As cidades marxinan aínda máis a cegos e xordos ca aos que usan cadeiras de rodas

As cidades marxinan aínda máis a cegos e xordos ca aos que usan cadeiras de rodas

Só A Coruña supera o “aceptable” na nota global de accesibilidade. As maiores carencias rexístranse nas medidas de adaptación para as persoas cegas e xordas. Os que se desprazan en cadeira de rodas viron mellorar algo a súa situación

As cidades son para os cidadáns, pero non o son do mesmo xeito para todos. Os que sofren algún tipo de minusvalidez, que en España suman máis de 3,5 millóns persoas e representan o 9% da poboación seguen marxinados, xa que se topan con barreiras e obstáculos que non atopa o resto da poboación en tarefas tan cotiás como utilizar o taxi, efectuar unha xestión no concello ou resolver un asunto sanitario nun centro de atención primaria. Así o constatou CONSUMER EROSKI na investigación realizada sobre a accesibilidade urbana de 18 capitais de toda España para as persoas que se moven en cadeira de rodas e para as que teñen minusvalidez auditiva ou visual. Aínda que as diferenzas entre unhas cidades e outras son importantes, a valoración global da situación non pode ser outra ca un suspenso: só A Coruña supera o aprobado, cun “ben” de cualificación global do exame de accesibilidade. Oito cidades quedan nun mediocre “aceptable”, e nove suspenden cun “regular”, que os sitúa preto do aprobado, pero sen chegaren.

Os salientables avances anotados na adaptación ás necesidades das persoas que se desprazan en cadeiras de rodas quedan en boa parte lastrados polas graves dificultades coas que se atopan os cidadáns con minusvalideces visuais e auditivas.

Os técnicos desta revista, acompañados dunha persoa en cadeira de rodas, outra invidente e outra xorda e contando coa valiosa colaboración de numerosas organizacións de usuarios con minusvalidez (listaxe de entidades colaboradoras e máis detalles da metodoloxía do estudo, en www.consumer.es) cumpriron tres visitas a cada unha destas cidades: A Coruña, Alacante, Barcelona, Bilbao, Cádiz, Córdoba, Granada, Madrid, Málaga, Murcia, Oviedo, Pamplona, San Sebastián, Sevilla, Valencia, Valladolid, Vitoria e Zaragoza. Realizaron un exame de accesibilidade no centro urbano, no concello ou outra dependencia municipal, nun centro de saúde, nun autobús urbano e no servizo de eurotaxi.

A conclusión máis evidente do informe é que, nos últimos anos, as cidades se esforzaron máis na adaptación ás necesidades de accesibilidade das persoas en cadeira de rodas (nota media das 18 cidades: “ben”) que nas que requiren os usuarios cegos (nota media: “regular”) e, particularmente, os xordos (nota media: “mal”).

Na proba relativa ás persoas en cadeiras de rodas suspenderon só Alacante, Córdoba, Sevilla e Valladolid, mentres que destacaron positivamente, cun “moi ben”, Granada, Málaga, Pamplona e Valencia. Por apartados do estudo, os mellores resultados para minusválidos en cadeiras de rodas (media de “ben”) obtivéronos as visitas ao concello e á instalación sanitaria (atención primaria) e a viaxe en autobús. A adaptación do centro urbano quedou nun pouco satisfactorio “aceptable”, por falta de pavimentos estables, beirarrúas e bordos mal rebaixados e polo mobiliario (xardineiras, farois, sinais) mal situado.

Os invidentes téñeno peor ca os que se desprazan en cadeiras de rodas: atópanse con maiores dificultades para se moveren e exerceren de usuarios na súa cidade. A nota global das 18 capitais na súa adaptación aos cegos é un “regular”, un suspenso, e o único apartado que acada o aprobado é o centro da cidade, con só un “aceptable” pola falta de pavimentos táctiles e sonoros que axuden á orientación do invidente, ademais de semáforos con sinais acústicos. Concello e centro de saúde suspenden, debido principalmente á falta de información en braille e de sistemas alternativos para cubrir documentos e realizar trámites. Tampouco mellora a situación no bus urbano, que tamén suspende, neste caso pola carencia de dispositivos sonoros e de información en braille tanto en marquesiñas e postes coma no interior do vehículo.

