Autopista batzuetako prezioa, kilometroko, beste batzuena baino lau aldiz garestiagoa

Autopista batzuetako prezioa, kilometroko, beste batzuena baino lau aldiz garestiagoa

Espainiako autopistak garbi, seguru eta… garestiak dira. Batez besteko prezioa, kilometroko, hamar zentimo da, hots, gidariak batenaz beste euro bat ordaintzen du eginiko hamar kilometroko. Halaz ere, batetik besterako aldeak handiak dira: bidesaririk garestiena (14 zentimo kilometroko) merkeena baino lau aldiz garestiagoa da (hiru zentimo kilometroko), biak ere Andaluziako autopistetan. Horrelaxe egiaztatu du CONSUMER EROSKI-k ordaintze-bideetako 16 tarte eta 32 zerbitzugunetan eginiko azterlanean. Lagin horretan sartzen da Espainian eraikitako 3.378 kilometroen %60; bertako trafikoaren batez besteko intentsitatea 25.000 ibilgailu da, eguneko, eta ezbehar-tasa apala (Trafikoko Zuzendaritza Nagusiaren arabera, 2007 urtean trafiko-ezbeharretan hil ziren 2.741 pertsonetatik, 150ek-%5,5-ordaintze-bideetan izan zuten istripua).

Aldizkariko teknikariek, bide-segurtasun gaietako adituekin gaia jorratu ondoren, lagun biko talde bakoitzari izendatu zitzaion ibilbidea bitan egin zuen (joan-etorrian); pertsona beitako batek autoa zeraman eta besteak gorabeherak apuntatzen zituen. Proba guztiak egun bakar edo bitan egin dira (teknikari bakoitzari agindutako ibilbideen arabera) astegunean, beti ere. Hurrengo tarteak hartu dira aztergai: Santiago-A Coruña (AP-9), Bartzelona-Valentzia (AP-2/AP-7), Bilbo-Zaragoza (A-68), Bilbo-Donostia (A-8), Bartzelona-La Jonquera (AP-7), Gasteiz-Burgos (AP-1), Madril-Estepona (AP-7), Madril-La Roda (R-4/AP-36), Alacant-Valentzia (AP-7), Madril-Arganda (R-3), Villalba-Adanero (Madril, AP-6), Santiago-Vigo (AP-9), Iruñea-Tutera (A-15), Madril-Toledo (AP-41), Madril-Guadalajara (R 2) eta Sevilla-Cadiz (AP 4). Aztertu diren alderdiak dira, batetik, edukiera handiko bide horien garbitasuna eta mantenua, hots, zoladura eta seinaleen egoera, bazterbideen garbitasuna, etc; bestetik, segurtasuna ere ikertu delarik, autopisten seinaleztapena ez ezik, erabiltzailearentzat arriskutsu gerta daitezkeen elementu guztiak ere aztertu dira hemen. Horrekin batera, zerbitzuguneen eta autopistetako sarrera eta irteeretako ordainlekuen balorazioa ere egin da.

Espainiako autopistek proba erraz (“oso ongi” kalifikazioz) gainditu dutela da ondorio nagusia. Azterturiko 16 tarteetatik hoberenak Bartzelona-Valentzia, Bartzelona-La Jonquera, Bilbo-Zaragoza, Madril-Guadalajara, Madril-La Roda, Iruñea-Tutera, Villalba-Adanero eta Gasteiz-Burgos ibilbideetan daude. Beste aldetik, ordea, AP-4 (Sevilla-Cadiz) eta AP-9 bideko (Santiago, Vigo eta A Coruña artekoan) tarteek ez dute gainditu, bertako zerbitzugune eta ordainlekuetan hautemaniko gabeziengatik.

Alderik handiena autopisten tarifen artean hauteman da: Sevilla eta Cadizen arteko AP-4 autopistan kilometroko 3 zentimo ordaintzen dira eta AP-7 (Madril-Estepona) eta AP-41 autopistetan (Madril-Toledo) kilometroko lau aldiz gehiago ordaindu behar da: 14 zentimo, hots, txosteneko batez bestekoa baino 10 zentimo garestiago. Azterturiko autopistetan hirugarren garestiena Madril-Guadalajara Radial 2 izenekoa da, garestienak diren bi horietatik zentimo bakarrera. Merkeenen artean, berriz, baina Sevilla-Cadiz autopistako tarifetatik urruti, A Coruña-Santiago (AP-9) (zazpi zentimo kilometroko), Bartzelona-La Jonquera (AP 7), Bilbo-Donostia (A 8) eta Bilbo-Zaragoza (AP 68) daude (zortzi zentimo kilometroko, hiruretan ere).

