Kontsumoan zorrotz eta osasunaz kezkati

/imgs/20060601/img.temaportada.01.jpgKontsumitzaile diharduenean, zorrotza ez ezik, geroz eta jantziagoa dago, elikagaien kalitate eta segurtasunean sinesten du, nahiz eta horietako batzuek (jangai azkar eta transgenikoek) ez zaizkion atsegin; desengainatua, jasotzen denagatik prezio altuegia ordaintzen duelako, autonomo eta indibidualista eta, informazioa bildu eta erosketetan bete-betean asmatzeko duen gaitasunari dagokionez, auto-estimua goi-zeruetan dauka. Kontsumo gizartea hobetze bidean, aldiz, konpromiso eskasa agertua, osasunaz biziki kezkatua, pitin bat gutxiago itxura fisikoagatik; Internet eta teknologia berrien trenean sartzeari muzin egin do baina, horren ordez, aspaldi honetako berrikuntza iraultzaileenetako beten aurreko mesfidantzak urterik urte urrituz doazkio.

Horiexek dira, produktu-kontsumitzaile eta zerbitzu-erabiltzaile den aldetik, espainiar hiritarrak agertzen dituen ezaugarri bereizgarrienetako batzuk, 2001ez geroztik urtero Fundación Eroski-k editatu eta Enpresa Institutuak gauzatzen duen Kontsumo Barometroaren arabera. Horra hor hiritar horren beste hainbat ezaugarri: etxeko erosotasun giroa estimatzen du eta, aldi berean, oporretan kanporako bidaia egiten geroz eta ohitura handiagoa hartzen ari da, gobernuz kanpoko erakundeetan jarduteari muzin egiten dio, hondakinen jasotze selektiboan kolaboratzeko kontzientziadun dabil, erosketetara joan edo merkatal guneetan paseatzen zaletuago etxetik kanpora bazkaldu edo afaltzera irteten, zinemara edo kirol ikuskizunetara joaten baino areago.

Bost urtean, kontsumitzaileak aldaketa gutxi

/imgs/20060601/img.temaportada.03.jpgHiritarren iritziak bost urte honetan biziki aldatu ez badira ere, zedarri batzuen bilakaerak nolabaiteko aldakuntzen adierazle dira. Jatorriko izendapeneko jangaiez eta ekologikoez gozatzen zuten kontsumitzaileen konfiantza finkatua areagotu egin da eta haragiak “behi eroen” krisia erabat gainditua du dagoeneko; beste aldetik, ordea, janari azkarrean eta horrelakoa prestatzen duten jatetxeetan inork gutxik sinesten du oraino: lehenago eskasa bazen, urterik urte mantendu edo okerrera doa. Kontsumo Barometroaren 2003ko edizioak, bere aldetik, une hartan frogatu zuen arrainaren -produktu tradizionala, tradizionalik bada- kalitateak eta segurtasunak bereganaturiko konfiantzak ez zuela inongo eraginik pairatu, “Prestige” ontziak zeraman petrolio haren tamalezko isurketen ondoriozko katastrofeagatik.

Elikagaien gaineko informazio-iturri diren aldetik, kontsumitzaile elkarteetan jendeak gehiago sinesten duela atzematen da baina, era berean, alor honetan Herri Administrazioen jarrera uzkurra da, hobetze bidetik omen doan arren. Azpimarratzekoa, nola ez, bi irakurketa sakon egiteko motiboa ematen duen aldakuntza: elikagaien etiketetako iraungitze datari kontsumitzaileak lehen baino gutxiagotan erreparatzen dio baina, bestetik, osagaien zerrendaren eta nutrizioari buruzko informazioaren irakurketa maizago egiten du. Alde batetik, balio erantsiko informazioa eskatu eta baliatzen duen hiritarraren prestakuntza lanabes eraginkorra da osasunaren eta itxura fisikoaren kezkak produktuen hautapenera bideratzeko; bestetik, elikagaien ekoizle eta banatzaileen profesionaltasunean eta eraginkortasunean lehen baino gehiago, sakonago sinesten da: iraungitze data gutxiago kontsultatze hori, seguru-seguru, egun dendetan data gainditu duten produktuak aurkitzea salbuespen hutsa izatearen adierazle da.

