Erresistentzia eta prezioa, klabeak
Telebistan gehien ikusten den eta solasaldi batzuetan tarterik luzeenak betetzen dituen kirola izateaz gainera, gehien praktikatzen direnetako bat ere futbola da. Lur edo belar gainean futbolean aritzeko erresistentzia handiko bota takodun sendo, eroso eta arinak ipini behar dira. Oin-bularra (oinetakoaren kanpoaldea, zolarekin bat eginik dagoena), forrua (oinetakoaren barrualdeko janzkera), barne-zola eta zola (oskien behealdea, higadura nozitzen duena, oin-bularrari lotua) dira bota baten funtsezko lau parteak. Azterketa honetan, laborategiko frogetan balioztatu dira erabileraren aurreko erresistentzia eta hondatzea, kolorearen irmotasuna eta oin-bular, forru, barne-zola eta zolako izerdiaren kudeaketa zortzi futboleko bota-modelotan; hauen prezioak, biziki desberdinak izaki, 35,28 euroetatik (Joma Gol II) ia-ia 95 euroetara (Diadora Brasil Pro Md Pu) zihoazen.
Kalitatearen eta prezioaren arteko erlazio egokiena Joma Goll II laginak ematen du: bera da azterturiko denetan merkeena (35,28 euro), erresistentzia handikoa eta, gainera, belarretan trakzio handia agertzen du (labainketak saihesten ditu); dena den bota hauen kolorea da argiaren aurrean erresistentzia gutxien agertu duena eta, gainera, bere izerdiaren kudeaketa hobetzeko modukoa da, inondik ere. Aukera polita ere Diadora Brasil Pro dugu: denetan garestienak (94,95 euro) baina, proba guztien multzoan, emaitzarik hoberenak bildu dituztenak eta, gainera, oinak sortarazitako izerdia kanporatzeari dagokion berariazko proba bota hauek bakarrik gainditu dute.
Erresistentzi kontua
Baloiarekin kontaktua maizen egiten duen alderdia oin-bularraldea (oinetakoaren goialdea) da. Horren iraunkortasuna bi flexio-probetan frogatu zen. Lehenean, oinetakoa lehor zegoela, 200.000 flexio egin zituen; bigarrenean, oskia heze egonik (proba egin aurretik oinetakoak ur destilatuan murgildu ziren eta hutsa aplikatu zitzaien, are eta likido gehiago xurga zezaten), 50.000 flexio eginarazi zitzaizkion. Hoberenak Diadora, Nike, Lotto eta Joma izan ziren, milioi laurden flexio eginikoan kalterik izan ez baitzuten. Kappa laginaren azalean pitzadurak agertu ziren lehorreko proba egin ondoren eta Puma laginean ere arrakala txikiak hauteman ziren, bi probetan. Saio honetan txarrenak izan ziren Umbro (zerrenda apaingarriak arraildu egin ziren) eta Adidas markakoak (hauek, 10.000 ziklo bakarrik eginikoan, xingola zuri-gorrien estaldura galdu egin zuten).
Botaren azalerako materialaren higadura hautemateko, baloia kolpatzea simulatuz, 150 ziklo betearazi zitzaizkien (100 lehorrean eta 50 hezean). Puma, Kappa, Nike eta Lotto laginek, denetan hoberenak, ez zuten inolako kalterik nozitu; Joma (zerrenda apaingarrien estaldura galdu zuten) eta Umbro markakoak (hezean eginiko saioan materialaren bukaeraren parte bat galdu zuen eta lehorreko proban igurtziak nozitu zituen) berriz, ahulago agertu ziren.
Galtzerdiak eragiten duen higadura
Oinetakoaren barnealdea -orpo aldean, batik bat- janzten duen forruaren erresistentzia, ehun lehor batean urratze-higidura eraginez neurtu zen: 51.200 ziklo lehorrean eta 25.600 ziklo hezean. Horrela galtzerdiaren igurtziak eragiten duen etengabeko higadura simulatzen da. Kappa, Diadora, Umbro eta Adidas markakoek ez zuten kalterik jasan; Lotto laginak oinetakoaren estaldura galdu eta urragarritzat baliaturiko ehuna nabarmen zikindu zen. Dena den, forru bakar bat ere hautsi egin ez zenez, proba denek gainditu zuten.
