A enerxía ecolóxica tamén se pode xerar na casa
Comezar a casa polo tellado non é tan mala idea se se ten en conta que os paneis solares reducen ata nun 30% a factura da luz. Cun investimento non moi elevado, que pode ser ademais subvencionado, o consumidor pode instalar no seu fogar este e outros modernos sistemas ecolóxicos que lle permitirán aforrar en electricidade, calefacción ou auga quente. Así mesmo, a esixencia das normativas ambientais vai en aumento, polo que as vivendas están condenadas a ser cada vez máis ecolóxicas.
Os edificios convencionais consumen máis enerxía ca o transporte ou ca a industria, segundo un estudo do Instituto Americano de Arquitectos. Por iso, as institucións son cada vez máis conscientes da importancia de introducir sistemas de enerxía ecolóxica nas vivendas.
O novo Código Técnico de Edificación (CTE), en vigor dende marzo do ano pasado, establece en España diversas esixencias de redución enerxética e de instalación de sistemas renovables, como paneis fotovoltaicos. No Reino Unido mesmo se propuxo que para o 2016 as novas vivendas sexan de enerxía cero, é dicir, capaces de cubrir todas as súas necesidades enerxéticas grazas ao seu deseño, aos seus materiais eficientes e ás fontes renovables instaladas nelas.
Así e todo, o logro dun autoabastecemento enerxético total nestes momentos é moi caro e difícil, aínda que si se poden alcanzar proporcións notables. Por exemplo, en España xa hai casas, denominadas bioclimáticas, que reducen o gasto de luz e auga ata un 60%.
As tecnoloxías dispoñibles na actualidade contan con diversas posibilidades. Por unha banda, pódense instalar sistemas activos para lograr enerxía renovable, como paneis solares, mini-aeroxeradores, biocombustibles ou biomasa. Por outra banda, as técnicas pasivas, como o illamento térmico, o aproveitamento da calor do sol ou mesmo o xerado polos ocupantes da vivenda poden diminuír o consumo eléctrico en climatización dun 70% a un 90%.
Paneis solares e mini-aeroxeradores
Os paneis solares fotovoltaicos poden reducir o gasto en electricidade dun edificio entre un 15% e un 30%. Pola súa banda, a enerxía solar térmica permite quentar unha vivenda en inverno, refrixerala no verán e subministrar auga quente sanitaria de maneiras moi diversas e ata curiosas. Por exemplo, as “bombas de calor xeotérmicas” aproveitan a calor almacenada no chan. Aínda que máis caras ca os sistemas convencionais, amortízanse nun período de dúas a cinco anos, segundo os seus defensores.
A instalación dun sistema solar fotovoltaico nunha vivenda familiar pode custar uns 36.000 euros, mentres que un sistema solar térmico de auga quente pode saír por algo máis de 2.000 euros. Segundo os expertos do sector, este gasto pódese amortizar nun prazo razoable grazas ao aforro obtido, ás subvencións e ás desgravacións fiscais.
As denominadas “hortas solares” son outra opción cada vez máis de moda. O consumidor inviste uns 50.000 euros en pequenas instalacións solares fotovoltaicas agrupadas nunha parcela, que reducen o seu custo o que implica compartir con outros usuarios o terreo e os gastos de instalación, vixilancia, infraestruturas ou mantemento.
Amais do sol, o vento tamén pode ser aproveitado nunha vivenda, a través de pequenos aeroxeradores conectados ás redes de baixa tensión. Estes sistemas de enerxía mini-eólica pódense instalar ata en tellados, se ben na actualidade o seu destino máis apropiado é a electrificación rural.
Biomasa
Por outra banda, a materia orgánica animal ou vexetal (biomasa) contén unha enerxía con moitas posibilidades: un biodixestor é un colector que converte os residuos orgánicos en biogás e fertilizantes agrícolas; os aceites de cociña usados pódense transformar en biocombustible para coches; mesmo os ósos de oliva, cascas de améndoa, pellets (labras procedentes de limpezas forestais e industrias madeireiras) ou residuos agroindustriais poden alimentar modernas caldeiras de calefacción domésticas; etc.
O mellor, sistemas mixtos
En calquera caso, non se trata de tecnoloxías incompatibles, e algúns expertos recomendan sistemas híbridos ou mixtos. Por exemplo, a enerxía solar térmica e a bomba de calor (un aparello que ofrece aire acondicionado e calefacción) deron lugar á denominada “enerxía solar termodinámica”. Segundo os seus impulsores, aproveita a calor do vento, da chuvia e do sol, mesmo de noite, e consegue auga quente de xeito máis eficiente ca as dúas tecnoloxías nas que se basea.
Outra opción é a combinación da eólica e a solar. Os días fríos e de vento, polo xeral anubrados, a penas permiten aproveitar a luz solar, mentres que son ideais para os aeroxeradores. Pola súa banda, os anticiclóns adoitan provocar ceos despexados con pouco vento, e polo tanto máis axeitados para as placas fotovoltaicas. Así mesmo, os propietarios de sistemas mini-hidráulicos poden instalar paneis solares cando a corrente de auga non cobre toda a demanda de enerxía. Outra posibilidade é a unión dunha instalación solar fotovoltaica e dun grupo electróxeno. Aínda que este último non é un sistema de enerxía renovable, pode servir para cubrir posibles altibaixos.
Paso a paso
En primeiro lugar, hai que determinar as necesidades que se pretenden cubrir na vivenda: xeración de luz, auga quente, calefacción, etc. Despois, pódense consultar e comparar orzamentos de varias empresas especializadas do sector, que adoitan tramitar tamén as posibles subvencións ás que poder acollerse.
Non obstante, a oferta de certas empresas instaladoras poden xerar expectativas que logo non se cobren. Por iso, antes de adiantar diñeiro, recoméndase recompilar toda a información posible para tomar unha decisión acertada. Unha boa opción é poñerse en contacto coas institucións e os seus departamentos de Vivenda e Enerxía, o Instituto para a Diversificación e Aforro de Enerxía (IDAE) ou as asociacións destes sectores, como a Asociación Casa Bioclimática, a Asociación de Produtores de Enerxías Renovables (APPA), a Asociación da Industria Fotovoltaica (ASIF), a Asociación Empresarial Eólica (AEE), a Asociación Soar da Industria Térmica (ASIT), a Asociación para o Aproveitamento da Biomasa (AAB), etc.
Un futuro esperanzador
En calquera caso, non resulta sinxelo “pasarse” ás enerxías renovables e é a conciencia ecolóxica do consumidor a que adoita inclinar a balanza. Non obstante, cun petróleo cada vez máis caro e escaso e unha maior preocupación polo medio, e sumado ao desenvolvemento tecnolóxico e normativo, a xeneralización destas tecnoloxías é cuestión dunhas décadas, segundo os seus defensores.
Nalgúns casos fálase mesmo dunha auténtica revolución, da man da “xeración distribuída”: Os consumidores producirán, almacenarán e administrarán de xeito ecolóxico a súa propia enerxía, suplindo en parte ou mesmo na súa totalidade a súa dependencia das compañías eléctricas. Tecnoloxías que hoxe están pouco desenvolvidas ou mesmo parecen ciencia ficción poderían ser habituais dentro duns anos, como as pilas de hidróxeno, sistemas informáticos que optimizan o consumo, pinturas que xeran enerxía solar, biocombustibles a base de algas, etc.