Dena den, guk geurea: bizitza garesti dagoela uste dugu, ordaindu dugunaren truk jasotzen dugun horrek ez gaitu behar bezala asetzen, ratioaren eboluzioak ez du duda-izpirik uzten: 2001ean 5,7 puntuz hasi zen eta Barometroaren edizio bakar batean ez da 5,8ra iritsi. Badaude albiste onak, ordea: produktuan edo zerbitzuan jarri ditugun itxaropenak bete ezean, erreklamazio formalak egiteko eskubidea geroz eta gehiagotan baliatzen dugu. Aldaketa mesedegarriekin jarraitzeko, gizarte informatizatuagoa osatzen dugu eta Internet eta teknologia berriak jende gehiagorengana iristen dira, mesfidantza gutxiago harrotuz. Beste alderditik, ostera, produktu eta zerbitzuak kontsumitzeko baliagarri izan daitekeen informazioarekiko asebetetze-maila ez da hobetzen, itxuraz aldaezin den erdipurdiko ilunpean geratu baita: alor honetan asebetetze gehien sorrarazten duen sektorea osasun-zerbitzuena da (6,7 puntu), ondotik elikadura (6,4 puntu) datorkiola. Biak, ikusten denez, kalifikazio apalak eraman dituzte. Aseguru, etxetresna elektrikoen konponketa eta etxebizitzaren gaineko informazioa, aldiz, nota txarreneko ditugu hemen. Lehenago monopolio ziren sektore zenbaiten (argindar eta gasaren banakuntzaz eta telefoniaz ari gara) liberalizazioaren emaitza gisa, hornitzailez aldatu diren erabiltzaileen kopurua aintzat hartuta, hautemaniko dinamismo eskas hori hobe bazterrean uztea.

Egungo kontsumitzaile espainiarraren ezaugarriak

Elikadura

/imgs/20060601/img.temaportada.alimentacio.gifElikagaiak seguru direla sinesten badu ere (7,25 puntu), konfiantza areagotzeko joera gelditu egin da. Janari azkarrak (ogitarteko eta hanburgesa dendak, pizzeriak, etab) era elikagai transgenikoek ez dute proba inondik inora gainditu. Haragian zuen konfiantza hobetu egin da.

Kontsumitzaileak elikadura-marketan dezenteko konfiantza du, oro har (6,6 puntu); marka merkeenetan eta (5) berrienetan (5,5) duena, berriz, apalagoa da. Banatzailearen marka “zurietan” ezarritako konfiantza asko hobetu da (5,6 puntutik 6,1 puntura igo da azken bost urteotan). Marka merkeenek mesfidantza sorrarazten diote (5 puntu), urte askotako joerari jarraiki.

Geroz eta konfiantza handiagoa du banakuntza-formatu modernoenetan (hipermerkatu eta supermerkatuetan), azoka eta janari-denda tradizionaletan zuen sinesmen ona urritu gabe.

Jatetxeetan konfiantza handia du (6,6); janari azkarra ematen dutenetan, berriz, ez du sinesten: azken bost urteotan konfiantzaren hobekuntza hutsaren hurrena izan da: 3,3 puntutik 3,4 puntura pasatu da. Porrot.

Kontsumitzailea informatu eta defendatzea

/imgs/20060601/img.temaportada.consumidor.gif Kontsumitzen edo erabiltzen dituen produktu eta zerbitzuen gaineko informazioarekin ez dago erabat ase (6,3 puntu) eta atal hau ez da hobetu 2002 urtetik hona. Elikadura eta osasun zerbitzuen alorretako informazioa da hobesten dena; etxebizitza eta aseguruei buruzkoa, okerren baloratutakoa.

Kontsumo gaiei buruzko informazio-iturri nagusia ez ditu ez hedabideak, ez enpresak, ezta Herri Administrazioa bera ere. Informazio-iturri oparoena, urtez urte senitartekoak eta lagunak dira. Ondotik dendetako saltzaileak eta kontsumitzaile elkarteak datoz.

