Artistas con titulación oficial

Artistas con titulación oficial

Artista, pero con titulación superior, igual ca calquera outro estudante universitario. Este podería ser o lema dos 310.317 alumnos que o ano pasado cursaron estudos de música, danza ou arte dramática deixando atrás os prexuízos que aínda rodean as persoas que fan destas artes o seu modus vivendi. Dende que a entrada en vigor da Lei orgánica xeral do sistema educativo (LOXSE), en 1990, equiparou os títulos de ensinanzas artísticas, incluídas as Artes Plásticas e o Deseño, aos da universidade, o camiño percorrido foi moi longo ata chegar á aínda recente creación do Consello Superior de Ensinanzas Artísticas.

A principal diferenza con outros estudos, que teñen como finalidade a consecución dunha titulación superior, é que, sobre todo no caso da danza e a música, os estudos inícianse a idades moi temperás, en xeral a partir dos oito anos. No caso da arte dramática, as escolas superiores son dun estatus semellante ao das facultades e o seu ingreso é similar. Estas ensinanzas tamén se distinguen en que non teñen carácter obrigatorio, e poden realizarse, de acordo ás expectativas e intereses de cada alumno en conservatorios, centros autorizados ou escolas especializadas.

O futuro chega de Europa

O ano 2010, no que vai tomar corpo o Espazo Europeo de Educación Superior (EEES) e que será unha realidade en máis de 45 países, entre os que se atopa España, concíbese como todo un reto para as ensinanzas artísticas superiores que se imparten en España. A principal novidade é que serán recoñecidas en toda Europa e deberán medirse coas doutros países europeos. Con este propósito, o Ministerio de Educación, Política Social e Deporte aprobará nun único Real Decreto a nova ordenación dos títulos superiores de Grao en Música, Danza, Arte Dramática, Deseño, e Conservación e Restauración de Bens Mobles, de acordo co proceso de converxencia de Bolonia. Esta nova regulación facilitará tamén a mobilidade e o intercambio de graduados entre institucións universitarias mediante o desenvolvemento do denominado Suplemento Europeo ao Título (SET). Son ensinanzas que incluirán o deseño de máster equiparables a todos os efectos aos máster universitarios, así como o fomento de convenios coas universidades para a organización dos estudos de doutoramento e programas de investigación.

Educación musical

Máis de 278.000 nenos, adolescentes e mozos están inscritos nestes momentos nalgún curso de música dos que se imparten nos preto de 1.400 centros que hai en España. Algo máis de 89.000 destes alumnos están matriculados nalgún dos 601 centros regulados -conservatorios de música ou centros privados- onde os estudos teñen como obxectivo final a consecución dunha titulación oficial universitaria. O resto de estudantes cursan os seus estudos en centros non regulados, sen capacidade para expedir títulos, nos que se imparte unha formación amateur, de carácter afeccionado, que trata de que os nenos se contaxien do ritmo, a musicalidade e os tons, sen que se aprendan as nocións máis básicas de solfexo, nin disciplina académica. Estas escolas de música teñen uns prezos que van dos 30 euros aos 120 euros ao mes.

A partir dos oito anos, e tras superar unha proba, os nenos pódense matricular en centros oficiais ou autorizados. Nesta selección non se avalían os seus coñecementos, senón a súa capacidade musical e aptitudes. A formación musical regulada estrutúrase en tres graos: Elemental, de catro anos de duración; Medio, que se compón de tres ciclos de dous cursos académicos de duración cada un; e Superior, que comprende un só ciclo cunha duración que depende das características de cada ensino musical. Polo tanto, realizar a carreira completa, incluído un instrumento, supón 14 anos de media de estudo.

En canto á titulación, a superación do terceiro ciclo do grao medio equivale a unha diplomatura e a do grao superior a unha licenciatura. Tanto o Grao Elemental como o Medio son estudos que se complementan co ensino obrigatorio, polo que os centros que ofrecen estes cursos dispoñen de horarios adaptados ao ensino obrigatorio. O Grao Superior está dirixido a mozos que deciden facer da música a súa profesión e que supoñen arredor do 4% dos que inician os seus estudos nesta disciplina artística. Amais de aprobar a proba de ingreso, para acceder este grao cómpre dispor do título de Bacharelato e do título Grado Medio en ensinanzas musicais. Non obstante, a lei tamén permite o acceso ao Grao Superior se se supera unha proba de coñecementos xerais e de coñecementos musicais.

Os prezos dos conservatorios varían por comunidades autónomas. En xeral, para o Grao Elemental o prezo de matrícula vai dos 100 euros aos 350 euros por curso. O custo da proba de acceso ao Grao Medio tamén difire dun centro a outro, e móvese entre os 20 e 50 euros, en tanto que o prezo da matrícula en Grao Medio varía entre 200 e 500 euros. No tocante aos estudos superiores, o custo da proba de acceso rolda os 50 euros, e o prezo final da matrícula anual atópase entre os 350 e 750 euros, segundo o número de materias e o centro.