Zoladura oso ongi, baina ez denetan berdin

CONSUMER EROSKI-ko teknikariek azterturiko 32 ibilbide horien (16 autopista-tarte espainiarretan eginiko joan-etorriak) %30eko mantenua eta garbitasun-egoera ez zen harro egiteko modukoa, inondik ere. Horrelako gabeziak atzeman ziren Bartzelona-Valentzia (AP-2/AP-7), Bartzelona-La Jonquera (AP-7), Gasteiz-Burgos (AP-1) eta Santiago-Vigo (AP-9) autopistetan. Zoladuraren egoeraz ari garela, oso ondo dagoela esan daiteke baina, halaz ere, ibilitako tarteen erdietan akats txiki batzuk topatu ziren guneren batean (irregulartasunak, zikinkeria…). Atal honetan hoberenak A-68, AP-4, A-8, R-4/AP-36, R-3 eta AP-41 izan ziren.

Bideko markak ere aztertu ziren: ibilitako bide guztien %20tan seinaleztapena ez zegoen ongi zehaztua eta, ondorioz, pintura ia-ia ez zen asfaltotik bereizten.

Informazio ona eroso bidaiatzeko

Madril-Guadalajara (R-2) ibilbidean izan ezik, gune horretatik helmuga diren herri handietaraino zenbat kilometro dauden adierazten duten kartelez ongi hornituak daude gainerako tarteak. Beste horrenbeste gertatzen da autopistetatiko irteeretan ere: argi eta arbi bereizten dira kasu Villalba eta Adanero tartean izan ezik.

Hamasei bideetatik bostetan dago informazio turistiko edo kulturala bideko panel elektronikoetan (%78tan, seinale bertikalak direnean). Adierazle elektroniko horien %41ek eguzki-panelen bitartez funtzionatzen dute.

Hizkuntzei dagokiela, Alacant eta Valentzia arteko bi ibilbideak azpimarratu behar dira, horiexek baitira seinaleak espainieraz, autonomi hizkuntzan eta atzerriko hizkuntza batean agertzen dituzten bakarrak. Gainerako autopistetan kartel informatiboen %70 espainieraz bakarrik agertzen dira eta %37tan espainiera eta (baldin bada) tokian tokiko hizkuntza autonomikoa baliatzen dira.

Gabeziak seinaleztapenean, gaitz orokorra

Autopistatik ibili aurretik eta ondoren, ordaintze-errepidean sartzen edo bertatik irteten ari dela dioen kartela ikusten du erabiltzaileak. Ibilitako 16 tarteetatik 14tan kartel horiek kilometro bat aurretik daude. Halaz ere, Santiago-Vigo eta Gasteiz-Burgos autopistetan iragarpena 100 metrotara egiten da.

Ikuskaritza lanetan aldizkari honetako teknikariek espainiar autopistetan gehien baliatzen diren seinaleak ikusi zituzten. Bete beharreko gehieneko abiadura adierazten dutenak den-denetan zeuden baina, adibidez, %56tan ez zegoen autoen arteko segurtasun-tartea adierazten zuenik, %81etan animalien presentziaz ohartaraz zezakeen seinalerik ez zuten ikusi eta proportzio berean ez zen agertzen ibilbide zenbaitetako bereizgarritasun meteorologikoen gaineko inolako informaziorik (elurra egiteko aukera handiagoa, adibidez).

Bestetik, txosten honetako autopisten %56tan ez zegoen gidarien abiadura kontrolatzeko radarren presentzia adierazteko seinalerik; %31tan soilik iragartzen zen trafikoaren egoera ulertzeko erabiltzaileak zein irrati-frekuentziatan sartu behar duen; eginiko 32 tarteetan daude larrialdietarako telefonoen gertukotasuna adierazten duten seinaleak (batez beste, 7 kilometroko tarteekin agertzen dira).

Seinaleztapen-gabezia larrienak, oro har, Sevilla-Cadiz (AP-4), Madril-Arganda (R-3), Iruñea-Tutera (A-15) eta Gasteiz-Burgos (AP-1) tarteetan hauteman ziren.