Kontsumitzaile den aldetik, bere eskubideak hobekien defendatzen dituena bera dela dio (%70); urruti-urrutian datoz kontsumitzaile elkarteak (%24). Populazioaren %3rentzat bakarrik da Administrazioa kontsumitzaileen eskubideak hobekien defendatzen dituena.

Elikadura gaietan iturri sinesgarrienak, berriro ere, senitarteko eta adiskideak dira (7,4 puntu), ondotik osasun zerbitzuak (7) eta kontsumitzaile elkarteak datozkie (6,6). Administrazioak sinesgarritasun eskasa pizten du (5,5 puntu), baina, aurreko urteen aldean, hobetuz doa pittinka. Hedabideen sinesgarritasuna erdipurdikoa da (5,7) eta, are eta okerrago, egonkorra.

Dirua, merkatua eta erreklamazioak

/imgs/20060601/img.temaportada.dinero.gif Ordaintzen duen diruaren truk jasotzen duenarekin ez dago erabat konforme eta, gainera, pertzepzio hori ez da hobetu azken urteotan (egun, 5,8 puntu). Etxebizitza eta aseguruak dira konpentsazio makurrena sortzen duten sektoreak.

Erreklamazio gutxi egiten ditu (kontsumitzaileen %21ek bakarrik egin du erreklamazio formalik han azken urtean) orain, baina 2002an baino askoz ere gehiago (orduan populazioaren %12k bakarrik egin zuen). Erreklamazio gehien eragin dituzten sektoreak: telefonia, lehena inondik ere (hiru protestatik batek hemen du arrazoia), ondoren de elikadura eta aseguruak datozkiola.

Zergatik egiten ditu horren erreklamazio gutxi? Agian, erreklamatzea gehienetan alferrikakoa delako: hiru kontsumitzailetik bakar batek baizik ez du jo egokitzat bere erreklamazioaren ebazpena eta kontsumitzaileen erdiak, kasik, asegabe geratu dira. Datuok, aurreko urteetakoen aldean, ez dira hobeak.

Badaki energia eta telefonia merkatuak liberalizatu direla baina enpresa zuzkitzailez aldatzeko pausoa ematea kosta egiten zaio oraino, argindarra edo gasaz (erabiltzaileen %91k ez du horrelakorik egin) ari bagara, batik bat; telefonia mugikor eta finkoan, berriz, aldaketak ez dira horren bakanak (lau erabiltzailetik bat konpainiaz aldatu zen azken urtean).

Elkartasuna eta ingurugiroa

/imgs/20060601/img.temaportada.medioambien.gif Elikagai ekologikoetan konfiantza handia duen arren, horrelakoak ez ditu bere dietan oraindik sartu (12 hilabeteetan elikagai ekologikorik erosi duela espainolen %44k soilik aitortu du).

Etxeko hondakinen bereizketa eta metatze selektiboan egunero kolaboratzen du.

Ingurugiroa babesteko ekimen edo kanpainetan ez du parte hartzen, populazioaren zati handi batek (%20k) aktiboki diharduen arren.

Bidezko merkataritzan zertan den ez daki, garapen urriko herrialdeetan lanean diharduen jendeak ekoitzitako produktu horiek ez ditu erosten baina inoiz edo behin horrelakorik eskuratu dutenen proportzioa urtero-urtero doa gora.

Ez dago afiliatuta inongo gobernuz kanpoko erakundetan; areago, afiliatuta dagoenaren esku hartzea dirua jartzea baizik ez da, hots, lanean jardunez kolaboratzen duten gobernuz kanpoko erakundeetako afiliatuak gutxi-gutxi dira.

Bizitza azturak eta osasuna

/imgs/20060601/img.temaportada.salud.gif Ez du erretzen, ez du behin ere erre, eta egungo erretzaileen proportzioa (14 urtetik gorako espainiar populazioaren laurdena) zail ikusten du. Nolanahi ere, bost hiritarretik batek erretzen zuen baina tabakoari uztea erdietsi du.

Egoera fisiko osasuntsuan mantentzeko ahaleginak egiten ditu eta elikabide aldetik aztura osasungarriak dituela uste du; dena den, bostetik batek bizimodu sedentarioa egitea onartzen du eta lautik batek estresatuta dagoela dio.