Oskietako zola zail, sendo eta iraunkorra ez bada, oinetakoa behar baino lehenago zahartuko da. Horien erresistentzia kalkulatzeko, azalera urragarri batetik ibilarazi zitzaien eta, ondoren, zolak zenbat material galdua zuen neurtu zen. Horrez gainera, urratzearen aurreko erresistentzia ere neurtu zen, zola ebakitzeko nolako indarra aplikatu behar den kalkulatuz. Proba hau zortzi botetako zolek gainditu zuten, Puma, Nike eta Adidas markakoak nabarmendu zirelarik.
Erosotasuna “neurtzeko” funtsezko irizpidea denez, zolaren malgutasuna ere egiaztatu zen: horretarako, laginak 90º-ko angeluraino 30.000 aldiz tolesten dituen makinak ezarri ziren. Emaitza politak erakutsi zituzten saio honetan ere denek, bakar batek ere kalterik ez baitzuen agertu. Zenbaterainoko indarra aplikatu behar da, ordea, zola botatik bereizteko? Izan ere, 6 N/mm baino gutxiago aplikatuz askatzea ez da onesten. Bi botak bakarrik gainditu zuten honakoa: Kappa (honen zola bereizteko 6,6 N/mm-ko indarra eragin behar izan zen) eta, batez ere, Joma (8,9 N/mm). Umbro eta Diadora (3,8 N/mm) eta Adidas (5,4 N/mm) markakoek gainditu gabe utzi zuten proba hau; bestetik, Nike (5,8 N/mm) eta Puma (5,5 N/mm) laginek ere proba gainditzeke utzi zuten arren, “erdipurdi” apalean geratu ziren.
Joma eta Lotto marketako laginetan, zola botari josita dagoenez, proba honetako emaitzak ezin dira zuzenean aintzat hartu. Joma laginarena izan zen erresistentzia handienekoa eta Lotto laginak kalifikazio eskasa eraman zuen: 3 N/mm baizik ez, zola eta azpialdea josteko puntada gutxiegi eman zirelako, agian.
Izerdia, arazo
Erabiltzailearen oinari darion izerdia bi eratara suntsitzen ditu bota batek: oinetakoaren goialdean barrena likidoa lurrunduz edo, bestela, materialek -barne-zolak, bereziki- izerdia xurgatuz. Oin-bularraldeak izerdia kanporatzeko zuen ahalmena kalkulatzeko, ur lurrunarekiko irazkortasuna neurtu zen: oinetakoaren goialdeko materialaren pusketa bat (20.000 flexio eginarazi ostean) baliatu zen: horrek, orduko 1 mg/cm2 ur lurrun kanporatu behar zuen, gutxienez. Azterturiko laginen erdiek bakarrik gainditu zuten proba. Txarrena Nike izan zen: eskatzen zen balioa baino hamar aldiz txikiagoa baizik ez zuen erdietsi: orduko 0,1 mg/cm2 lurrun baino ez zuen kanporatu. Puma laginak ere emaitza eskasa lortu zuen (0,2 mg/cm2); Joma markakoa (0,7 mg/cm2) eskatutako mailara gehiago hurbildu zen eta Kappa (0,9 mg/cm2) ia-ia lortu zuen. Ur lurruna hobekien kanporatu zuen lagina Adidas izan zen (2,5 mg/cm2) proba honetan “egokia” nota irabazi zuen bakarra. Gainerako hirurak “zuzen” soilean geratu ziren.
