AVE espainiarraren hegaldia
Abiadura handiko tren bat abiatzen denean zaintzapeko burdinbide, hesitako kilometro eta hamaika begik zaindutako ibilbideari ekiten zaio. Tren-adarra 10 zentimetro estuagoa izateaz gainera, malda handi eta bihurgune askoz gutxiago ditu, tunel eta biaduktuetan barrena doa trenbidea, motorrak sistema elektriko batek elikatzen ditu eta trenaren ardura daukan pertsonak kabinatik maneiatzen duen telekomunikazio-sistema konplexu baten gidaritzapean dihardu. Kontua da ahalik eta bide zuzenen eta seguruena taxutzea, etengabe orduko 250 kilometrotan aurrera egiteko, horixe baita abiadura eta abiadura handia bereizten dituen muga.
Aginte-postua
Penintsula iberikoko abiadura handiko trenbideak, oraingoz, 1.500 kilometroko luzera du eta ibilbide osoa aginte-mahaiaren, hots, tren-dorrearen kontrolpean dago. Sistemak etengabe trenaren abiadura gainbegiratzen du eta haren martxa gobernatzen du, kabinako seinaleen bidez (LZB sistema). Sistema horrek AVEren ibilbide osoan, bi erraien artean, instalatua dagoen antena-kableari esker, bai trenari, bai aginte-panelari, datu eta gorabehera asko jakinarazten dizkie: gune jakin batzuetan gehieneko abiadura zehatz-mehatz zein den, trenbidean erori edo suertaturiko zeinahi eragozpen dagoen, edota berarekin bidea partekatzen duten edo gurutzatzen dituen beste hainbat trenen berri, alegia. Tarteetako zubietan ere ikusgailuak daude eta kamerek harturiko irudi horiek kontrol-aretoan aztertzen dira.
Trenbide-zabaltza eta katenariak
AVEren korridoreak ibilbide elektrifikatua dira eta bertan katenariek eta azpi-estazio elektrikoek, trena mugiarazteko premiazkoa den korronte alternoaz elikatzen dituzte makinak. Zuzkidura 25.000 watt da, 50 hertzeko frekuentziaz. Tren konbentzional batek energia 3.000 watteko tentsio nominaleko korronte zuzenean hartu behar du. Hitz batez, abiadura handiak seikoiztu egiten du potentzia-kontsumoa baina, bestetik, karbono-dioxidoaren (CO2) emisioak laurdeneraino murrizten ditu, ibilbide bera egiten duen hegazkinaren aldean, antzeko denboran ?ontziratzeko tartea aintzat hartzen bada?. Trena osatzeko aluminiodun aleazio arin-arina baliatzen denez, horri esker, energia gutxiago kontsumitzen da.
Kabinan
Abiatu baino minutu batzuk lehenago tren-gidaria kabinaz jabetzen da. Eserleku horretan jesarri aurretik tren konbentzionaletan milaka kilometro egina dago gidari. Ondoren, azterketek, sailkatze-probek, eta espezializazio-ikastaroek eman diote eskubidea bi metro karratu eskaseko toki hori okupatzeko. Bertan informazio guztia digitalizatua dago, semaforoei obeditzeari dagokiona izan ezik, hori treneko agintariaren eskumenekoa baita. Trena eta lurraren arteko irrati-telefonia sistema batek aginte-postuarekiko komunikazio indibiduala ahalbidetzen du; tren-gidatzea, berriz, ibilbide-orriak adierazten du: honek dena determinatzen du: trenak nolako abiadura hartu behar duen tarte bakoitzean, nolako azelerazioak, kruzero-abiadura eta geldialdiak.
Bidaia, 250 kilometro orduko abailan
Geltokietan eta geltokietatik gertu abiada dezente mantsotzen du trenak. Kilometro horietan 3.000 watt kontsumitzen dituenez, korronte-erregulatzaileari egokitu behar dio sistema. Bidean, ibilbidea LZB sistemak gidatzen du baina, halaz ere, bi kanpo-seinaleak hor dira, sistemak hutsik izango balu, trenak segitzeko aukera izan dezan. Berrogei kilometroko tarteetan ibilgailua katenariako beste sekzio batean sartzen denez, horri esker ez du azpi-estazio elektriko jakin bat gehiegi kargatzen sekula. Espainiako AVE batek inoiz hartu duen gehieneko abiada 357 kilometro orduko izan bada ere, batez besteko abiadura ?kruzerokoa? 250 kilometro da, orduko.
Abiada handia, konfort handia
XXI. mendeko komunikabidetzat diseinatu dute AVE trena eta kontzeptu hori ez zaio mugatzen ibilbide bat egiteko behar duen denborari bakarrik, kalitatearen protokoloa azken muturretaraino eramaten baita. Puntual ez izatea, adibidez, prestigioaz gainera, dirua ere galarazten dio konpainiari, bidaiariei diru osoa edo parte bat itzuli behar izaten zaio berandu dabilen bakoitzean. Tenperatura, hots eta bezeroaren artapena ere muturreraino zaindu dira, tren-buruaren kabinatik gainbegiratzen da-eta. Horren agindupean dagoelarik, karga-zainak ?gainbegirale zeritzon lehenago? agintzen du ateak noiz itxi behar diren eta dena ondo dagoela, guztia abiatzeko pronto dagoela adierazten dio. Txartelak ez dira bagoian egiaztatzen, bidaiarien egiaztapena jendea ontziratzean egiten da eta tripulazioa, zazpi pertsonak osaturik, bidarien esanetara dago beti.
Bidaiaria mimatzen
Iaz hogei milioi bidaiarik hartu zuten Espainian oraingoz martxan dauden hiru ibilbideetan dabiltzan 24 AVE horietatik bat, bi billete-motaren artean aukera eginda: lehentasunezkoa edo turista. Zerbitzuko xehetasun bategatik izan ezik (prentsa doan, bazkaria eta ahamenak barne) bagoi bat bestetik ez du ezerk ere bereizten. Eserlekuak eta horien arteko distantziak berdinak dira, aurreraka jarrita daude, bidaiaria erosoago joan dadin. Bidaia amaitutakoan, bidaiariak trena uztean, bagoiak gainbegiratu egiten dira, ahantzitako objekturen bat zinpeko zaintzan gorde behar ote den ikusteko: horrela izanez gero, geltokiko pertsonalak zainduko du, eskatu arte. Trena ostera abiatu aurretik, garbiketa-brigadak ibilgailua egokitu eta hau pronto egongo da abiadura handian beste kilometro asko egiteko.