Behin ere ez du jo kirurgia estetikora eta, areago, ez du uste gerora ere joko duenik.

Aisialdia eta bidaiak

/imgs/20060601/img.temaportada.viajes.gif Aisialdi jarduera ohikoenak paseoan ibiltzea eta etxean musika entzutea ditu. Telebistaren aurrean, ematen dituen orduak baino gutxiago pasatzen dituela adierazi du. Ariketa fisikoa egin ohi dutenak (%40 inguru) egiten ez dutenak bezainbeste dira, kasik.

Oporraldietan bidaia egiten du, are gehiago goi status ekonomikoan bizi baldin bada; espainol gehienek (%65) urtean behin oporraldiko bidai bat egiten dute, gutxienez. Horrelako lekualdaketak geroz eta banatuago agertzen dira urte osoan zehar, dagoeneko ez baitira uda parteko hutsak. Bidaia Espainia barruan egiten dute (%77), iraupena astebetea izaki (bidaien %54), baina bi astekoak egitea ere ohiko kontua da (%35).

Teknologia berriak eta Internet

/imgs/20060601/img.temaportada.internet.gif Dela etxean bertan, dela ikastegian edo lantokian, ordenagailua du eskura populazioaren %58k. Areago, hiru toki horietako batean gutxienez, ordenagailua Internetera konektatua edukitzea ohiko kontua da (populazioaren %43).

Erabiltzaileak Internet ez du erosketak egiteko bide egokitzat. Proba gainditu gabe segitzen du alderdi honek, inondik inora, baina mesfidantza ahulduz doa urterik urte: 2001 urtean 3,75 puntuz kalifikatu zen atal hau eta 2005an ia-ia gainditu zuen proba (4,6 puntu). Aprobatua eman dioten bakarrak gazteenak dira (14 eta 20 urte bitartekoak), 5,2 puntuz.

CONSUMER EROSKI galdezka; erantzunak, adituenak

Bakoitza bere esparruan, aditu diren hainbat alorretako profesionalei egin die aldizkari honek galdera bana, Kontsumo Barometroaren bost edizio (2001-2005) egin ostean azaldutako ondorioekin loturaz. Hona hemen ihardespenak.

ontsumitzaileak badaki telefonia eta energia merkatuak, lehenago monopolioak izanik, arestian liberalizatu izanari esker, komenigarrien zaion enpresa aukeratu ahal izango duela. Dena den, hamar hiritarretik bik baizik ez dute telefonia-zuzkitzailea aldatu eta, gas edo argindarrari dagokionez, hornitzaileaz aldatu direnak ehuneko hamar baino gutxiago dira. Zein da horren arrazoia, zure ustez?

Ignasi Faura, Hispacoop-eko idazkari nagusia:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.faura.jpg Telefonia merkatuaren liberalizazioa gertaera handia izan da eta, ondorioz, eskaintzen aukera biziki ugaldu eta prezio batzuk hobetu egin dira. Hasierako etapan zerbitzu ona emango zutela bermatzeko operatzaile berriek eragozpen latzak izan zituzten, hedatua zegoen sarearekiko morrontzagatik; bestetik, beren eskaintza ekonomiko haietako asko iruzurrezkoak izan ziren.

Egun, berriz, eskaintzaren aniztasuna finkatzen ari da, zerbitzuak akatsgabeak dira eta prezioak hobetu egin dira, hein batean. Beraz, lehia-merkatua finkatuko delakoan gaude. Energiari dagokionez, sektorea egiaz liberalizatu egin denik ezin esan daiteke; horra hor, hori frogatzeko, prezio eta zerbitzu batetik bestera dauden aldeak: hutsaren hurrenak dira, bezeroak harrapatzeko asmoz enpresek egiten dituzten kanpainekin ez dute antzik ere. Egon ez dago lehiakortasun-erregimen egiazkorik eta kontsumitzaileak, noski, aukeratzeko askatasunik ez duela ulertu du berehala.

Espainiako kontsumitzaileen jarrera eta jokamoldeak aztertu ditu bost urtez Kontsumo Barometroak. Zure iritzian, zein dira ezaugarri bereizgarrienak?