Bota hauen izerdiaren kudeaketa aztertzeko beste froga bat ere ezarri zitzaien laginei: barne-zolak xurgatzen duen ur kopurua eta, hortik tarte batera, galtzen duena kalkulatu behar zen. Alderdi hori laborategian neurtzeko barne-zolak behin eta berriro tolestu ziren (urratsak simulatuz) heze mantentzen den gaza baten gainean. Ondoren, 17 orduz utzi ziren 23ºC-ko tenperatura eta %50-eko hezetasun erlatiboan, ura gal zezaten. Emaitzek egiaztatu zutenez, xurgaturiko ura ongi galtzen dute zortzi laginek; beste zerbait ere ikusi zen saio honetan, baina: ura modu egokian ez ezik, zuzen-zuzen Diadora laginak bakarrik xurgatzen duela. Gainerakoek gainditzeke utzi zuten froga, teknikariek ezarritako gutxieneko xurgapen-mailatik dezente beherago ibili baitziren.
Labainketa saihestea
Ibiltze edo lasterka arinetik esprinterako trantsizioa bizi-bizi egiten bada, futbolaria lerratu edo labaintzeko arriskuan dago, bistan da. Horrelako egokieretan ere lagin hauek nola jokatzen duten aztertu da. Futbol zelaietan maiz erabilia izaten den belar mota (Bermuda 419) baten gainean eginiko frogan egiaztatu zenez, belarretan trakzio handiena eragiten duten botak (labainketarik gerta ez dadin eraginkorrenak, alegia) Joma eta Puma dira; ondotik Nike eta Adidas datozkie. Kappa, Diadora, Umbro eta Lotto laginek heltze ahula erakutsi zutenez, oski hauekin korrika hastean laprast egiteko aukera handiagoa da.
Pisua ere garrantzi handiko alderdia da: oinetako hauek zenbat eta arinagoak izan, orduan eta ahalegin gutxiago egin beharko da alde batetik bestera eramateko eta, hitz batez, kirola praktikatzeko. Bota arinenak Puma markakoak dira (480 gramo) eta astunenak, aldiz, Umbro markakoak (646 gramo).
Futbola, normalean, aire zabalean praktikatzen denez, botak eguzkitan egoten dira kirola praktikatzean. Saio honetan, oin-bularraldeak eguzki-irradiazioetara era estandarizatuan ipini ondoren, emaitza denak zuzenak izan ziren; halaz ere, pittin bat horitu ziren Joma markakoaren xingola zuriak (urdinak ez bezala).
Bestetik, botaren barnealdea galtzerdiarekin (maiz, izerditan blai) behin eta berriro, etengabe, igurzte horrek botari tindua galarazi eta horrek, azkenean, galtzerdia zikindu egiten du. Honakoa ere egiaztatu zen laborategian, pH basiko samarreko izerdi-disoluzio batean bota-forruak artile, akriliko, poliester, poliamida, kotoi eta diazetatozko laginetan (hauek baitira irolean aritzeko galtzerdi baten ehun ohikoenak) murgilduz. Material horiek 37ºC-tan zegoen plaka baten gainean ipini ziren eta giza gorputzaren tenperaturan zegoen beste batekin zanpatu ziren. Osotasun hori labean hiru orduz eduki zuten, tenperatura berean. Nike eta Lotto botetako forruek emaitza bikainak agertu zituzten ehun guztietan; denetan txarrenak, aldiz, Umbro eta Puma markakoak izan ziren, poliamida, kotoi eta diazetatozko oihaltxoak nabarmen koloreztatu baitziren (Umbro markakoaren saioan, baita poliesterrezkoa ere).
Laburbilduz eta konparaketako taula
Laburbilduz
- Puma, Kappa, Diadora, Nike, Umbro, Lotto, Adidas eta Joma marketako zortzi bota aztertu dira, futbolean aritzekoak; zortziak ere lokarriez lotzen dira eta tako finkoak dauzkate. Horien prezioak 35,28 euroetatik (Joma Gol II) ia-ia 95 euroetara (Diadora Brasil Pro) doaz.
