Prebentzioa, ezinbesteko

Gure etxea toki segurua dela iruditzen bazaigu ere, ez da horrelakorik: horrelaxe frogatzen du geroz eta ugariago bihurtzen ari den etxeko ezbeharren kopuruak, are eta ugariago herrialde industrializatuetako etxeez ari garela, honelakoetan aparatu elektriko, gai toxiko eta azalera labaingarriak nonahi daudelako.

1999 urtean Estatu espainiarrean 830.946 etxeko istripu gertatu ziren guztira, gehien-gehienak erorikoak eta su-hartzeak izaten dira, baina asfixia eta pozoitzea ere goiko tokietan agertu ziren. Honelako ezbehar gehienetan kalteturik gertatzen diren biktimak defentsarik ez duten pertsonak dira: haur txikiak eta zaharrak, alegia. Estatu espainiarreko etxeetan gertatzen diren istripuen %13an adin handiko pertsonak daude inplikaturik, ezbeharren zergati ohikoena erorketa izanik. Haur txikienek beste edonork baino istripu-kopuru larriagoa jasaten dute: etxean suertatzen diren guztien %42raino iristen da, hain zuzen ere.

Nolanahi ere, etxe zuloan denbora luzeago ematearen ondorioz, 25 eta 65 urte bitarteko emakumeek nozitzen dituzte ezbehar gehien: etxe barruan jazotzen diren guztirako istripuen %44an emakumea da biktima. Ezbehar femeninoen eszenatoki ohikoena sukaldea izaten da (%15), noski: janaria prestatzen ari den bitartean, olio, likido eta gai beroen (plantxa) arriskupean baitago emakumea, produktu toxikoak (garbiketa) baztertzeke. Egongela, logelak, komunak eta barne-eskailerak dira, ordena honetantxe, etxeko tokirik arriskutsuenak.

Haurren istripuak

Entxufe, estufa, zoru labaingarri, aparatu elektriko, eskailera, produktu toxikoak… beti eskura: etxebizitza bera da haurrek istripu gehien pairatzen dituzten tokia: 5 urtetik beherakoen ezbeharren %54 etxean bertan agitzen dira.

Etxe barruan, haurren ezbehar-kopuru gaitzaren arrazoi nagusia toxikazioak dira eta, ia den-denak, ustekabean jazotzen dira. Espainiako Toxikologiako Institutu Nazional erakundearen arabera, adin txikikoen toxikazioetan zerikusi nagusia duten produktuak botikak dira (kasuen %38an), ondotik garbiketa-produktuak (%32) datozela; urrutixeago kosmetikoak (%9) eta etxeko produktuak (%9) agertzen zaizkigu. Toxikazio guztien %90 inguru ahoz gertatzen dira; gainontzekoak larru-azalari, aho-, begi- eta sudur-mukosari, arnas-bideei dagozkie eta, askotan, bide bat baino gehiagotik eginiko kutsaduren ondorio izaten dira.

Estatistikek dioskutenaren arabera, 3 urte bitarteko umeak dira toxikazio gehien nozitzen dituzten pertsonak. Adin horretatik aurrera, toxikazio-kopurua jaitsi egiten da eta 14 urte inguruan atzera igoko da berriz, neurri apalxeago batean. Haurren istripuen zergati nagusiak dira, nola ez, garraioa, igerilekuak eta erorikoak, gehienetan halabehar, ustekabe, axolagabekeria edo ausarkeriaren ondoriozkoak.

Haurren segurtasuna ez da jolasa

Ingurunea ezagun ez duen neurrian, haurrak sekulako ezbeharrak sor ditzakeenez, ahalegina egin beharko dugu beti pertsona heldu edo arduradun baten zaintzapean egon daitezen, oinarri-oinarrizko segurantzi neurriak hartzeaz ahantzi gabe..

Sukaldean

Eduki haurren eskueratik kanpo lixibak, garbiketa-produktu eta gai toxiko guztiak.
Produktu arriskutsuak gordetzen dituzun armairuetan ipini ezazu segurtasun sarraila.
Ez utzi haurraren eskura labana, guraize edo bestelako tresna zorrotz edo ebakitzailerik.
Labea goialdean kokatu behar da. Horrela ez badaukazu, piztuta dagoela, zaindu haurra labeko ate aldera gertura ez dadin.
Saia zaitez eltze eta paderen kirtenak barrualderantz uzten; ahal izanez gero, ibili barreneko sutegietan. Arropa-garbigailuak, irekialdia geroratzeko aparatua eduki behar du. Geldirik dagoen bitartean, eduki atea itxita. Plantxa pizturik dagoela, ibili arreta bereziz. Hiru urte bitarteko haurretan ohi-ohiko istripua izaten da erredura.

