Korrosioa tantoz tanto
Gas horiek naturak berak ere sortzen dituen arren (sumendietako magmatik, adibidez), ingurugiroari erasotzen dion arazo horren erantzule behinenak garraiobideek igortzen dituzten emisioak, erregai fosilak eretzen dituzten zentral termikoak, industriak eta ganadu-ustiakuntza intentsiboetako simaurren amoniakoa dira.
Eragin kaltegarriak
Ingurugiroaren gaineko eraginak nabarmenak dira: ura azidoago bihurtzeak laku, kanal eta erreketatik landare eta animalien desagerpena ekar dezake. Hainbat arrain, liken, goroldio eta onddo espezie -hauetako batzuk, basoarentzat funtsezkoak- eta uretako organismo txikiak izaten dira kaltetuenak. Arbolen presentziaren murrizketak luiziak eta lur jausiak gertatzeko arriskua areagotzen du, inguruetako populazioen larrialdia probokatuz.
Oso litekeena da azidotze prozesuak lurren emankortasuna urritu eta lurreko mikroorganismoei, txoriei, kate trofikoko goi-ugaztunei eta, areago, gizakiari, erasoko dien metalak liberatzea.
Partenonetik Pradora
SO2 eta NOx-en igorpenek antzinako eta egungo eraikinei ere erasotzen diete, erraz endekatzen materialez (kareharriz eta hondar harriz, adibidez) altxatu badira, bereziki. Partenonek, adibidez, erosioaren eragina azken 30 urteotan bizikiago nozitu du aurreko 2.400etan baino. Espainian, Pradoko museoko pintura-altxorraren endekapena azkartu egin du kutsadura plegu horrek.
Azidotzea eragiten duten kutsatzaileak ingurunean bestelako arazoak ere eragin ditzakete: urak nitrogeno gehiegi edukitzeak alga eta bestelako landare berdeen hazkuntza azkartuko du. Eutrofizazio izeneko fenomeno horrek ibai eta itsasoen oxigenoa murriztea dakar, biodibertsitatearen gainbehera ondorioztatuz. Nitrogeno-oxidoek, bestetik, hainbat konposatu organiko lurrinkorrekin erreakziona dezakete -eguteran dauden tokietan, batik bat-, ingurunearentzat eta osasunarentzat kaltegarria den ozono troposferiko izeneko gasa osatuz Euri azidoak, bestetik, eragin mesedegarririk ere izan dezake. Ingalaterrako Open University-ko ikertzaileek oraindik orain eginiko azterketan adierazi dutenez, SO2 gasak metanoa murrizten du eta horrek, jakina, negutegi efektua arintzen du.
Sorrera eta garapena
Euri azido kontzeptua 1852an sortu zuen Robert Angus Smith kimikari britainiarrak baina mende oso bat igaro zen mundu zabalean fenomeno horren eragina aitortu arte. Suediako Gobernuak egin eta Giza Ingurugiroari buruzko Nazio batuen 1972ko Konferentzian aurkezturiko azterketa bati esker jakin ahal izan zen industri instalazioetako hondakinek -Britainia handiko zentral termikoek igortzen zituztenek, bereziki- probokaturiko fenomeno horren eraginak Eskandinaviako herrialdeek nozitzen zituztela.
Egun, industria eta garraioa dira gas kaltegarri horiek tonaka ekoizten dituztenak; beraz, arazoak planeta osoko ingurugiroa galtzen segitzen du. Dena dela, errekuntzari ateratzen zaion etekin handiagoari eta partikulen eliminazio eraginkorrari esker, kutsadura-mota hau geldiaraztea lortu da.
Txinako arazoak
Txina, India eta Japonia dira euri azidoaren korrosio-arazoak bizikien pairatzen dituzten herrialdeak. Txinak, zehazki, horixe du ingurugiro alorreko arazo behinena. Arestian, bertako Ingurugiroa Babesteko Estatuko Administrazioak (ingurune ministerio baten parekoa, alegia) aitortu zuenez, herrialde hartako hirien erdietan du eragina problema horrek; eskualderen batean, areago, ohiko euria bera ere azidoa da. Egoera horren erantzule behiena ikatza da, erraldoi asiar horren energi premien %70 berak asetzen baititu. Europan, Eskandinavia, Holanda eta Erresuma Batua dira euri azidoa gehien pairatzen duten herrialdeak. Estatu Batuak eta Kanada ere aspaldi honetan larrutik ordaintzen ari dira poluzio plegu honen eragin latzak.
Euri azidoa Espainian
Espainian fenomeno horren eragina Galizia, Hego Euskal Herria, Murtzia eta Kataluniako eskualde batzuetan nabaritzen da, batez ere, gehien kutsatzen duten zentral termikoek probokaturik; hortxe dira, adibidez, Compostilla (Leon), Andorra (Teruel) edota As Pontes (A Coruña) zentral kutsagarri erraldoiak. Espainiako zentral termikoak Europar Batasunak 1991an finkatu zuen goreneko muga geroz eta urrutiagotik ari dira gainditzen. Estatuan fuel, ikatz eta petrolioz dabiltzan 73 instalazioek iaz 288.117 tona nitrogeno-oxido igorri zituzten atmosferara, baimendutakoa baino11.000 tona gehiago, alegia.
Egoera kezkagarri hori arintzeko, Industria Ministerioak eratu duen itxiera-planean 23 zentral sartu dira: hauek produkzioa murriztuz joango dira 2008 urtetik 2015era arte.
- Uren azidotasuna neutralizatzeko teknikak baliatzea: base gisa diharduten substantziak eranstea edo iragazkiak ipintzea, adibidez. Teknika horiek, dena den, garestiak dira eta arazoa epe motzean konpontzeko bakar-bakarrik erabil daitezke.
- Gas kaltegarrien igorpena murriztea. Arazoari sustraiak moztea litatzeke hau, petrolioaren, gasaren eta ikatzaren erabilera murriztuz, eta, industrian eta garraioan, energia berriztagarrien alde jokatuz.
- Teknologiak hobetzea. Energia eraginkortasun eta zentzumen handiagoz erabiltzeak eta igorritako gasei garbitasun sistema hobeak aplikatzeak arazoa konpontzen lagunduko lukete.