- Kirolean baliatzeko oinetako hauen kalitatearen klabeetako bat, luzaro irautea da. Iraunkortasuna, oin-bularraldea, zola, forrua eta ebaketa-zola aztertzeko zazpi erresistentzi probatan neurtu zen. Iraunkortasun luzeena Kappa (Gladiatore FG-13), Nike (Totalninety Shoot FG), Lotto (J2480 ST0307) eta Joma laginek erakutsi dute. Puma (Big Cat I FG) eta Diadora (Brasil Pro MD PU, denetan garestienak) erresistentzia txikixeagoa agertu zuten. Adidas Absolado TRX Hg DB eta Umbro XAI V PU laginak txarrenak izan ziren proba horietan, bi eta hiru hutsune agertu baitzituzten.
- Denetan arinenak Puma botak dira (480 gramo) eta astunenak, aldiz, Umbro (646 gramo).
- Tinduen irmotasuna: Joma izan zen eguzki-izpien aurrean erresistentzia ahulena agertu zuen bota; Puma eta Umbro botetako forruak tindurik galdu zuten, izerditan blaitutako hainbat ehunekin kontaktuan ipinitakoan.
- “Izerdiaren kudeaketa” saio guztiak (ur lurrunaren irazkortasuna, barne-zolak ura xurgatzeko zuen ahalmena eta xurgaturiko ura kanporatzeko ahalmena) gainditu zituen bakarra Diadora izan zen; ondotik Adidas markakoa zetorkion.
- Belarretan trakzio ona izateak, esprintari ekitan labaintzeko aukera uxatzen du. Atal honetako hoberena Puma da; ondotik, Joma.
- Emaitza guztiak aintzat hartuta, kalitatea eta prezioaren arteko erlazio egokiena Joma Gol II lagina erakutsi zuen: aztertutakoetan merkeena izaki (35 euro), erresistentzia eta iraunkortasunean emaitza onak jaso ditu, labainketak saihesten ditu baina izerdiaren kudeaketan huts egin du. Kalitate handieneko bota Diadora da: denetan garestiena eta izerdiarekin eginiko saio guztiak gainditu dituena.
| Marka Izendapena |
Louriño “Fabada asturiarra” |
Orlando “Babarrunak txorizorekino” |
Albo “Fabada asturiarra” |
|---|---|---|---|
| Formatua (g) | 435 | 425 | 425 |
| Prezioa (euro kiloko) | 2,62 | 2,31 | 3,36 |
| Etiketa | Ez dago zuzen | Ez dago zuzen | Ez dago zuzen |
| Osagaiak: | |||
| Babarrunak (%) | 77,9 | 87,4 | 83,4 |
| Txorizoa (%) | 6 | 6,4 | 4,1 |
| Odolkia (%) | 5 | – | 3,9 |
| Hirugiharra (%) | 6,9 | – | 8,6 |
| Urdaia (%) | 4,2 | 6,2 | – |
| Lakoia (%) | – | – | – |
| Hezetasuna (%) | 70,4 | 73,8 | 72,3 |
| Proteina (%) | 6,2 | 6,1 | 7,3 |
| Guztirako gantza (%), horretatik: | 10,8 | 6,3 | 5,8 |
| Saturatua (%) | 40,7 | 31,6 | 36,4 |
| Mono- intsaturatua (%) | 46,7 | 40,9 | 43,3 |
| Poli- intsaturatua (%) | 12,6 | 27,5 | 20,3 |
| Karbohidratoak (%) | 11,4 | 11,7 | 13 |
| Balio kalorikoa (kaloriak 100 gramoko) | 168 | 128 | 133 |
| Gatza (%) 1 | 0,5 | 1,2 | 0,6 |
| Azido glutamikoa (ppm) 2 | 350 | 140 | 135 |
| Egoera higieniko-sanitarioa | Zuzen | Zuzen | Zuzen |
| Dastatze-proba | 6,6 | 5,5 | 6,4 |
