Volver á casa polo Nadal
Un total de 51 voos cancelados e o atraso doutros 74, só en Barajas. Non son datos que formen parte da folla de ruta dos posibles inconvenientes de viaxar no Nadal, senón que foi a realidade á que se enfrontaron centos de persoas a comezos de xaneiro do 2009. Esta historia repetiuse este ano por mor do caos aéreo ocasionado polo volcán islandés. O risco de sufrir un atraso ou unha cancelación sempre existe, aínda que a espera é máis frustrante no Nadal, cando os traslados se fan para compartir as festas con familiares e amigos durante uns poucos días.
Ademais, a intensificación do trafico aéreo nestas datas e as condicións climáticas invernais aumentan as probabilidades de que os aparellos sufran calquera contratempo. Con independencia da razón que esgrimen as diferentes compañías aéreas -mal tempo nuns casos, problemas cos controladores por outra, avarías, etc. -, a frustración e mais a indignación que sofre o usuario poucas veces queda compensada. Non obstante, nos últimos anos tramitáronse milleiros de reclamacións ás compañías aéreas e cada vez son máis as que acaban nos xulgados. Medra, polo tanto, o número de pasaxeiros coñecedores da posibilidade de resolver ante a xustiza as súas peticións de indemnización por cancelación e atraso, ignoradas en moitos casos polas compañías aéreas. Para iso, non se precisa da contratación dun avogado, polo que facer cumprir os dereitos do usuario non ten por que ter custo ningún. Abonda con acudir ao xulgado máis próximo do domicilio do afectado e cumprir un formulario. Agora ben, convén aclarar que isto non significa que en todos os casos o viaxeiro teña dereito a ser indemnizado. Hai riscos que o usuario ha de aceptar sen ningún tipo de compensación, como os climáticos e as folgas. É o que se chama de “forza maior”.
Non hai que descartalo, pero ‘depende de cada caso’. A Audiencia Provincial de Santa Cruz de Tenerife, en sentenza do 9 de xuño do 2006, concedeu unha indemnización por dano moral nestas datas e circunstancias. Segundo a Audiencia de Santa Cruz, a existencia do dano moral no caso resultaba incuestionable pola súa obviedade. Neste sentido, dixo que se trataba dunha viaxe familiar nas festas de fin de ano. Abondaba con pór de manifesto o recoñecemento a nivel nacional do período vacacional nos días de Nadal e fin de ano ou Ano Novo, así como as opcións que ofrece o sector da hostalería para celebrar estes días. Por esta razón, a Audiencia concluíu que a frustración das vacacións familiares en tales datas, provocada pola inoperancia dos voos contratados, debía estimarse como causa dun dano moral.
No tocante á súa valoración, considerou que foi a transportista demandada a que lles impediu aos pasaxeiros gozar duns días de vacacións coa súa familia. Por todo iso, a Audiencia determinou a valoración do dano reclamado en 1.848 euros, cantidade que correspondía aos gastos acreditados polos afectados da frustrada viaxe.
| Qué facer? | Posible compensación | |
|---|---|---|
| Voo cancelado | Formular unha reclamación ante a compañía aérea responsable de efectuar o voo. As aeroliñas deben dispor de follas ou impresos de reclamación |
|
| Atraso no voo | Formular una reclamación ante la compañía aérea responsable de efectuar el vuelo. Las aerolíneas deben disponer de hojas o impresos de reclamación |
|
O regulamento europeo considera o dereito a recibir unha indemnización ante un caso de cancelación, mentres que para as situacións de atraso prevé unicamente que se cumpran os dereitos de atención ao pasaxeiro (recibir asistencia gratuíta -comida e bebida abonda, comunicación telefónica ou por correo electrónico e ata botar a noite nun hotel, traslados incluídos). Non obstante, de acordo a unha recente sentenza do Tribunal de Xustiza europeo (do 19 de novembro do 2009), se o atraso é superior a tres horas, ao afectado cóbreno os mesmos dereitos indemnizatorios ca os correspondentes á cancelación.