Fernando Sánchez Suárez, Enpresa Institutuko Zuzendariorde Nagusia eta Kontsumo Barometroaren zuzendaria:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.sanche.jpg FUNDACIÓN EROSKI-k Enpresa Institutuari duela bost bat urte proposamen handinahi bat egin zion: lehenago behin ere ikertuak izan ez ziren arren, eguneroko bizimoduarekin lotura zuten alderdi askoren aurrean kontsumitzaile espainiarren jarrera eta jokamoldeen argazki fidagarriak azalduko zituzketen azterketa erraldoiak urtero-urtero egin zitzan. Azterketa horietatik ondorio bereizgarrietako batzuk atera beharko banitu, hauek aukeratuko nituzke: duela bost urte baino bi aldiz gehiago erreklamatzen ari dela orain kontsumitzailea, kontsumitzen duen horri buruz geroz eta informazio handiagoa eskatzen duela eta gizaseme eta emakumeen arteko etendura digitala murriztuz doala. Garrantzi handia aitortzen diot nik, era berean, kontsumitzaileak elikagaien segurtasunean sinesteari, teknologia berrien aurrean geroz eta mesfidantza ahulago agertzeari eta, merkatu hori liberalizatu bada ere, energia eta antzeko zerbitzuez hornitzailea aldatu ez izanari.”

Kontsumitzaileak elikagaietan erakusten duen konfiantza-gradua altua da aspaldi honetan (10 puntutik, 7) baina hanburgesa, ogitarteko eta pizzetan espezializaturiko komertzioek saltzen duten janaria ez du onesten. Zein da egoera horren motiboa eta zer egin lezakete aipaturiko denda horiek kontsumitzailearen konfiantza eskuratzeko?

Félix Lobo, Elikagaien Segurtasunerako Espainiar Elkartearen presidentea:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.lobo.jpg Hasteko, oso garrantzizkoa deritzot hiritarrak elikagaien segurtasunean konfiantza erakusteari. Horrek esan nahi du denok (autonomi erkidegoak, udalak, Agentzia bera, industri sektorea, etab.) gauzak ongi egiten ari garela eta jokabide horren berri hiritarrari hedarazi diogula.

Janari azkarreko establezimenduek bereganatua duten konfiantza urriaz, ene iritziz, errealitatean horrelakorik ez da atzematen, elikagaien segurtasunari dagokionez. Aipaturiko establezimendu horietako (kate handiak, maiz) inspekzio zerbitzuak eta auto-kontroleko programak, uste dut, konfiantza gradu horrek iradoki lezakeena baino segurtasun handiagoa bihurtzen dira kontsumitzailearentzat.

Hamalau urtetik gorako espainiarren %69k uste dute beraiek direla beren kontsumo-interesak hobekien defendatzen dituztenak. Kontsumitzaile elkarteak kontsumitzailearen defentsan diharduen erakunde behien gisa hiritarren %24k bakarrik aipatu dute eta, areago, alor honetan enpresek (%2) eta Herri Administrazioek (%3) ez dute inongo garrantzirik. Nola ikusten duzu kontsumitzaile elkarteen geroaldia?

José María Múgica, OCUren presidentea:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.mugica.jpg Kontsumitzaile elkarteok aurrean daukagun zeregina latza da, erraldoia. Zuk eginiko galderari erantzuna aurkitzeko, ordea, iraganaldira begiratu bat egitea komeni zaigu: horrela ikusiko genuke kontsumitzaile-kontzientzia hartzeak eta halakotzat zor zaizkion eskubideak zein diren ezagutzeak hiritarrari nolako aurrerapausoak egitea bideratu dion. Gauzak horrela barneratzeak kontsumitzaileen mugimenduak pixkanaka-pixkanaka sekulako indarra hartzea ekarri du. Beren burua trebatzeko, informatzeko, aholkatzeko eta defendatzeko, gutxienez, kontsumitzaile erakunderen batean sartzen diren hiritarrak geroz eta gehiago dira.

