Pilates: saúde en forma

O corpo humano é unha obra de enxeñería, pero como tal ten as súas taras de deseño e os seus correspondentes defectos de fábrica. E o pilates parece ser unha das tantas maneiras de ir ao taller para reparalo. Os seus defensores pregoan que é un adestramento integral de corpo e de mente que poden desenvolver persoas de todas as idades. Crece mesmo o número de especialistas de distintos ámbitos da saúde que o recomendan para enfermidades tan distintas como a asma, a insuficiencia cardíaca e, mesmo, para pacientes oncolóxicos. Demostrouse que ten beneficios neurolóxicos, xinecolóxicos, no aparato locomotor e na rehabilitación poscirúrxica de lesións. Pero como todo exercicio deportivo, ten as súas contraindicacións.

“En 10 sesións sentirás a diferenza, en 20 verás a diferenza e en 30 cambiaríache o corpo”. Estas son palabras de Joseph Humbertus Pilates, o creador do método Pilates. Pero, en que consiste? Baséase en 300 exercicios básicos -derivados da ximnasia correctora e doutras modalidades deportivas- e nas súas variables e o seu obxectivo principal é fortalecer o centro de gravidade, localizado entre a zona abdominal e lumbar. Estas actividades pódense practicar no chan ou enriba de superficies adaptadas que levan incorporados distintos raís, estruturas ou poleas.

A partir de aí trabállase a musculatura abdominal, fortalécese o chan pelviano, corríxese a postura corporal, robustécese a musculatura das costas e mellórase a súa aliñación, aumenta a flexibilidade, o equilibrio, a coordinación e a capacidade pulmonar e reduce o estrés. Ademais, cultiva o alongamento vertebral e axuda a que os discos intervertebrais deixen de estar colapsados.

Para conseguir estes beneficios, J. H. Pilates estableceu seis principios básicos:

Concentración: hai que poñer atención nos movementos que se realizan.
Control de todas as accións.
Forza central: atende ao reforzamento do centro de gravidade (músculos abdominais, perineais, glúteos e lumbares).
Movemento fluído: os exercicios hai que facelos de xeito suave e fluído, sen présas nin rixidez.
Precisión ao facer os movementos.
Respiración: mediante unha inhalación profunda cunha exhalación plena forzada, coordinada cos movementos. Por norma xeral, inhálase ao prepararse para un movemento e exhálase durante a execución.

A opinión dos especialistas

Cal é o principal beneficio que achega o método Pilates? Para Juan Bosch, médico especialista en Medicina do Deporte, do Hospital Sant Rafael de Hermanas Hospitalarias (Barcelona), o traballo de control, tanto da posición do corpo coma da respiración, é moi importante e iso permite unha mellora postural e da respiración. Tamén se tonifican e flexibilizan os músculos e, en consecuencia, mellórase o equilibrio entre os diferentes grupos musculares. Este especialista recoméndalles a súa práctica aos que queiran realizar un exercicio de mantemento ou de corrección postural, sexan deportistas ou non. Para Juan Bosco Calvo, profesor da Universidade de Alcalá de Henares e introdutor do método en España, asegura que para a columna (dende as cervicais ata as lumbares), a cadeira, o xeonllo e o ombro non hai unha cinesiterapia máis avanzada. E é que este experto, que realizou máis de 300 talleres dirixidos a profesionais do ámbito da atención primaria do sistema nacional de saúde, non se cansa de proclamar os seus beneficios no ámbito da rehabilitación do aparato locomotor.

O pilates terapéutico baséase no movemento fluído e controlado, adaptado á vida doméstica, ao deporte ou á rehabilitación. O obxectivo é previr que a lesión se repita e mellorar o estado psicofísico. De feito, en EE.UU. e no Reino Unido forma parte das terapias de rehabilitación.

Coidado coas contraindicacións

Que pode provocar unha mala práctica? Para Juan Bosch, médico especialista en Medicina do Deporte, a complexidade, a esixencia dunha correcta execución, o traballo de percepción do propio corpo e o control da respiración determinan que, para unha actividade segura, sexa esencial a profesionalidade e o bo facer do monitor. Unha mala práctica do método Pilates, cun inadecuado control ou progresión, pode representar un risco de sufrir sobrecargas e lesións músculo-ligamentosas. De feito, os especialistas tampouco recomendan a súa práctica ante estados de inflamación aguda. Tamén insisten en que, aproveitando o seu auxe, se xeneralizou en moitos centros deportivos e, ás veces, non se realiza do xeito máis axeitado.

Evidencia científica do método Pilates

Son moitas as sociedades científicas que aconsellan o método Pilates. A mesma Fundación do Corazón faino para fomentar a actividade física entre os pacientes de enfermidades cardiovasculares. E tamén o fai o Grupo Español de Investigación en Cancro de Mama (Geicam) que, no seu empeño de incluír o exercicio dentro do tratamento do cancro, sinala que a actividade física pode axudar á recuperación das mulleres que sofren cancro de mama e apunta ao método Pilates como a mellor opción, xa que se adapta a todas as idades e formas físicas e, mesmo, se pode practicar na enfermidade ou na convalecencia. Así mesmo, recorda que reduce a ansiedade e a depresión, mellora a autoestima e provoca unha maior sensación de control. Iso si, recomenda realizalo cun monitor particular.

Na primeira guía contra o estrinximento publicada pola Fundación Española do Aparato Dixestivo (FEAD), ademais de aconsellar uns hábitos hixiénico-dietético axeitados, insístese na necesidade de realizar algún tipo de actividade física e noméanse os exercicios do método Pilates como os hábitos de saúde e dixestivos recomendables, xa que facilitan os movementos peristálticos do intestino e favorecen o tránsito intestinal. Tamén é conveniente para previr fracturas por osteoporose, para mellorar a postura e o reforzo das costas nos nenos, para axudar a non perder a mobilidade nos pacientes encamados e para combater a obesidade nos adolescentes.