| Marka Izendapena |
Litoral “Fabada asturiarra” |
Gallina Blanca “Fabada asturiarra” |
Campanal “Fabada asturiarra” |
|---|---|---|---|
| Formatua (g) | 435 | 400 | 425 |
| Prezioa (euro kiloko) | 3,81 | 4,93 | 5,59 |
| Etiketa | Ez dago zuzen | Ez dago zuzen | Zuzen |
| Osagaiak: | |||
| Babarrunak (%) | 81,8 | 88,2 | 69,3 |
| Txorizoa (%) | 4,3 | 3,4 | 8,6 |
| Odolkia (%) | 4,7 | 3 | 10,8 |
| Hirugiharra (%) | 4,2 | 2,2 | 6,6 |
| Urdaia (%) | 5 | 3,2 | – |
| Lakoia (%) | – | – | 4,7 |
| Hezetasuna (%) | 70,5 | 73,5 | 67,6 |
| Proteina (%) | 5,5 | 5,2 | 7,2 |
| Guztirako gantza (%), horretatik: | 9,8 | 7,9 | 11 |
| Saturatua (%) | 40,3 | 40,9 | 37 |
| Mono- intsaturatua (%) | 47,7 | 43,4 | 47,9 |
| Poli- intsaturatua (%) | 12 | 15,6 | 15,1 |
| Karbohidratoak (%) | 12,7 | 12 | 12,7 |
| Balio kalorikoa (kaloriak 100 gramoko) | 161 | 140 | 179 |
| Gatza (%) 1 | 0,7 | 0,5 | 0,7 |
| Azido glutamikoa (ppm) 2 | 90 | 570 | 140 |
| Egoera higieniko-sanitarioa | Zuzen | Zuzen | Zuzen |
| Dastatze-proba | 6,3 | 5,5 | 5,6 |
(1) Gatza: gatz larregi dauka elikagai batek edukiaren %1,8tik gora badu.
(2) Azido glutamikoa (edo glutamatoa): zaporea areagotzen duen gehigarri hau (gehienez ere 10.000 zati milioiko) erabiltzea baimendua dago. Albo, Litoral, Orlando eta Campanal marketako azterturiko produktuek agertzen duten glutamato-eduki apala, bera osatzen duten haragizko lehengaiek berez edukitzea izan daiteke. Gallina Blanca eta Louriño laginek gehigarri hau baliatu dutela etiketan adierazten dute.
Banan-banan
Futbolean aritzeko zortzi bota, banan-banan
Joma Gol II 74 G027
- 35,28 euro (denetan merkeenak)
- Kalitatea eta prezioaren arteko erlazio egokiena.
- Iraunkortasun-probetan ongi, baina oinetakoen xingola apaingarrietan askatzeak gertatu ziren. Bota honen kanpoaldeko koloreak agertzen du erresistentzia ahulena eguzki-irradiazioaren aurrean. Erabiltzailearen izerdia kudeatze-lanetan, eskas. Barne-zolak hezetasun gutxi xurgatu zuen eta, ur lurrunaren aurrean, oin-bularraldeak irazkortasun urria erakutsi zuen. Zolaren eta gainerakoaren arteko lotura sendo-sendoa da. Belarretan trakzio handia duenez, labainketei saihets egiten die.
Diadora Brasil Pro MP PU
- 94,95 euro (garestienetako bat).
- Aukera polita, honakoa ere: azterketa honetan, kalitate handieneko bota da. Iraunkortasun probetan, ongi: flexioaren, igurztearen, argiaren eta urratzearen aurrean, erresistentzia onekoa. Erabileran jariatzen den izerdia hobekien kudeatzen duena. Bi hutsune baizik ez: zolaren lotura ez da behar bezain sendoa eta belarretako trakzioa eskasa da (labaintzeko aukera handiagoa du erabiltzaileak).
Puma Big Cat I FG
- 45 euro.
