O ocaso dun oficio
Non quedan muleiros en Gredos. Estas imaxes son a captura do ocaso dun oficio. Daquel que levaba a homes rexos a subir cabo dos seus animais escarpados cumios para retirar os troncos caídos, piñeiros que ás veces chegaban a pesar unha tonelada. Agora as máquinas substituíron as mulas, e os muleiros son tristes testemuñas do progreso. Chegaban máis alto e máis lonxe, por camiños naturais, pero non poden competir coa rapidez dos motores. E, ao final, hai que chegar á poxa da madeira. Isto era un oficio, e non folclore.
Animais obedientes e fortes
Amence na Serra. A néboa está baixa. O frescor morno anuncia un día de moita calor. As mulas agardan nerviosas o axuste da xunta. O seu amo guíaas por camiños estreitos, inventados tempo atrás. Estas mulas son obedientes e fortes, pero nada que ver con aquelas do Val de Arán, que desapareceron. Nin sequera na Feira de Santo Andrés, en León, se atopan xa. Se aínda hai mulas é porque serven para tirar dos carros de El Rocío. Se non, se cadra xa só se verían nas fotos.
Recolección no cumio
Hai que chegar ata a parte alta da serra, deixar o outeiro atrás e subir unha das moles de granito, pina, na que os troncos caeron forzados pola chuvia, polo vento e polo paso dos anos. Hai que chegar antes de que comecen a podrecer e sirvan só para leña. O labor non é doado. As máquinas levaron a madeira de abaixo e as do linde do camiño. As boas de acceder a elas.
Descenso con toneladas ás súas costas
Rodeado de caídas fatais, o muleiro selecciona o tronco e amárrao ás cadeas ligadas ao xugo. Algúns superan os 7 metros, ríxidos, e as mulas, encirradas polo amo, tiran deles para sacalos ao camiño. Volverán repetir a operación ata limpar a zona. Os muleiros veteranos lembran que cando non había loita por chegar abaixo, pelábanse os piñeiros e abandonábase a codia para o humus.
No descenso do camiño, desniveis de varios graos obrigan as bestas a frear. Hai que compensar a inercia que as empurra cara a abaixo e a forza de centos de quilos que as frea. A técnica apréndese mirando. O oficio pasou de pais a fillos durante xeracións, e os nenos non preguntaban cando de madrugada cargaban o carro e se dirixían ao monte. Só miraban, e aprendían o que logo lles tocaría a eles ensinar.
A sostibilidade non se valora
Dez troncos é o froito dunha xeira. Agora é un tractor, non o carro, o que leva a carga ata o lugar da poxa. Esta madeira ten que axustarse ao prezo de mercado. Que se obtivera a base de esforzo, de sabedoría, de respecto ambiental, que a súa presenza garanta a limpeza dos cumes, a prevención de incendios e o saneamento do chan non suma enteiros. É un valor que non cuantifica.
Xa non quedan muleiros en Gredos. O seu oficio non lles dá para gañar a vida. Despedíronse das súas mulas. Dos seus cumes. Das madrugadas de ir a por piñeiros. Estas imaxes son testemuño doutro tempo. Non son folclore. Ser muleiro era un oficio.