Por outra banda, hai que ter en conta que o feito de que o regulamento fixe ou taxe un importe concreto por cancelación, variable en función das distancias (entre 250 e 600 euros; a maior distancia, maior importe), o pasaxeiro sempre pode solicitar unha contía máis elevada, por exemplo, por dano moral agravado en función das circunstancias.
E se se trata dun atraso?
De acordo co regulamento europeo, un atraso outórgalle dereito ao pasaxeiro a recibir asistencia gratuíta -comida e bebida abonda, comunicación telefónica ou por correo electrónico e ata botar a noite nun hotel, traslados incluídos)- nos seguintes casos:
- Atraso de dúas horas ou máis no caso de todos os voos de 1.500 quilómetros.
- Atraso de tres horas ou máis en todos os voos intracomunitarios de máis de 1.500 quilómetros e de todos os demais voos entre 1.500 e 3.500 quilómetros.
- De catro horas ou máis nos voos non comprendidos nas letras a) ou b).
Considérase que un atraso superior é razón abonda como para dar por perdida a viaxe, polo que o afectado ten dereito á devolución do importe do billete.
Pero un atraso non só pode frustrar a viaxe, pode causar danos merecedores dunha indemnización. Con data de 13 de xuño do 2002, a Audiencia Provincial das Illas Baleares recoñeceu unha indemnización de 600 euros por dano moral ante o atraso dun voo que tiña como finalidade pasar os días de Noiteboa e Nadal en familia.
Que aconteceu nese caso?
Apreciouse nesta sentenza a existencia dun dano moral por mor da falta de asistencia sufrida polo pasaxeiro durante o seu periplo por Barajas á espera de poder partir cara ao seu destino. Esta sentenza advirte que dentro das obrigas da compañía se atopa a de asistir aos pasaxeiros, facilitarlles aloxamento e manutención e realizar as xestións necesarias para permitirlles continuar ata o seu destino final do modo que menos atraso e prexuízo lles cause. Nesa ocasión, quedara demostrado que existía un voo alternativo que cubría o mesmo traxecto, aínda que a compañía aérea non deu probado que fixese xestión ningunha para recolocar nel a pasaxeira afectada. Pero, sobre todo, non lle prestou a menor asistencia durante o tempo que permaneceu no aeroporto, unha situación máis grave se se teñen en conta as datas do suceso. Vinte e catro horas privadas da mínima asistencia que establece a normativa deron lugar a unha condena de 600 euros.
As folgas son casos de forza maior?
Considéranse así dende o ano 2004. En función da normativa, as obrigas dos transportistas limítanse ou exclúense sempre que un suceso se causase por circunstancias extraordinarias que non se puideron evitar mesmo tomando todas as medidas razoables. Trátase de circunstancias extraordinarias que se poden dar en situacións de inestabilidade política, condicións meteorolóxicas incompatibles coa realización do voo, riscos para a seguridade dos pasaxeiros, deficiencias inesperadas na seguridade do voo e folgas que afecten ás operacións dun transportista aéreo encargado de efectuar o voo.
E a equipaxe?
Segundo o Convenio de Montreal, a responsabilidade do transportista en caso de destrución, perda, avaría ou atraso da equipaxe limítase a un máximo de 1.000 dereitos especiais de xiro (aproximadamente 1.180 euros) por pasaxeiro con independencia do peso ou do número de vultos facturados afectados pola destrución, perda, avaría ou atraso.
Neses casos, é requisito imprescindible cumprir por escrito unha protesta nos prazos máximos nos que debe efectuarse. Trátase de 7 días naturais a partir da data de recibo da equipaxe ante unha avaría da equipaxe facturada, e de 21 días a partir do intre en que a equipaxe se puxese á disposición do pasaxeiro nos casos nos que se atrase a súa entrega. E é que se se recibe a equipaxe facturada sen presentar a protesta, enténdese como unha presunción, salvo que se probe o contrario, de que foi entregada en bo estado.