Só sete cidades aproban o exame, se ben unicamente A Coruña o fai con certa folgura. Entre as que peor atenden as necesidades dos invidentes destacan Córdoba, San Sebastián e Vitoria. Estas dúas últimas, xunto con Bilbao, Cádiz, Sevilla e Valladolid, tamén se atopan entre as peores na súa adaptación aos requirimentos específicos dos usuarios xordos, exame en que só aproban, e ben xustiñas, Barcelona, Madrid, Málaga e Oviedo; mesmo A Coruña, a cidade con mellor nota global nesta investigación, foi incapaz de superar o “regular” nesta proba específica. En Alacante, Córdoba, Granada e Murcia non foi posible realizar en condicións equiparables ás das demais cidades esta proba de accesibilidade para persoas xordas. O autobús urbano acadou unha nota satisfactoria (un “ben”) en adaptación para os usuarios con minusvalidez auditiva, que pasa a converterse nun mediocre “aceptable” cando falamos do centro da cidade. Con todo, as maiores deficiencias de adaptación cara ás necesidades dos cidadáns xordos rexistráronse nos concellos e nos centros de saúde, que mereceron un rotundo suspenso (un “mal” sen paliativos) debido á falta de intérpretes profesionais da lingua de signos e á carencia de sistemas visuais de información.

A proba no centro da cidade

As persoas con minusvalidez motora que participaron no estudo necesitaban para desprazarse a cadeira de rodas. Só en oito das 18 capitais o pavimento do centro urbano se mostraba estable. En once cidades (Alacante, Barcelona, Cádiz, Córdoba, Murcia, Pamplona, San Sebastián, Sevilla, Valencia, Vitoria e Zaragoza) algúns bordos tiñan unha altura superior a 14 centímetros. En concreto, en ningún dos pasos de peóns polos que se cruzou nas capitais alacantina, gaditana e sevillana se rebaixara o bordo, e só nalgúns das capitais cordobesa, madrileña, murciana e zaragozana. É máis, en Sevilla e Valladolid o técnico da revista tivo que axudar a subir e baixar as beirarrúas á persoa minusválida coa que estaba a realizar a proba. No 40% das cidades analizadas, tanto farois como sinais, pola súa deficiente situación, representaban un obstáculo para o tránsito da cadeira de rodas. Na mesma proporción, atopáronse elementos do mobiliario urbano con esquinas ou arestas.

O pavimento táctil, que axuda a orientar a dirección dos pasos das persoas invidentes, viuse en sete de cada dez cidades (as excepcións: Cádiz, Murcia, Pamplona, Sevilla e Zaragoza). Moito menos frecuentes son os chans sonoros, moi útiles para persoas que utilizan bastón (só se atoparon na Coruña, en Granada, San Sebastián e Valladolid).

Doutra banda, en case a metade das capitais atopáronse baldosas de diferente cor para que as persoas con visión reducida poidan diferenciar os espazos, como por exemplo a dirección cara a un paso de peóns. En varias rúas de Valladolid (Gamazo, Muro, General Ruiz e 2 de Maio), este pavimento táctil estaba mal situado e conducía os invidentes directamente ao tráfico. Chama a atención que só unha de cada tres cidades (Barcelona, Bilbao, Granada, Málaga, Murcia e San Sebastián) contaba con semáforos en todos os cruzamentos que atoparon o técnico e a persoa minusválida.

No 40% dos percorridos realizados, o tempo para que a persoa en cadeira de rodas cruzase o paso de peóns non era suficiente (proporción similar á das persoas cegas ou xordas): na Coruña, en Alacante, Bilbao, Cádiz, Pamplona, Valladolid e Vitoria tiveron que acelerar o ritmo.

É recomendable que os semáforos conten con algún dispositivo para avisar de cando se porá en vermello: o máis habitual é que a luz verde pase de ser permanente a intermitente, moi útil para as persoas xordas e atopado na maioría das cidades; moito menos común é instalar unha pantalla para indicar os segundos que quedan para que se acenda a luz vermella, algo que se viu en todos os semáforos en Granada. Entre as demandas da comunidade xorda, atópanse o cambio de cor dos semáforos ante unha situación de risco (o paso de ambulancias, coches de policía ou bombeiros).

