Revisión e prevención, claves

Revisión e prevención, claves

O cancro de colon, o terceiro con maior taxa de mortalidade no mundo, ten na transformación de pólipos intestinais en tumores malignos unha das súas principais causas. Un pólipo intestinal é un tumor circunscrito, un avultamento na parede intestinal de tamaño variable. O fundamental é determinar a súa constitución microscópica, é dicir, o tipo de células que o constitúen, pois o interese destes pólipos radica na súa capacidade de evolucionar a tumores malignos. Os pólipos poden ser únicos ou múltiples e afectan sobre todo ó intestino delgado e ó colon ou intestino groso.

Síndromes polipósicos

Cando o número de pólipos é elevado fálase de polipose intestinal, que se vincula con enfermidades ben diferenciadas que se engloban baixo o nome de “Síndromes polipósicos”. O máis frecuente é a Polipose Intestinal Familiar Difusa, de carácter hereditario e non ligada ó sexo. Pode permanecer asintomática durante anos e, a medida que a enfermidade progresa, especialmente cando comezou a dexeneración maligna, aparecen dores cólicas abdominais, feces líquidas con mal cheiro, perda de sangue, anemia… e afectación do estado xeral. Nestes casos a resección do colon é a única solución.

A importancia dos pólipos depende da súa morfoloxía histolóxica, é dicir, dos seus tecidos: poden ser pólipos neoplásicos, é dicir, con tecidos que substitúen ós normais e xeralmente canceríxenos (adenomas e carcinomas) ou non neoplásicos (hamartomas, inflamatorios e hiperplásicos), que son benignos.

Síntomas pouco específicos

/imgs/20060101/salud.jpg Os síntomas que provocan son pouco específicos: o máis frecuente é o sangrado, a presenza de sangue nas feces. Tamén poden aparecer dores abdominais recorrentes, obstrución intestinal, tenesmo rectal (sensación de necesidade de ir defecar), estrinximento, anemia crónica… O máis habitual é que permanezan durante anos asintomáticos.

O diagnóstico dos pólipos é sobre todo radiolóxico e realízase visualizando o interior do colon mediante rectosigmoidoscopia ou colonoscopia. A exploración aprovéitase para efectuar un estudo histolóxico da lesión e a súa extirpación, debido a que, aínda que non todos os pólipos dexeneran en lesións malignas, a polipectomía endoscópica (extirpación do pólipo) representa a estratexia máis eficaz para previr o cancro colorrectal.

Tipos de pólipos

Benignos

• Pólipos inflamatorios: carecen de potencial de dexeneración cancerosa. Poden acadar un tamaño notable e son frecuentes en diversas enfermidades como a colite ulcerosa, a colite amebiana ou a disentería bacilar. É importante diagnosticalos correctamente para non confundilos con outro tipo de pólipos. Constitúen o 90% dos pólipos que se dan nos menores de 10 anos, polo que se denominan tamén pólipos xuvenís. Estímase que están presentes nun 1% dos nenos do noso contorno.
• Pólipos hiperplásicos: son os máis frecuentes dos pólipos crónicos e danse en persoas de idade avanzada. Polo xeral, son pequenos e localízanse adoito na parte máis inferior do colon e no recto. Non constitúen unha lesión premaligna, pero cómpre realizar un estudo histolóxico e aproveitar a exploración endoscópica para realizar a súa exérese ou extirpación.

Malignos

• Adenomas colorrectais: localízanse case sempre no colon e o estudo da súa estrutura histolóxica é fundamental porque, das distintas variedades (tubulares, tubulopelosos e pelosos), os pelosos son os que máis dexeneran en malignos.
• Cancro de colon ou carcinoma colorrectal: é o terceiro tipo de cancro máis frecuente no mundo occidental, despois do de pulmón no home e do de mama na muller. A súa incidencia é moi similar entre ambos os dous sexos e achégase ós 30 casos por 100.000 habitantes. Por riba dos 40 anos, o risco de padecer este cancro increméntase de xeito progresivo, duplícase cada 10 anos e alcanza a súa máxima expresión entre os 75 e os 80 anos. Constitúen grupos de alto risco os individuos de ambos os dous sexos con antecedentes familiares de adenomas benignos ou lesións malignas colorrectais, os que presentan adenoma de colon, os que teñen enfermidade inflamatoria intestinal (colite ulcerosa, enfermidade de Chron), e os que padecen síndromes de polipose familiar.
  Sospéitase un cancro de colon cando hai:
  • Cambio de ritmo deposicional habitual.
  • Rectorraxias (perda de sangue polo recto mesturada coas feces).
  • Anemia ferropénica.
  • Dor abdominal, obstrución intestinal, tenesmo rectal.

A lesión cancerosa pódese localizar en calquera parte do colon, pero a máis frecuente é no colon descendente, sigma e recto. O diagnóstico precoz da lesión é fundamental para evitar a expansión do tumor, xa que a supervivencia depende do grao de extensión. Canto máis localizado se atopa cando se detecta, maior é o grao de supervivencia.

Controis periódicos

Para o diagnóstico precoz cómpre que os individuos con risco de cancro colorrectal, sobre todo a partir dos 50 anos, sigan unha serie de controis periódicos.

• Tacto rectal anual: só localiza os que están nos primeiros 8 centímetros do recto (15% dos casos).
• Práctica anual de probas de detección de sangue oculto nas feces: diversos estudos evidencian que estas probas, realizadas como cribado repetido, permiten un diagnóstico precoz e unha redución da mortalidade, aínda que se escapan bastantes casos e son frecuentes os falsos positivos.
• Rectosigmoidoscopia inicial e, de ser negativa, cada 5 anos: visualízase o colon ata o ángulo esquerdo ou esplénico, onde se localizan dous terzos dos cancros.
• Fibrocolonoscopia total inicial e, de ser negativa, cada 10 anos: é a proba máis segura porque se visualiza todo o colon, pero tamén é a que máis molestias provoca.

Na actualidade, a cápsula endoscópica está sendo obxecto de avaliación. É unha alternativa cara, pero semella que mellora moito o diagnóstico das lesións intestinais polas imaxes que ofrece. Como se fose submarino que navega polo tubo dixestivo e cunha autonomía de 8 horas, a cápsula toma imaxes cada 2 segundos que se procesan e se converten nun arquivo de vídeo.

Pero a prevención do cancro de colon pasa tamén pola adquisición de hábitos hixienico-dietéticos. Os factores dietéticos máis implicados no cancro de colon son a elevada inxestión de graxas e a inxestión insuficiente de fibras e mais o exceso de calorías e a obesidade. O papel de substancias antioxidantes como as vitaminas A, C, D e E e mais de B-carotenos, calcio e selenio non está moi claro aínda, pero cóidase que xogan un papel preventivo.