Kasurik gehienetan, seinaletako informazioa letra handi eta ulergarrian agertzen da (Galiziako AP-9 autopistan izan ezik, honakoa erabiltzaileari nahasgarri gertatzen baitzitzaion), behar bezain aurretik ezarrita daude, altuera egokian. Halaz ere, azterturiko kasuen %22tan informazioa ezkutatzen zuen elementuren bat hauteman zen.

Seinale horiek gorabehera, txosten honetan azterturiko autopisten %64tan era askotako informazioa ematen zuten panel elektronikoak (gutxi, ordea, eta hamarretik bi itzalita zeuden) ikusi zituzten teknikariek.

Beharginak lanean ari diren tarteetan funtsezko kontzeptua da segurtasuna. Aukeratutako 16 ibilbide horien erdietan, 25 obra-zona aurkitu zituzten ikuskariek. Langileek AP-9, AP-7, AP-4, A-8, AP-1 eta AP-6 autopisten hobekuntza-lanetan ziharduten. Egokitzen ari ziren obra-zonak ongi mugatuak zeuden berariazko objektuen bitartez (konoak, triangeluak), AP-4 eta AP-9 izan ezik. Bestetik, obren %70etan ibilgailuren bat baliatzen ari ziren obratan zegoen tartea seinaleztatzeko.

Alde bietara...

Zirkulazio-gunea inguratzen duten elementuak (bazterbide, mediana…) autopistako segurtasun-faktore behinenak dira. Norabide desberdineko erreiak bereizteaz ari garela, horien %56tako medianan pibotak baliatzen dira, %25etan belartza dago, bostetik batean beldurra kentzeko hesiak eta %12,5etan koska edo harresi bat zegoen (azken hau ezartzearen aurka daude bide-segurtasuneko adituak baina horrelaxe zegoen Iruñetik Tuterarako eta Santiagotik Vigorako tarteetan).

Errepidearen eskuinaldean, berriz, lautada zabala tarteen %12tan baizik ez zegoen (nahiz eta horixe izan seguruena, ibilgailua bidetik irteten bada; horrelakoak ikusi ziren Iruñetik Tuterarako eta Sevillatik Cadizerako bideetan). Gainerako 14 ibilbideetan hauteman zirenak, ezponda handiak (ez dira bat ere egokiak, gidarien segurtasuna zaintzea baldin bada kontua), landaredia, euspen-hesiak edo publizitate-hesiak. Tarterik arriskutsuenak, Alacant-Valentzia eta Bilbo-Donostia dira, atal honetan.

Autopistako bazterbideak egokiro mantentzeak ere eragin handia du bideko segurtasunean. Behar bezain garbi ez badaude (halaxe gertatzen da Santiago-A Coruña, Alacant-Valentzia eta Santiago-Vigo tarteetan) arrisku-elementuak dira.

Azpiegitura horiez aparte, autopista bertako hondamenek ere eragina dute bidaiarien segurtasunean. Tarte gehienetan ez da horrelakorik aurkitu, Bilbo-Zaragoza eta Santiago-A Coruña ibilbideetan izan ezik: hauetako tarte batzuetan konoekin seinaleztatuak ez zeuden hondamenak ikusi zituzten teknikariek.

Larrialdietako bazterbide gutxiegi tuneletan

Espainiako autobide askotako paisaia tunelek ere osatzen dute. Aztertu diren tarteetan, lurrazpiko pasabide guztietan arbi laburrak ipintzeko seinalea zegoen. Barruan argiztapena on-ona da, Santiago eta Vigo arteko joaneko ibilbideko tunel batean izan ezik, horrek ez baitu argigunerik (200 metro baino laburragoa da tunel hori). Halaz ere, galeria guztiek larrialdietako irteerarik ez daukatela ere egiaztatu zen. Alor honetan huts egin zuten Alacant-Valentzia ibilbideko tunel guztiek (gehienez ere 500 metroko luzera dutenak), Madril-Arganda (kilometro baino luzeagoa) eta Santiago-Vigo (116 eta 885 metro arteko luzera). Horrelako zerbait gertatzen da sorospen-telefonoekin ere: proba hau ibilbide guztiek gainditu dute, R-3 bidean eta AP-9 autopistan aurkituriko tunelen erdiek izan ezik. Azken bide honek ateratako nota txarra berretsi du hemen ere, Alacant-Valentzia eta Gasteiz-Burgos ibilbidearen erdiarekin batera, aireztapen-sistemarik ez baitauka tuneletan.