Para as persoas cegas, o idóneo é que os semáforos emitan un sinal acústico. Ningún dos comprobados en Zaragoza o facía, e en unha de cada catro cidades detectáronse fallos de funcionamento. Ademais, na Coruña e en Valladolid teñen un horario de funcionamento limitado.

Mención á parte merecen as reixas de ventilación e sumidoiros, dado que, se non están perfectamente a ras ou se non son estiesvaradíos, se tornan nun perigo para persoas en cadeiras de rodas ou invidentes. En dúas de cada tres cidades observáronse deficiencias neste sentido.

En Cádiz, Granada, Valencia, Zaragoza e novamente Valladolid atopáronse sinais, bandeirolas e toldos, entre outros elementos, que sobresaían da parede a unha altura inferior de 2,20 metros, cos que os minusválidos visuais podían chocar. Un dos lados da fonte monumental da praza de El Pilar da capital aragonesa queda a ras da beirarrúa e carece de indicacións, polo que as persoas cegas ou con visión reducida poden meterse nela sen decatarse.

As escaleiras representan un dos maiores impedimentos para as persoas en cadeira de rodas. Pois ben, atopáronse nos percorridos da metade das cidades. Unha das medidas para salvar este tipo de obstáculo é a instalación de ramplas, pero en Córdoba, Valladolid e Zaragoza non as había en demasiados lugares con escaleiras. Así mesmo, en tres de cada dez casos a pendente era demasiado pronunciada (situación peor: Granada, Sevilla e Valencia) e o 40% das escaleiras carecía de pasamáns.

Concellos: a casa de todos?

Os concellos forman parte da rutina de moitos cidadáns. Acódese alí para realizar trámites, pedir información, casar, traballar, consultar documentos ou solicitar asesoramento. Polo tanto, calquera persoa tería que poder acceder ás instalacións do concello doadamente e sen maior problema. Non obstante, a realidade é moi diferente.

As entradas ás casas do concello deberían ser accesibles, o que non acontece nos concellos de Bilbao, Oviedo, Sevilla e Valladolid. Chanzos, ramplas que resultan perigosas pola súa pronunciada pendente e portas non adaptadas imposibilitan a entrada ou fan que a persoa en cadeira de rodas precise axuda para poder acceder. Na de Bilbao a porta principal era inaccesible, se ben puideron pasar ao edificio por unha das entradas laterais. En Valladolid entrouse pola porta traseira tras rodear todo o edificio.

No tocante ás persoas cegas, oito de cada dez entradas dos concellos carecían de pasamáns. Nos detectores de metais das da Coruña, Granada, Málaga e Valencia chegaron a pedirlle á persoa cega que colaboraba na proba que se desprendese do seu bastón.

Tamén deixou que desexar o trato do persoal nas oficinas municipais estudadas en Córdoba, Murcia, San Sebastián, Valladolid e Vitoria. No canto de falarlle directamente á persoa cega, dirixíanse ao seu acompañante, xesticulaban ou empregaban vocábulos como “aquí”, “alí”, etc. que non lle achegan información útil aos invidentes.

Unha vez dentro das instalacións, é necesario poder manobrar coa cadeira de rodas no interior. Pero nos concellos de Bilbao, Oviedo e San Sebastián as dimensións do edificio dificultaban a mobilidade. A isto hai que sumar que en dez oficinas municipais se atoparon chans escorregadizos.

Máquinas para coller a quenda e información a unha altura excesiva, alfombras nos chans, mesas de atención ao público que non permiten que se as persoas en cadeira de rodas se acheguen (nunha de cada tres oficinas) ou mostradores moi altos foron só algunhas das moitas contrariedades coas que se atoparon os técnicos desta revista e os minusválidos que participaban na proba.