Kontsumoaren inguruko arazoez informaturik egon gaitezen zerk edo nork laguntzen duen gehien galdetzen zaionean hiritarrari, hedabideak atzeko muturrean agertzen dira (5,9 puntu) edo, areago, lehenago zuten posiziotik okerrago batera doaz (2001 urtean, 6,2 puntu). Milioika entzule dituzten hedabideetan betidanik, kontsumo gaietako espezialista gisa hogei urte daramatzan profesionalak zer deritzo horri?

Jesús Soria, kazetaria, kontsumoan aditua, “SER Consumidor” irratsaioko zuzendaria eta SER irrati-katean “Hoy por hoy” saioko kontsumo alorreko arduraduna:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.soria.jpg Ez dut uste hori oso posizio justua denik baina, termino orokorrean ari garela eta salbuespenak salbuespen, erabiltzaileen konfiantza geureganatzeko, behintzat, ez gabiltza meritu handiak egiten hedabideetan, argi eta garbi. Egiari zor, egunetik egunera kontsumoaz informazio gehiago ematen dugu baina hori arras gutxi da eta, dudarik gabe, oso-oso gai zehatzetan izan ezik (oraingo Afinsa-Forum eskandaluzko iruzurrean bezala), denon eguneroko arazoei ez diegu arreta berezirik ematen. Egunero bidegabekeria asko gertatzen da nonahi, horren berririk hedabideok apenas zabaltzen dugun arren. Areago, independentzia eta sinesgarritasun gradu handia lapurtzen digu estalpeko “publizitateak” edo bestelako produktu zenbait “saltzen” agertzen diren hainbat komunikatzaileren presentziak.

CONSUMER EROSKI galdezka; erantzunak, adituenak (II)

Oraino Internet lursail femenino baino maskulinoagoa bada ere, bereizketa murriztuz doa: 2004 urteko aldea %17koa zelarik, iaz %11 baizik ez zen izan. Zeure eskarmentuz, duda gabeko joera dirudien hori egia dela berretsiko zenuke? Zein litzateke horren arrazoia?

Noelia Fernández, Yahoo Iberia-ko Produktu eta Zerbitzuen zuzendaria:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.fernan.jpg Yahoo-ren entzuleriak, behintzat, joera hori agertzen du. Izan ere, Yahoo-ko erabiltzaileen artean gizonezkoak eta emakumezkoen arteko aldea hori baino txikiagoa da. Gehien nabigatzen duena gizonezkoa bada ere, bi sexuen arteko aldea oso-oso txikia da, gizartea den bezala agertzen duen elementuetako bat delako Internet. Internet-en, beste hainbat alorretan bezala, emakumea geroz eta aktiboagoa da, geroz eta presentzia handiagoa du. Emakumeak baliatzen du Internet lana eta informazio gaurkotua bilatzeko, bidaiez informatzeko, zinema edo kontzertuetarako txartelak erosteko. Internet gizonezkoek eta emakumeek nola darabilten ikusita, egia esan, ez dago alde handirik baina, halaz ere, emakumea praktikoagoa da sarea baliatzeko unean. Hoberena litzateke Interneten denek beren tokia bilatzea eta beren bizitzak hobetzeko sareak eman diezaiekeen laguntza aurkitzea.

Kanpaina instituzional ugari egin den arren, osasunean dituen eraginak hamaikatan frogatu zaigun arren, tabako kontsumitzaileen kopurua ez da jaisten: ohiko erretzaileak 2004 urtean 14 urtez gorako populazioaren %26 ziren eta 2005ean %25, oraino. Tabakoaren gaineko lege espainiar berriak kontsumoa urritzen lagunduko al du, zure iritziz?

