Udako elikagaiek larruazala babestu eta zaintzen digute

Bero garaietan, janari arin eta freskagarriak ditu gorputzak esker oneko. Sasoiko fruta eta barazkiek, organismoarentzat ezinbestekoak diren ur eta bestelako nutriente oinarrizko asko dauzkatenez, gosea eta egarria atseginez asebetetzeaz gainera, larruazala hidrataturik eta egoera ezin hobean mantentzen laguntzen dute.

Elikagai horiek zuntz ugari edukitzeak betetze sentsazioa sortarazten du gure baitan, gehiegizko kargarik eransteke eta hestearen funtzionamendu ona laguntzen du, gainera. Beste aldetik, berez dituzten antioxidatzaileak ere osasunaren mesedetakoak ditugu. Hitz batez, uda partean kontua ez da gutxiago jatea, bestelako elikagaiak hartzea baizik, kaloria gutxiagoren eta hidratazio handiagoaren premia izango baitugu sasoi horretan. Gorputzak agindutakoa betetzea da kontua, azken finean.

Gure elikaduran fruta eta barazkiak sartzea

Dudarik gabe, deshidrataziorik gerta ez dadin, organismoak premiazkoak dituen likido-edukiak bermatzeko era osasungarria da. Elikagai horiek oso kaloria gutxi dauzkate baina, egiari zor, udaran organismoak ez du hotz egiten duenean bezainbesteren premiarik gorputzaren tenperatura mantentzeko. Horrek esan nahi du elikabideko kaloriak murriztu egin behar ditugula, pisu handiagorik hartu nahi ez badugu, bederen. Hori lortzeko, gantz edo koipe gutxi duten janari ugari sar ditzakegu gure eguneroko otorduan, ortuari eta frutak osagai nagusi dituztenak: era askotako entsaladak (barazkiak, arroza, oreak, patata eta antzekoak sarturik), krema eta zopa hotzak eta, postreetan, fruta freskoa edo, zergatik ez, izozki txiki bat nahiz sorbete hotz-hotza, aho-gozagarri gisa.

Ura da edari gomendagarriena

Baina zukuek, sorbeteek, fruta likidotuek eta barazkiekin osaturiko zopa edo krema hotzek (porru-patatena, txanpinoizkoa, erremolatxazkoa, etab), bitaminak, mineralak, karbohidratoak eta, nutriente ez diren arren, osasunari biziki onuragarri gertatzen zaizkion beste gai asko (antioxidatzaile izenekin ezagutzen ditugunak, landarezko elikagaietan dautzanak batik bat) ere ematen dizkiote organismoari. Azken urte hauetan, substantzia horiek eta Mendebaldean berebiziko eragin larria duten gaixotasunen (gaitz kardiobaskularrak, hainbat eratako minbiziak ¿melanoma edo larruazaleko minbizia, besteak beste¿ eta, areago, zahartzearekin zuzeneko zerikusia duten beste hainbat, hala nola begi-lausoa eta nerbio-sistemaren asaldurak) arteko lotura ikertzen ari dira zientzialariak. Ikerlan horietako ondorioek agertzen dute antioxidatzaile ugari dauzkan dietak organismoa babestu egiten duela patologia horien aurka.

Mahaian, sasoiko fruta eta barazkiak noiznahi agertzea

Alberjinia, kalabazina, tipula, leka edo baina, letxua, tomatea, piperra, arana, pikua, melokotoia, meloia, angurria, mahatsa¿ udako elikagai maitagarri bihurtzen dira fruta eta ortuariak urtero. Prestatu eta kontsumitzeko erraz izateaz gainera, modu-moduan ditugu erosteko unean, udan baitira ugarien gure dendan, bai kalitatez, bai barietatez ere. Beren zaporeaz eta freskatzeko ahalmenaz harago, dietetika eta nutrizioko adituek gehien aholkatzen dituzten elikagairik osasuntsuenetakoak dira horiek. Areago, beren nutrienteak ahalik eta hobekien baliatzeko, gordin har ditzakegu.

Elikabide orekatua eta hidratazio ona, gure larruazalaren babesle

Uda aldera begira, larruazala zaintzeko premia are larriago bihurtzen da, eguzki erradiazioen arriskua medio. Eguzki-izpiak dira gure larruazalari bortizkien erasotzen diotenak eta bere zahartzearen faktore behinena. Oinarrizko nutriente guztien ekarpen zuzena bermatuko lukeen elikabidea praktikan jarriz gero, larruazala egoera bikainean agertzea erdiets genezake, baldin eta inolako babespenik eman gabe eguzkitan luzaro ezarriko ez bagenu.

Gantz-azido insaturatuak, oliba-olioak eta aguakateak daukaten azido oleikoa kasu, eta hazi-olioetan, fruitu siku oleaginosoetan eta arrainetan (urdinetan, batik bat) dagoen gantza ezinbestekoak dira, ongi egituraturiko eta behar bezala hidrataturiko larruazala mantenduko badugu.