Atendendo xa ás persoas cegas, en ningunha oficina consistorial se lles proporcionou a información en braille e só nas de Barcelona e Murcia ofrecían a posibilidade de cubrir impresos en soporte dixital. E unicamente na de Sevilla contaban con xestión domiciliaria (un traballador acode ao domicilio da persoa tras solicitar o servizo por teléfono; alí axúdao a encher o impreso e posteriormente lévao ás oficinas). Iso si, na maioría dos concellos o persoal non manifestou problema ningún en axudarlle a encher o impreso ao invidente, actitude de agradecer, se ben se considera insuficiente. Non lle proporcionaron alternativa ningunha de xestión ao usuario invidente nos locais municipais de Bilbao, Granada, Oviedo, Vitoria e Zaragoza.

De parecido, se non peor, alcance foron os obstáculos cos que se toparon as persoas xordas. Só nas dependencias municipais de Cádiz había un intérprete profesional da lingua de signos. Ademais, das doce casas do concello que carecían deste servizo só en Barcelona, Málaga e Oviedo se puido solicitar un profesional capaz de comunicarse nesta linguaxe, aínda que fose necesario pedilo con dous días de antelación (en Oviedo dispoñen dun servizo de 24 horas para casos urxentes).

Neste contexto, as persoas con minusvalidez auditiva non tiveron máis remedio que se comunicar de xeito escrito, por xestos e mesmo lendo os labios do traballador da Administración da súa cidade. Os concellos menos considerados cos xordos foron os da Coruña, Bilbao, Pamplona e San Sebastián, seguidos dos Sevilla, Valencia, Valladolid, Vitoria e Zaragoza.

Outra das carencias máis rechamantes é a falta de sistemas de aviso visual para alertar en caso de emerxencia. Salvo no concello da Coruña, non había dispositivo deste tipo: nos edificios que dispuñan dun mecanismo de aviso en caso de evacuación, na maioría das ocasións era sonoro.

Con respecto aos ascensores, comprobouse a súa accesibilidade nas dependencias municipais visitadas, agás nos concellos de Barcelona, Madrid, Oviedo e Sevilla, debido a que o edificio era dun piso ou a que non se localizou elevador ningún. E a cabina do ascensor do concello de Cádiz e San Sebastián non permitía a entrada dunha persoa en cadeira de rodas e dun acompañante, e só catro de cada dez ascensores dos concellos tiña pasamáns.

No lado positivo, cabe mencionar que os botóns do ascensor estaban situados a unha altura correcta, agás nos dos concellos das capitais gaditana e alavesa. En sete de cada dez casos, a cabina do ascensor contaba con botoeira en braille ou en alto relevo pero só en Alacante e Córdoba se acharon dispositivos acústicos.

O baño é un espazo imprescindible en calquera edificio e debe permitir o acceso e o uso de calquera cidadán. Nas oficinas municipais de Cádiz, Córdoba, Murcia, Oviedo, Sevilla e Vitoria non se localizou ningún aseo adaptado. O baño visitado no Concello de Pamplona era moi pequeno e apenas entraba a cadeira de rodas.

En liñas xerais, botáronse de menos portas corredizas, pavimentos antiesvaradíos, lavabos que permitan regular a súa altura, barras de apoio abatibles a carón do inodoro, etc. así como letreiros en braille que diferencien os baños de señoras e de cabaleiros para as persoas cegas, e, para as persoas xordas, sistemas visuais para indicar se están ocupados ou non.

Centros de saúde

Tres dos centros de saúde visitados (os de Alacante, Córdoba e Vitoria) carecían de entrada accesible. Ademais, en varios deles a pendente das ramplas era demasiado pronunciada, en ningún se observou unha placa ou letreiro con información en braille que identificase o edificio, só en cinco deles a porta era automática e en máis da metade non había pasamáns. A isto súmase que en case a metade dos ambulatorios visitados as mesas de atención ao público non permitían que os usuarios en cadeira de rodas se achegasen. Unha das principais dificultades dos invidentes é a ausencia de alternativas para encher impresos, como documentos en braille, soportes dixitais, etc. A única opción que teñen é que o persoal dos distintos mostradores lles axuden a enchelo, co que queda vulnerada a súa intimidade e quizais tamén a súa autoestima.