Rodrigo Córdoba, Tabakismoa Prebenitzeko Batzorde Nazional Espainiarreko presidentea:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.cordob.jpg Lege horren helburuak hiru dira, publizitatea erregulatzearen bidez, tabakoa kontsumitzen jende gutxiago hastea, toki publikoetan kerik gabeko espazioen presentzia ugaltzea eta erretzaileei laguntza ematea. Neurri arautzaile horiek kontsumoan izango duten inpaktua nabaria izango da: aurtengo amaieran milioi erdi bat erretzaile gutxiago izatea espero dugu, erretzen hasten ez direnak eta erretzeari uzten diotenak batuta. Bestetik, datozen hamar urteetan, tabakoak eraginiko gaitzen ondorioz Espainian 50.000 pertsona gutxiago hilko direla aurreikusten da. Hainbat sektoreri Legeak porrot egin zuela erakustea interesatzen zaien arren, hori ez da errealitatean gertatzen ari dena, geroz eta jende gehiago uzten ari baita tabakoa; eta gauza bertsua gertatzen da beste hainbat osasun-arazotan, abandonatze-tasak zikloka gertatzen direnekoetan, batik bat. Bestetik, turista eta bisitariei saltzen zaien tabako kopurua izugarri igo da, Espainian oso-oso merkea delako produktu hau. Osasunari buruzko Inkesta Nazionaleko datuak, toki publikoetako inguruneko nikotina-neurtzeak eta miokardioko infartuagatiko hilkortasun tasa izango dira Lege hori betetzen ari den adieraziko diguten datu esanguratsuenak. Datorren urte hasieran eskura izango ditugu.

Bidezko Merkataritzako produktuen erosketak gorakada latza izan duen arren, jende kopuru gutxik aukeratzen ditu horrelakoak oraingoz: produktu horiek hautatu dituztenen proportzioa, 2004an %18 zelarik 2005ean %25 izatera igaro da. Nolako etorkizuna ikusten diozu elkartasunezko ekimen horri?

Ariane Arpa, Intermón Oxfam-eko zuzendaria:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.ariane.jpg Oraintxe bertan Europan saltzen diren bidezko merkataritzako produktuen %1 baino gutxiago doaz Espainiara, hots, Alemania, Holanda edo Erresuma Batutik ondo urrun gabiltza: gogoan izan hiru herrialde horietan Europako salmenta guztien %60 inguru biltzen da. Bestetik, bidezko merkataritza zer den eta nolako helburuak dituen galdetuta, espainiar populazioaren %24k bakarrik daki (gutxi gorabehera, bederen) erantzuten. Halaz ere, gobernuz kanpoko erakunde askoren ahaleginei esker, Espainian bidezko merkataritzaren etorkizuna polita da: aspaldi honetan salmenten hazkuntza iraunkorra (urte batetik bestera, %30 ingurukoa) ikusten ari gara: horrek esan nahi du geroz eta hiritar gehiagok, erosketak egiteko garaian, informazioa jaso eta alternatibazko ekimen honen alde egiten dutela, era horretan kontsumo arduratsua eta kalitate bikaineko produktuen hautua uztartuz.

Kontsumitzaile espainiarren %51k 2001 urtean, euroa indarrean jartzeak produktuen prezioa garestituko zuela uste zuen; %38k, aldiz, inongo eraginik ez zuela izango. Handik urtebetera ia denek (%93k) euroak produktuak garestitu zituela zioten. Zer iruditzen zaizu, zer dela eta gertatu da prezioen igoera hori?

Juan Velarde Fuertes, ekonomista eta Kontu Epaitegiko Eleduna:

/imgs/20060601/img.temaportada-resp.velard.jpg Prezioen gorakada jeneralizatzekoa zen, ezinbestean, kontua moneta-area komunean sartzea zelako eta, espazio-ikuspegitik, Espainiako prezioak Alemania edo Frantziakoak baino dezente merkeagoak ziren, oro har. Elkartze hori gertatzean, prezioek berdintzeko joera hartzen dute baina ez garestiak jaitsiz, merkeak altxatuz baizik, merkatu zehatzen batean jazoriko salbuespen bakanetan izan ezik. Horregatik egin zuen okerrera Espainiako Kontsumorako Prezioen Indizeak eszenategian eta ez bilakaeran, noski. Prezioak, lehenago merkeago zirenez, behin-behingoz igo egin behar zuten: igoera hark horregatik izan zuen eragina produktu guztietan eta ez bakarrik masa-kontsumoko ondasun eta zerbitzuetan. Gauzak horrela gerta ez zitezen irtenbide bakarra, superabit fiskal altu-altuari eustea izango zen; baina horrelakoei, politika alorrean bezala, saihets egin zaie.