A bitaminak, larruazala eta mukosak berritzeari dagokionez, funtsezko eginkizuna betetzen du. Animali elikagaietan aurkituko dugu: gibela, esne-gantzak, arrautza, esneki osoak eta, beste aldetik, beta-karoteno gisa (premia duen garaian, organismoak A bitamina bihurtuko ditu), hosto edo orri berdeko barazkietan eta hori-gorri-laranja kolorekoetan (azenarioa, tomatea, kuia) eta hainbat frutatan (mertxikak, gereziak, meloia, melokotoia, etab).

E bitaminaren zeregina, udan eguzki-izpien eraginez ugaltzen diren (eta “zahartzaroko orban” itsusiak sortzen dituzten) erradikal askeen metaketa galaraztea da. E bitamina kopuru handitan galorratz olio, soia olio, laboreen ernamuin edo ale osoko laboreetan, oliba olioan, hosto berdeko landarezkoetan eta fruitu sikuetan topatuko dugu.

C bitamina edo azido askorbikoak ere, antioxidatzailea izateaz gainera, larruazala leun eta zimurrik gabe mantentzen duen kolageno proteinaren produkzioa hobetzen du. Bitamina horretaz jabetzeko biderik egokiena, fruta eta barazki fresko gordinez elikatzea dugu. Sasoiko hainbat elikagaik ugari dute bitamina hau ere: kiwiak, meloiak, marrubiek, masustek, piperrak, tomateak eta beste hainbatek.

B multzoko bitaminek larruazal, ile eta mukosen egoeran dute eragina eta zelulak berritzeko prozesuetan ere agertzen dira. Landarezko elikagai gehientsuenetan (barazkiak, fruta freskoa, fruitu sikuak, laboreak, lekaleak) eta animaliazkoetan (haragia eta erraiak, arrain eta itsaskiak, arrautzak eta esnekietan orobat) agertzen dira. Hosto berdeko barazkietan (lekale berdeak, frutak, gosarietarako berariazko laboreak eta gibela), batez ere, aurkituko dugun azido folikoari arreta berezia eskaini behar zaio.

Selenioa, oxidazioaren kontrako eragina duen minerala da eta, hortaz, hainbat tumore (larruazalekoa, besteak beste) agertzeko arriskua moteltzearekin zerikusia du. Selenioa nonahi topatuko dugu: haragian, arrainetan, itsaskietan, laboreetan, arrautzetan, frutetan eta barazkietan, gutxienez.

Zinkak, bere aldetik, proteina berrien (zelula berrien) sorrera laguntzeaz gainera, larruazalaren eta mukosen egoera ona (larruazalaren tonua eta malgutasuna) bermatzen digu. Ugaria dugu zinka haragi, errai, arrain, arrautza, labore konposatu eta lekaleetan.

Hainbat aholku praktiko:

Sartu zure elikabidean zukuak eta barazki likidotuak, freskagarriak ez ezik osasuntsu eta biziki zaporetsuak direlako

Hona hemen zuku eta likidotuen errezetaren bat:
- Erremolatxa 1, 2 azenario, apio-zain 1, patata txiki egosi 1, 4 errefautxo.
- 4 tomate, pepino, piper berde, baratxuri atal 1, 2 apio-zain.
Hoberena, osagaiak garbitu eta txikitu ondoren, zuku-makinan sartzea da.
Kontuz ibili: ez da zertan gatz gehiagorik erantsi Ur-galera izerdiaren bitartez gertatzen bada ere, bero-garaietan ez da zertan gatz gehiago hartu, salbuespenezko kasuetan izan ezik. Bakarren batek uste du uda partean gatz gehiago irentsi beharra dagoela, uraren eta gatzaren galerak txikiago izan daitezen. Izerditan ari garenean gure organismoak gatza eta ura galtzen duela egia bada ere, eskuarki ez dugu aparteko ekarpenik egin behar, gure ohiko galera horiek larriak ez direlako. Tenperatura garaietan intentsitate edo esfortzu handi-handiko jardueretan ari direnek (beraz, egun osoa izerdi patsetan ematen dutenek) eta pertsonaren eguneko ur-kontsumoa lau litro baino gehiago denean, hartu behar da gatz-kopuru osagarririk: kasu horietan bakar-bakarrik, salbuespenezkoak direla kontuan izaki.
Oporraldietan, saiatu elikagaien bidez ez toxikatzen Oporraldiak direnean, etxetik kanpora jaten eta edaten denarekin kontuz ibiltzea dugu babes-neurririk zuhurrena. Ahal dela, aukeratu beti elikagai ontziratu edo prestatuak eta botilako ura, era berean, kostaldeko herrietan.