Por outra banda, ningún dos centros de saúde visitados nestas 18 cidades contaba con intérprete profesional da lingua de signos e, ademais, unicamente nos de Barcelona e Oviedo se podía solicitar este servizo (con tres e dous días de antelación, respectivamente). Na avaliación da accesibilidade dos baños, os resultados foron mellores ca nas casas do concello. Salvo os visitados en Córdoba e Valladolid, todos tiñan aseo adaptado.

Transporte urbano: bus e eurotaxi

A accesibilidade do servizo dun autobús urbano debe comezar nas paradas destes vehículos, pero no 28% das que se visitaron non había espazo abondo para a cadeira de rodas, e nunha de cada tres atopáronse obstáculos, problema tamén relevante para usuarios invidentes. Para estes últimos, ningún dos apeadeiros dispuña de sistema sonoro para avisar da chegada do urbano. Ademais, ningún dos paneis ou informacións da parada estaba escrito en braille. E nunha de cada catro paradas de bus as informacións expostas non estaban a unha altura accesible para persoas en cadeira de rodas.

En cinco das 18 cidades (Cádiz, Córdoba, Málaga, Valladolid e Vitoria) os condutores non agardaron a que a persoa con dificultades de mobilidade estivese completamente situada no seu sitio para arrancar. En sentido ben contrario, nos buses estudados na Coruña, Alacante, Murcia e Oviedo, o chofer proporcionoulle axuda ao usuario en cadeira de rodas tanto na suba coma na baixada e na acomodación no seu asento. En calquera caso, en todos os urbanos había unha zona adaptada para persoas con minusvalidez motora, a maioría contaban con cintos de seguridade e botón para solicitar a parada, aínda que só unha de cada tres tiña sistema de ancoraxe para a cadeira. Outra das deficiencias é que o sistema acústico para alertar das paradas, implantado só nun de cada catro autobuses visitados, só se escoitaba correctamente en Oviedo e Valencia e ningún dos vehículos visitados contaba con información en braille para usuarios invidentes.

En ocasións, as persoas con minusvalidez recorren ao taxi. Necesitan, polo tanto, un vehículo adaptado, denominado eurotaxi. Todas as cidades visitadas contaban con este servizo. Non obstante, non foi posible utilizalo en Córdoba (había que agardar dúas horas) e Málaga (o servizo non se atopaba dispoñible nese momento). No resto das capitais os usuarios ficticios tiveron que agardar unha media de doce minutos. En todos os casos, iso si, o taxista ofreceulles a súa axuda ás persoas con problemas de mobilidade. As críticas diríxense sobre todo ao insuficiente número de taxis adaptados. Isto fai que, en ocasións, cando se require dun taxi destas características, non haxa ningún dispoñible. A isto hai que engadir que as tarifas son máis caras ca as un taxi normal.

O mellor e o peor de cada cidade

• Alacante
• A Coruña
• Barcelona
• Bilbao
• Cádiz
• Córdoba
• Granada
• Madrid
• Málaga
• Murcia
• Oviedo
• Pamplona
• San Sebastián
• Sevilla
• Valencia
• Valladolid
• Vitoria
• Zaragoza

Alacante:

• O mellor: o servizo de eurotaxi e o pavimento táctil na maioría dos pasos de peóns.
• O peor: o centro está cheo de barreiras urbanísticas, como beirarrúas sen ramplas, pasos de peóns escorregadizos, ramplas mal deseñadas e demasiado mobiliario urbano que supón un obstáculo. Ademais, se ben os semáforos emiten aviso acústico, non se escoita correctamente, por mor do excesivo tráfico. A isto hai que engadir que o Concello é inaccesible.

A Coruña:

• O mellor: o baño adaptado da Casa do concello.
• O peor: non todos os semáforos do centro emiten aviso acústico e os que o fan teñen un horario limitado de funcionamento. O bastón que usan as persoas con problemas visuais queda enganchado nalgúns sumidoiros. O Concello carece de servizo de intérprete da lingua de signos, os seus mostradores son moi altos e apenas hai espazo nos corredores para moverse e manobrar comodamente en cadeira de rodas.

Barcelona:

• O mellor: as persoas con problemas visuais poden activar o aviso acústico dos semáforos mediante un mando a distancia.
• O peor: o pavimento dalgunhas rúas do centro da cidade atópase en mal estado, é escorregadizo e ten buratos e baldosas soltas. Nas dependencias municipais é posible solicitar o servizo dun intérprete da lingua de signos, se ben non é inmediato (pode demorarse un par de días), e ademais os mostradores de atención ao público son moi altos.