- Denetan arinenak: 480 gramo parea. Aldekoak asko ditu, baita kontrakoak ere. Oin-bularraldearen flexioaren aurreko erresistentzia, urria (aholkagarriaren mugetan); forruaren urragarritasuna eta zolaren askatzea, erdipurdi. Okerragoak, ordea, forruaren kolorearen irmotasuna ez da nahikoa eta izerdiaren kudeaketa ez da egokia, oin-bularraldeko irazkortasuna eskasa baita eta, gainera, ur lurruna xurgatzeko unean, barne-zolak ahalmen urria duelako.
- Hoberena: oin-bularraldeko materiala igurztearen aurrean erresistentzia handikoa da, eguzki argiaren aurrean kolore sendoa, eta erresistentzia handiko zola; horiez gainera, belarretan trakziorik hoberenekoa (labainketarik ez gertatzeko bermea).
Kappa Gladiatore FG-13
- 51,95 euro.
- Emaitza onak iraunkortasun probetan: flexioaren, igurztearen, argiaren eta urratzearen aurrean erresistentzia handia; areago, zola eta botaren gainerakoaren arteko loturak ere proba gainditu zuen. Hutsune pare bat: izerdiaren kudeaketa urria da (barne-zolak ura xurgatzeko ahalmen apala erakutsi zuen eta oin-bularraldeko materialaren irazkortasunak ez du proba gainditu, pittin batez bada ere). Belarretako trakzioa, urria (labainketak gertatzeko aukera handiagoa).
Nike Totalninety Shoot FG
- 56,95 euro
- Iraunkortasun probetan, emaitza onak: : flexioaren, igurztearen, argiaren eta (lehorrean) urratzearen aurrean erresistentzia handia; areago, erresistentzia handieneko zola dauka. Honakoa botaren gainerakotik askatzeko erresistentzia, berriz, eskasa. Izerdiaren kudeaketa urria da: oin-bularrak eta barne-zolak ur lurruna eta ura xurgatzeko ahalmen apala erakutsi zuten. Lotto laginaren eta honen forrua ez da tindatu, izerdiarekin igurztean.
Adidas Absolado TRX HG DB
- 60,41 euro
- Flexioaren aurrean agertu duen erresistentzia urritzat jo dute; askatzearen aurreko erresistentzia, berriz, onargarriaren mugetan dabil. Igurtziaren eta argiaren efektuaren aurrekoak, berriz, onartzeko modukoak; urraduraren aurrean erresistentzia handiena erakutsi dutenen artean daude lagin honen forrua eta zola.
- Izerdiaren kudeaketa: oin-bularraldeak ur lurrunaren irazkortasun hoberena egiten du, baina barne-zolak ez du behar adina ur xurgatzeko ahalmenik.
Lotto J 2480 ST 0307
- 64,80 euro.
- Arinenetan bigarrenak (498 gramo parea). Emaitza onak iraunkortasun probetan; zola askatzearen aurreko erresistentzia ahula bada ere, lotura hori josia dago eta horrek orekatzen du alderdi hau (dena den, puntada-dentsitatea urria da); urratze-proba egin ondoren, bota honen forruak nozitu zuen higidurarik handienetako bat, baina ez larria. Izerdiaren kudeaketan, oin-bularraldeak ur lurruna iragazteko saioa ondo gainditu zuen baina barne-zolak huts egin zuen ura xurgatzean. Izerditan, forruak ez du tindurik galtzen. Belarretan trakzio eskasa (labainketak gertatzeko aukera handiagoa).
Umbro XAI V PU
- 51,83 euro
- Botarik astunenak (646 g). Iraunkortasun urrieneko materialak: oin-bularraldearen flexioaren eta igurztearen aurreko erresistentziak ez dira behar adinakotzat jotzen.
- Itsastearen erresistentzi maila ere aholkatzeko modukoen azpitik dago.
- Forruak, berriz, urratze-proba ederki gainditu zuen. Izerdiaren kudeaketa: ur lurruna iragazteko aholka daitekeen gutxieneko maila gainditu duen arren ura xurgatzeko ahalmen urria agertu du barne-zolak. Erabiltzailea izerditan aritzean, forruaren kolorearen irmotasuna eskasa da, belarretan erakusten duen trakzioa bezala.