O acoso e a ameaza, inquilinos non desexados
Esta modalidade de móbbing non é nova en España nin fóra. En 1998, o Concello de Cádiz ditou un bando municipal para advertir á cidadanía sobre estas prácticas. Cinco anos despois, o Concello de Barcelona decidiu acudir á Fiscalía para loitar contra o acoso inmobiliario.
Que é o móbbing inmobiliario?
Pódese definir como prácticas antisociais baseadas no acoso e abuso para forzar que alguén marche da súa casa, independentemente de que esta sexa propia ou arrendada. A picaresca e artimañas son variadas: dende inducir a entrada de okupas no edificio ou de veciños perturbadores, á negativa do arrendador de cobrar a renda, pasando pola falta de hixiene e de mantemento da vivenda ou do edificio, con cortes nas subministracións básicas de auga e luz. O obxectivo non é outro que desafiuzar o arrendatario baixo unha falsa aparencia de legalidade, convencéndoo para que el mesmo abandone a vivenda ou minar a súa paciencia e integridade moral, prácticas todas elas que constitúen fraude e delito.
Tratamento legal do móbbing
Abandonar o edificio para obter a declaración de ruína e a negativa a cobrar a renda son as principais estratexias que se utilizan para botar un inquilino despistado de renda antiga. A estes dous primeiros métodos, onde a fronteira entre o legal e o delituoso é máis difuso, súmanse os casos de ameazas, coaccións, violación de morada, danos, aldraxes ou calumnias, todos eles delitos, ou faltas xa tipificadas no Código Penal. En calquera caso, o pasado verán propúxose unha reforma legal que penalizaba especialmente estes abusos, xa que o acoso lesiona a integridade moral da persoa, que é un dereito constitucional.
Os tribunais falan
Un dos primeiros avances no recoñecemento legal deste tipo de condutas foi a reapertura da primeira querela en España por móbbing inmobiliario. Presentada no 2003 pola arrendataria, unha viúva de 75 anos con contrato de alugueiro dende 1936 e renda mensual de 40 euros, foi desestimada e posteriormente reaberta pola Audiencia de Barcelona no 2004. Uns okupas apoderáranse da terraza e o piso atopábase agretado, infectado de ratas e cascudas, e con problemas de subministracións sen que o propietario fixese nada polo mantemento do edificio.
Nesta liña temos a actuación doutro veciño, neste caso da localidade biscaíña de Getxo. Un empresario mercou unha das tres plantas dun inmoble, aínda que desexaba o edificio enteiro. Ante a negativa dos propietarios do primeiro piso a vender, o empresario “arrendoulle” a súa propiedade a unha familia numerosa e conflitiva por un euro ao mes como parte dun plan de acoso. Finalmente, o Xulgado de Instrución n.º 6 de Getxo ditou medidas preventivas contra o empresario e inquilinos, obrigando ao desaloxo dos imputados e a súa expulsión da localidade porque era “imprescindible que os prexudicados fixesen vida normal na súa cidade sen o temor de atoparse cos agresores”.
A prórroga do arrendamento de renda antiga
- O contrato prorrógase forzosamente de ano en ano.
- Unha vez que falece o arrendatario, pode haber unha primeira subrogación a favor do cónxuxe ou parella de feito ou, no seu defecto, dos fillos que convivisen co falecido durante os dous anos anteriores ao falecemento. Estes poderanse subrogar por dous anos ou ata que cumpran 25 anos. Despois, o contrato extínguese, salvo que estes fillos estean afectados por unha minusvalía igual ou superior a un 65%. En tal caso, poderán continuar de por vida.
- Cando se subroga o cónxuxe, os fillos do arrendatario que conviviran con el pódense subrogar por segunda vez por dous anos, ata os 25 anos ou ata o seu falecemento se teñen unha minusvalía igual ou superior ao 65%.
- Pero se antes do 1 de xaneiro de 1995 xa se produciran dúas subrogacións de acordo á Lei de Arrendamentos de 1964, tras o falecemento do segundo subrogado o contrato remata. E se só se producira unha primeira subrogación, ante a morte do primeiro subrogado só se permite unha última subrogación a favor do cónxuxe ou parella de feito do subrogado falecido ou da súa parella de feito ou, no seu defecto, a favor dun fillo do subrogado nos mesmos supostos e prazos sinalados.
- Non hai que asinar nada sen asesoramento legal.
- Esixir sempre recibo do pagamento da renda. Se non lle aceptan este pagamento polos medios habituais (o caseiro non recolle o diñeiro persoalmente como viña sucedendo, devólvenlle os recibos, etc.) envíelle ao propietario un xiro postal ou consigne as rendas no xulgado.
- Ante a sospeita de venda do piso, consulte no Rexistro da Propiedade a titularidade do inmoble. Se o propietario cambiou sen notificación da transmisión ao arrendatario, aínda pode exercer, se o desexa, o dereito a compra preferente.
- Se o propietario non realiza as obras de mantemento necesarias, esixa a súa realización por burofax certificado. Atopará asesoramento en asociacións de inquilinos e de consumidores. Nalgunhas comunidades autónomas hai servizos públicos de asesoramento legal, tanto a propietarios como a inquilinos. Solicite unha inspección nos servizos de urbanismo do seu Concello ante problemas de insalubridade ou deterioración relevante. A autoridade en tales casos pódelle impor a realización das obras ao propietario.
- Ante ameazas, insultos, cambios de fechos, etc. acuda á policía e a un avogado e interpoña unha denuncia.