Bilbao:

• 
  O mellor: o eurotaxi, aínda que tarda bastante en chegar ao lugar unha vez que se solicitou.
• O peor: o pavimento dalgunhas rúas do centro é escorregadizo, os sumidoiros representan un perigo e hai beirarrúas moi altas. O Concello está mal adaptado, debido a que a entrada principal é inaccesible, as dimensións do edificio non permiten unha mobilidade cómoda e os accesos aos baños están en mal estado. Ademais, a información en braille brilla pola súa ausencia. Así mesmo, carece de servizo de intérprete da lingua de signos.

Cádiz:

• O mellor: nas oficinas municipais ofrecen o servizo de intérprete profesional da lingua de signos.
• O peor: no centro da cidade hai baldosas soltas nas súas rúas, algunhas beirarrúas son estreitas e faltan pasos de peóns adaptados. Hai semáforos que carecen de avisos acústicos e os que se estragan non se arranxan. A rampla de acceso á Oficina de Empadroamento ten unha pendente moi pronunciada, e ademais as dependencias non dispoñen de baño nin de ascensor adaptado. Así mesmo, o eurotaxi que se utilizou non estaba ben adaptado (o coche era moi antigo e estaba en mal estado, e para colmo había ferramentas na plataforma para a cadeira de rodas).

Córdoba:

• O mellor: o mobiliario urbano está ben distribuído e estanse a desenvolver obras que farán das vías urbanas espazos máis accesibles.
• O peor: no Concello, a carencia de información en braille, así como a ausencia de aseos adaptados. O chan da maior parte das rúas do centro non é estable, debido a baldosas soltas. Ademais, bótase de menos pavimento táctil en pasos de peóns. Así mesmo, nalgunhas rúas as beirarrúas están deterioradas, o que fai imposible a circulación en cadeira de rodas. Por outra banda, hai árbores que carecen de reixa, o que provoca que as rodas das cadeiras queden atrancadas.

Granada:

• O mellor: as rúas peonís, a entrada accesible á Casa do concello e que todas as oficinas se atopan nunha única planta.
• O peor: reixas e sumidoiros que non están a ras da beirarrúa, así como algúns chans escorregadizos en rúas do centro da cidade. Bótase de menos pavimento táctil de botóns que sinale os pasos de peóns. Papeleiras e bancos constitúen un perigo para as persoas cegas. Atopáronse obstáculos no ámbito inmediato á entrada do Concello (bancos, árbores, farois…) e hai carencia de información en braille e de sinais acústicos.

Madrid:

• O mellor: o edificio das oficinas municipais de Moncloa estaba ben adaptado e contaba con baño accesible.
• O peor: chans inestables e escorregadizos, así como a falta de pavimento táctil en pasos de peóns. Ademais, en moitas rúas o mobiliario urbano supón un obstáculo tanto para invidentes como para persoas en cadeira de rodas. Así mesmo, falta sinalización que avise da existencia de obras na vía pública.

Málaga:

• O mellor: pavimento táctil de botóns na maioría de pasos de peóns do centro e as rúas peonís.
• O peor: o pavimento dalgunhas rúas é escorregadizo e hai semáforos que non emiten aviso acústico. No Concello botouse de menos sinais que indicasen as diferentes áreas e información en braille. Ademais, non se ofrece servizo inmediato de intérprete profesional da lingua de signos, se ben é posible solicitalo cun par de días de antelación.

Murcia:

• O mellor: un dos mellores aspectos da cidade é que case todas as beirarrúas están ao mesmo nivel ca a calzada.
• O peor: algunhas ramplas da zona centro presentan unha pendente demasiado pronunciada e carecen de mesetas para descansar, e aos invidentes fáiselles difícil a orientación debido á ausencia de pavimento táctil. Nas oficinas municipais non hai aseos adaptados para persoas con minusvalidez e as portas resultan demasiado pesadas e son de apertura manual. Non obstante, para encher impresos do Concello existe a posibilidade de facelo dende a casa mediante o ordenador. Tanto na Casa do concello coma no centro da cidade atopáronse elementos que constituían un obstáculo.