A estas taxas habería que sumar o custo da compra dun instrumento, imprescindible ferramenta de traballo dos estudantes. Encamiñar os estudos cara ao piano supón un desembolso engadido de 700 euros, o máis básico, e 7.500 euros, un de gama alta. Quen se decante polo saxofón pode chegar a pagar ata 3.000 euros, aínda que hai opcións máis baratas (dende 800 euros). Tocar o contrabaixo equivale a pagar por el entre 500 e 1.200 euros. Non obstante, hai opcións máis económicas no que a instrumentos se refire, como o violín, que se pode adquirir dende 100 euros.

Danza

Os distintos concursos e series que enchen as televisións centrados no baile déronlle pulo ao interese dos máis novos pola danza, aínda que o número de estudantes desta disciplina segue a ser moi inferior ao dos alumnos que se deciden pola música. Tan só están censados arredor de 30.000 estudantes nesta disciplina, os máis deles mulleres. Como no caso dos estudos musicais, a LOXSE establece tres niveis de estudos. Tanto o Grao Elemental como o Medio realízanse ao mesmo tempo ca o ensino obrigatorio, polo que os conservatorios adecúan os seus horarios. O Grao Superior, en cambio, esixe unha dedicación absoluta, xa que está dirixido a quen desexa dedicarse de xeito profesional á danza.

Como no caso da música, os especialistas consideran que os catro anos é a idade ideal para iniciarse no baile, sobre todo en ballet, onde as clases infantís se conciben máis como un instrumento pedagóxico: desenvolven a memoria, o oído musical e a expresión corporal. Do mesmo xeito, para acceder ao Grao Elemental, os conservatorios e centros regulados establecen como idade mínima cumprir os 8 anos. Os interesados en acceder a estes estudos deben superar unha proba de acceso na que se analiza a musicalidade e mais as condicións físicas dos aspirantes, aínda que non os seus coñecementos, xa que en teoría non dispoñen deles. Superada esta proba, o Grao Elemental desenvólvese durante catro anos. Para pasar ao seguinte nivel cómpre superar unha nova proba, e ao rematar os seis anos do Grao Medio, nos que se imparten clases de danza clásica, española e contemporánea, os estudantes, se tamén finalizaron o seu bacharelato, dispoñen do título de Bacharelato en Danza. A etapa profesional, o Grao Superior, desenvólvese durante catro anos tras os que o estudante obtén o Título Superior de Danza na especialidade correspondente, Pedagoxía da Danza ou Coreografía e Técnicas de Interpretación da Danza, equivalente a todos os efectos ao título de licenciado universitario.

A matrícula no ciclo elemental de danza vai dos 100 aos 250 euros, cantidade que corresponde á apertura de expediente e á matrícula por un curso completo, aos que hai sumar entre 40 e 70 euros por cada materia que quedara pendente doutro curso. Nos estudos de Grao Medio, o custo da matrícula anual increméntase. A proba de acceso para incorporarse a este segundo ciclo custa entre 30 e 50 euros, e o curso completo, xunto coa apertura de expediente, sitúase entre os 275 e os 350 euros. Neste ciclo as materias pendentes teñen un custo de entre 48 e 100 euros. Os que continúan os seus estudos no Grao Superior pagan arredor de 450 euros. Unha cantidade moi superior á matrícula que hai que pagar por cursar estudos non regulados, entre 40 e 90 euros.

Arte dramática e saídas profesionais

O acceso ás escolas de Arte Dramática é moito máis convencional. Accédese, como en calquera outra carreira, tras finalizar segundo de Bacharelato ou COU. Neste caso non se pide realizar a proba de selectividade, as propias escolas de interpretación obrigan a realizar unha proba para permitir o acceso. Outro xeito de ingresar nestes centros é cumprir 20 anos e acreditar experiencia interpretativa.

Cunha duración de catro anos, estes estudos de arte dramática divídense en tres modalidades: Dirección de Escena e Dramaturxia, Escenografía e Interpretación. Esta última modalidade, a interpretativa, é a opción maioritaria entre os estudantes, xa que un 71% dos 1.820 alumnos matriculado nun dos 12 centros que imparten estes estudos superiores en España se decanta por ela.

Por outra banda, os estudantes que optan polas modalidades de Dirección de Escena e Dramaturxia e de Interpretación poden escoller entre diferentes opcións. No primeiro caso, os estudos pódense orientar cara á formación de directores de escena, ou cara á formación en escritura dramática, teoría do feito teatral, crítica e investigación. A modalidade interpretativa consta de catro especialidades: Interpretación Textual, Interpretación Xestual, Interpretación con Obxectos e Teatro Musical, aínda que a primeira delas é a máis ofertada nos centros de estudo.

As taxas académicas de cada curso impartido nas Escolas Superiores de Arte Dramática, coa obtención final dun título superior, móvense entre os 250 e 450 euros, unha taxa máis barata respecto á que hai que afrontar para obter un Grao en Artes Escénicas nunha universidade privada, que supón un desembolso anual de 6.500 euros.