Gabezien tamaina areagotu egiten da tuneletan zaintza-kamerez (tokien %43tan bakarrik hauteman ziren) eta, bereziki, larrialdietarako bazterbiderik ez izateaz ari garela (derrigorrezkoa tunel denetan, 200 metro baino luzeago ez badira ere); aldizkari honetako teknikariek Bilbo-Donostia, Gasteiz-Burgos eta Santiago-Vigo autopistetan bakarrik ikusi zituzten.

Ordainlekuetan eta konparaketako taula

Eginiko ibilbideetan 62 ordainleku zeharkatu dituzte teknikariek: bertan, guztira, 524 etxola zirelarik, 406 zabalik zeuden edo funtzionatzen ari ziren. Horien mantenu egoera, erabiltzaileari eskainitako zerbitzuak eta bertako seinaleztapena batez beste “oso ongi” kalifikazioarekin saritu zituzten adituek. Horrela gertatu zen azterturiko 16 tarteetatik hamaikatako ordainlekuetan. Hiruk ez dute proba gainditu: “gaizki” AP-9 autobideko bi tarteak, Santiago-A Coruña eta Santiago-Vigo artean); “erdipurdi” AP-4, Sevilla eta Cadiz artean.

Guisamo (AP-9, Santiago-A Coruña artean), Milla Duoiro (Santiago eta Vigo artean, AP-9 bertan) eta Sant Joan-en (AP-7 autopista, Valentzia eta Alacant artean) dauden ordainlekuetan etxola erdiak baino gehiago itxita zeuden, zerbitzurik gabe. Zerrenda horren beste muturrean agertzen dira R-2, AP-68, A-8 eta AP-2/AP-7 autopistak, ordainleku guztiak zabalik baitzeuden hauetan.

Ordainlekuetan ibilgailuek gutxi-gutxitan gelditu behar izan zuten luzaro. Minutu eta erdiko geldialdiak (edo luzeagoak) Santiago-Vigo-A Coruña arteko eta Sevilla eta Cadiz arteko ibilbideetan bakarrik suertatu ziren.

Bidesaria ordaintzen den etxoletan erabiltzaileari ematen den informazioa ere aztertu zen: kartel baten bitartez, etxola horien %44tan baizik gidariari ez zaio erakusten ordaindu beharreko prezioa, ibilgailu eta ibilbidearen arabera, baina ordainlekuen %81ek agerian zituen kreditu-txartel onartuak.

Zerbitzuguneak: irisgarritasuna eta birziklapena, eskas

Autopistetako zerbitzuguneen kalitateak ere eragin handia du ibilbidea eroso egin eta gozatzeko aukeran. Teknikariek bisitatu dituzten 32 zerbitzuguneetan aztertu dituzte hornikuntzak (aparkalekuak, haurrentzako jolastokiak, atsedenlekuak, osasun-artapena), erabiltzaileari seinaleen bidez ematen zitzaion informazioa, zerbitzugune bakoitzak zeuzkan prestazioen mantenua eta irisgarritasuna.

Zerbitzuguneek azterketako proba osoa batez beste “ongi” kalifikazioarekin gainditu zuten. Azterturiko 32 zerbitzuguneen erdiek “oso ongi” nota eraman zuten arren, bostetik batek “onargarri” triste bat baino ez zuten merezi izan eta horietako bik, Bilbo-Donostia ibilbidean, “erdipurdi” eraman zuten.

Kalifikazio kaskarrena area horien ekipamenduari eman zaio, “onargarri” baino ez dutelako lortu. Erdiek bakarrik daukate haurrentzako jolastokia, bostetik bik ez dute atsedenlekurik eta hirutik batek ez du eskaintzen ibilgailuak babesteko inolako segurtasun-sistemarik. Instalazioetan erabiltzaileari ematen zaion informazioa eta irisgarritasuna onak direla egiaztatu da.

Informazio alorrean proba gainditu gabe utzi duten zerbitzugune bakarrak Bilbo eta Donostia arteko A-8 autopistakoak dira. Irisgarritasun kontuetan alde handiak daude, batetik bestera: “bikaina” batzuetan (AP-7 Bartzelona-La Jonquera, A-68, R-2, AP-9 Santiago-Vigo, AP-6 eta AP-1) eta “oso gaizki” bestetan (A-8 autopistan daudenak, Madril inguratzen duten R-4 / AP-36 eta AP-41 tarteetan, eta AP-7 bidean, Madril eta Estepona artean. Zerbitzuguneetako garbitasun eta mantenuak, amaitzeko, balorazio hoberena irabazi zuten: “oso ongi”.