Oviedo:

• 
  O mellor: a zona centro da cidade está ben sinalizada e resulta accesible para persoas con mobilidade reducida. A isto hai que engadir que os pasos para peóns están sinalizados mediante pavimento táctil e que contan con semáforos que emiten un sinal sonoro.
• O peor: un dos apartados máis deficientes é o referente ao Concello, xa que se trata dun edificio moi antigo non adaptado, onde se fai difícil a mobilidade das persoas en cadeira de rodas, non hai intérprete profesional da lingua de signos (se é necesario hai que solicitalo con dous días de antelación), e carece de información en braille. No tocante aos eurotaxis, son poucos e caros.

Pamplona:

• 
  O mellor: a peonalización do centro.
• O peor: tanto no Concello como no centro atopáronse elementos mal situados e que supuñan un obstáculo. Así mesmo, a maioría dos pasos para peóns carecía de sinalización mediante pavimento táctil e na Casa do concello non había un intérprete profesional da lingua de signos nin sinalización nos mostradores. Ademais, a entrada principal é inaccesible e as persoas con mobilidade reducida teñen que entrar por unha lateral.

San Sebastián:

• O mellor: as rúas do centro teñen unha anchura suficiente e están sinalizadas a través de pavimento táctil.
• O peor: o metal que cobre os sumidoiros é escorregadizo e a sinalización é escasa. Tanto no Concello como na zona centro atopáronse obstáculos, como expositores ou papeleiras mal situadas. O edificio consistorial carece de chan antideslizante e de intérprete profesional da lingua de signos. Ademais, as persoas con mobilidade reducida vense obrigadas a entrar por unha porta exclusiva.

Sevilla:

• 
  O mellor: dispón dun servizo de xestión domiciliaria municipal.
• O peor: algunhas rúas están adoquinadas, algúns bordos teñen unha altura excesiva, falta de sinalización no centro, nos pasos para peóns non hai pavimento táctil. A entrada ao Concello non é accesible, xa que carece de rampla, e non hai intérprete profesional da lingua de signos. Tampouco hai baños adaptados e o mostrador de atención e mais a máquina para coller quenda son demasiado altos.

Valencia:

• O mellor: hai semáforos no centro que funcionan por radiofrecuencia. Ademais, algunhas xestións municipais pódense tramitar por Internet ou a través do 010.
• O peor: as beirarrúas do centro resultan estreitas, a sinalización é escasa, nalgunhas rúas o pavimento é escorregadizo e algúns pasos de peóns non están enfrontados, polo que as persoas invidentes non poden aliñarse para cruzar correctamente. A isto hai que engadir que no Concello non hai intérprete profesional da lingua de signos nin fax. Así mesmo, hai un biombo que carece dun sistema para amplificar o son entre a persoa que atende e a que é atendida. Hai poucos eurotaxis e son caros.

Valladolid:

• O mellor: no concello hai unha pantalla xeral e outra en cada mostrador para anunciar a quenda.
• O peor: atoparon poucos sinais e algúns elementos, tales como papeleiras, extintores etc., que estaban mal situados e que supuñan un obstáculo. Os semáforos con aviso acústico teñen un horario limitado de funcionamento e a mala colocación do pavimento táctil nalgunhas rúas conduce as persoas directamente ao tráfico. No Concello non hai un intérprete profesional da lingua de signos e as persoas con mobilidade reducida non poden entrar pola porta principal senón que teñen que acceder ao edificio por unha entrada traseira.

Vitoria:

• O mellor: a maior parte do centro da cidade é chairo e peonil, e ademais trátase dunha zona cuadriculada na que é doado orientarse.
• O peor: ao longo do centro atopáronse obras que facían que o pavimento non fose estable, a sinalización resultou escasa, e a accesibilidade do Concello é moi deficiente, debido a que se trata dun edificio moi antigo, cunha entrada inaccesible e que non conta con baños adaptados. Tampouco hai un intérprete profesional da lingua de signos.

