O diagnóstico precoz, o mellor para combatela

O diagnóstico precoz, o mellor para combatela

O 14% do total das baixas laborais do noso país débense a enfermidades reumáticas, segundo a Sociedade Española de Reumatoloxía. Só as afecciones respiratorias motivan máis baixas, pero as reumáticas ocupan o primeiro lugar en número de días de traballo perdidos. Dor e incapacidade son os síntomas máis graves das doenzas reumáticas, que teñen o dubidoso honor de seren consideradas como as enfermidades con peor calidade de vida para quen as padece.

Erro de concepto

Hai unha gran confusión arredor do termo “reuma”, que se utiliza para englobar calquera tipo de dor muscular, ósea e articular, sexa cal sexa a súa orixe e causa. A miúdo mesmo se usa para referirse a dores ocasionadas por estados de tensión, fatiga, malas posturas, frío, humidade ou malestares asociados a enfermidades infecciosas como a gripe, as anxinas, a febre tifoidea, etc., que nada teñen que ver coas doenzas reumáticas. Pero en realidade non hai unha única enfermidade reumática, senón máis de duascentas doenzas distintas, cada unha delas coas súas manifestacións e tratamentos diferentes. As máis coñecidas e frecuentes son a artrose, que padecen preto de dous millóns de persoas e que se produce polo desgaste da cartilaxe; a artrite reumatoide, que se manifesta coa inflamación das articulacións, e a osteoporose, con dous millóns e medio de afectados, a maioría mulleres a partir da menopausa.

O diagnóstico precoz, clave

Ante a presencia de dores articulares ou musculares de longa duración, tórnase fundamental establece-lo diagnóstico o máis precozmente posible, para así instaura-la terapia axeitada coa maior celeridade. Aínda que as enfermidades reumáticas non se sandan, mediante os tratamentos conséguense remisións importantes e, en moitos casos, aínda que o paciente continúa coa doenza, a penas sofre síntomas.

As enfermidades reumáticas obedecen a distintas causas:

• Dexenerativas, a máis frecuente a artrose.
• Metabólicas, coma o caso da gota.
• Inmunolóxicas, cada vez é máis coñecida a asociación entre alteracións inmunolóxicas e enfermidades reumáticas.
• Infecciosas, o exemplo máis claro é o da febre reumática.
• Inflamatorias, producidas pola inflamación das articulacións sen que haxa unha causa coñecida clara, como é o caso da artrite reumatoide, e que é o prototipo de enfermidade reumática inflamatoria e da que nos ocuparemos de seguido.

Artrite reumatoide

A artrite reumatoide (AR) é unha enfermidade inflamatoria de causa descoñecida, que afecta fundamentalmente ás articulacións -preferentemente de mans, xeonllos, columna cervical- e con participación do sistema inmunolóxico. Trátase dunha enfermidade de evolución crónica, con curso e duración variables, que ademais se acompaña doutros síntomas extra-articulares. Na fase final da artrite reumatoide as articulacións defórmanse e pérdese a capacidade de levar a cabo accións cotiás. Estímase que entre o 1% e o 2% da poboación padece artrite reumatoide. É, polo tanto, unha enfermidade moi frecuente. As mulleres sófrena máis cós homes, nunha proporción de tres a un, e iníciase preferentemente entre os 25 e os 50 anos, se ben a súa prevalencia aumenta coa idade e entre os maiores de 65 anos chega a ser do 12%. Non ten predilección por ningunha raza, nin relación con áreas xeográficas ou condicións climáticas. Atopámonos, polo tanto, ante unha afección universal. Cómpre sinalar unha forma de artrite que aparece a idades moi novas e que se denominou de diversas maneiras, como artrite reumatoide xuvenil ou artrite crónica xuvenil, un xeito de artrite nos nenos que ofrece moitas variantes, cun proceso distinto do adulto e que sería máis correcto denominar artrite idiopática xuvenil, que require un diagnóstico o máis precoz posible para establece-lo tratamento oportuno.

Causa descoñecida

Desde hai máis de medio século inténtase identificar algunha bacteria ou virus que sexa o causante, pero non se demostrou que un axente infeccioso interveña na enfermidade. Sábese que, dentro do proceso inflamatorio que caracteriza a artrite reumatoide, participa o sistema inmunolóxico. A inflamación da sinovia, membrana que recobre as articulacións por dentro e que segrega o líquido que lubrica as superficies articulares, caracteriza a enfermidade. Esta membrana sinovial sofre un proceso inflamatorio e como consecuencia fórmase un tecido de granulación chamado pannus, que invade a articulación e afecta á cartilaxe, ligamentos, tendóns e estructuras óseas. Paulatinamente vaise destruíndo e deformando a articulación. A longo prazo, amais da sintomatoloxía, en ocasións moi dolorosa, aparecen a incapacidade funcional e pérdese mobilidade articular. O síntoma máis habitual é a rixidez matutina das articulacións afectadas, especialmente das mans, que se prolonga cando menos unha hora e desaparece de maneira espontánea.