Zaragoza:

• O mellor: a sinalización no centro e nas oficinas municipais é boa, na Casa do concello hai ordenadores para informar sobre diferentes servizos e as zonas reformadas do edificio son accesibles.
• O peor: chama a atención de xeito negativo que hai zonas nas que o pavimento non é estable e resulta escorregadizo e que algúns elementos do mobiliario urbano están colocados incorrectamente, de xeito que supoñen un obstáculo. Así mesmo, destaca que se atoparon coches e motos aparcados na beirarrúa ao longo da visita. No Concello non hai intérprete profesional da lingua de signos e hai deficiencias de accesibilidade debido a que o edificio é vello.

Como se fixo y táboa comparativa

Co fin de coñecer a accesibilidade para persoas con minusvalidez física, auditiva e visual en 18 cidades do país (A Coruña, Alacante, Barcelona, Bilbao, Cádiz, Córdoba, Granada, Madrid, Málaga, Murcia, Oviedo, Pamplona, San Sebastián, Sevilla, Valencia, Valladolid, Vitoria e Zaragoza) realizouse unha visita ao centro e mais ao concello ou outras dependencias municipais e a un centro de saúde en cada unha delas. Analizouse tamén un autobús urbano e o servizo de eurotaxi.

Para a elaboración do presente estudo contactouse con Predif (Plataforma Representativa Estatal de Minusválidos Físicos), que nos prestou a súa axuda a nivel nacional, e mais coas seguintes asociacións: ASPAYM (Asociación de Parapléxicos e Grandes Minusválidos), na Coruña, Barcelona, Granada, Oviedo, Sevilla, Valencia e Valladolid; COCEMFE (Federación de Asociacións de Minusválidos Físicos), en Alacante, FEKOOR (Federación Coordinadora de Persoas con Minusvalidez Física de Biscaia), en Bilbao; FEGADI (Federación Gaditana de Persoas con Minusvalidez Física), en Cádiz; FEPAMIC (Federación Provincial de Asociacións de Minusválidos Físicos de Córdoba), en Córdoba; FAMMA (Federación de Asociacións de Persoas con Minusvalidez Física e Orgánica da Comunidade de Madrid), en Madrid; FAMF-COCEMFE, en Málaga, Frater (Fraternidade Cristiá de Enfermos e Minusválidos), en Murcia; ACODIFNA (Asociación Coordinadora de Diminuídos Físicos de Navarra), en Pamplona; Elkartu (Federación Coordinadora de Persoas con Minusvalidez de Guipúscoa), en San Sebastián; Eginaren Eginez (Asociación de Persoas con Minusvalidez Física de Álava), en Vitoria e Asociación de Diminuídos Físicos de Aragón, en Zaragoza.

Así mesmo, no tocante ao apartado sobre accesibilidade para persoas invidentes, contouse coa colaboración de ONCE (Organización Nacional de Cegos de España), e mais coa da CNSE (Confederación Nacional de Xordos de España) para a observación nas visitas con persoas con minusvalidez auditiva.

Ademais, para estas visitas prestaron a súa axuda a Federación de Asociacións de Xordos na Coruña, FESOCA (Federación de Persoas Xordas de Cataluña) en Barcelona, BIZKAIKO GORRAK (Asociación de Persoas Xordas de Bilbao e Biskaia) en Bilbao, ASORCA (Asociación de Xordos de Cádiz) en Cádiz, FESORCAM (Federación de Persoas Xordas da Comunidade de Madrid) en Madrid, Sociedade Federada de Persoas Xordas de Málaga en Málaga, FESOPRAS (Federación de Persoas Xordas do Principado de Asturias) en Oviedo, ASORNA (Asociación de Xordos de Navarra) en Pamplona, ASG (Asociación de Persoas Xordas de Guipúscoa) en San Sebastián, Federación Andaluza de Asociacións de Pais de Nenos Xordos en Sevilla, FESORD (Federación de Xordos da Comunidade Valenciana) en Valencia, FAPSCL (Federación de Asociacións de Persoas Xordas de Castela e León), en Valladolid, ARABAKO GORRAK (Asociación de Persoas Xordas de Álava), en Vitoria e Agrupación de Xordos de Zaragoza, en Zaragoza.