Bainugelan

Eduki beti eskura lehen uneko asistentzia egiteko botikina. Begira botiken muga-datak eta eduki haurren eskueratik kanpo, nolanahi ere.
Gogoan izan ezazu itotzea dela haurren heriotza eragiten duen bigarren istripu mota. Jarri baineran alfonbra ez labaingarria eta, umea ttiki-ttikia bada oraindik, ezarri eserita segurantzi eraztun batean.
Ez utzi lababoan bizar-aitzurrik, guraizerik, kosmetikorik…
Ezarri komunean segurantziako estalkia. Uretara amoniakoa edo lixiba botatzen baduzu, ez utzi umerik hurreratzen eta tira beti kateari: produktu horien lurrunak toxikoak dira eta.
Kontuz zorua bustita dagoenean, horrelako azalera gogorretan erorikoak arriskutsuak direlako.

Lorategian

Ez utzi behin ere haurra bakarrik, zaindaririk gabe, igerilekutik gertu. Kontuz arazkailu eta filtroekin. Erne ibili, ertzetik hurbil erorketarik gerta ez dadin.
Ardura zaitez bereziki lorategiko lanabesez, jostailu arriskutsu bihur daitezke eta.
Ez utzi zabor edo zakar sakabanaturik; era guztietako produktu kimikoak (intsektu-hilkariak, ongarriak, simaurra, igerilekuetarako kloroa, etab.) erabili ondoren, gorde itzazu toki seguruan.
Leihoan edo negutegian kristalik hausten denean, jaso berehala pusketak eta jarri beira berria lehenbailehen.
Landare batzuen fruitu gorri erakargarriak hagitz pozoitsuak izan daitezke. Argi ibili arrosaren arantzekin ere.

Etxeko beste geletan

Galarazi leihoetarako irispide guzti-guztiak. Hori ezinezkoa balitz, blokeatu leihoak, haurrak bertara irten ez daitezen. Balkoietako eskubarandek altu eta estuak izan behar dute.
Eskaileretan ipini hesi babesleak. Erorikoak bereziki arriskutsuak dira.
Babestu kuxinekin altzarietako mutur eta izkinak eta ezarri segurantzi sarrailak kaxoi eta armairuetan.
Ezarri labainduren kontrako zinta alfonbren azpian.
Urrundu haurren eskueratik estufa eta berogailuak, ume txikiak bizi diren etxeetan ez baitira batere komenigarriak. Beheko sua baldin baduzu, estal ezazu babes-sareskarekin.
Kontuz entxufeekin, bereziki. Babes itzazu hauek berariazko estalkiekin.
Egiaztatu jostailuek ez dutela erraz galtzeko moduko pieza txikirik.
Arakatu sofa eta besaulkiak, egiaztatu ahoan sartzeko moduko gauza txikiak (botoiak, txanponak) ez daudela bertan ahantzirik.

Istripu ohikoa gertatuz gero, nola jardun

Pozoitzea. Horrelakoa gertatzen den guztietan, lehenbailehen pozoia identifikatu eta osasun-asistentzia eskatu beharra dago. Biktima konortea galdurik baldin badago, egin itzazu ahaleginak zer hartu zuen jakiteko: pertsona horrek inguruan dituen botila sumagarriak jaso beharko dituzu. Saia zaitez zenbat pozoia eta zer ordutan hartu zuen ezagutzen. Konortea badu, ahalegindu pozoia gomita dezan, non eta likido korrosiboa ez den (azidoa, alkalinoa, petrolioa, etab.): horrelakoetan, irenstean produktuak esofagoa erre egin du baina, orain, ostera goraka etortzean berriro ere erre dezake. Garbitu ahoa eta ezpain-ertzak urez baina ez eman deus edatera. Okadarik jazotzen bada, jaso ezazu lagin bat, aztertua izan dadin. Begira etengabe pozoitutako pertsona horren taupadak eta arnasketa eta, beharrezkoa balitz, eragin arnasketa artifiziala. Toxikazioa gasaren erruz gertatu bada, ez sartu gelan behar bezalako tresna egokiak eta pertsona aditu baten laguntza gabe.
Elektrokuzioa.Korronte elektrikoa gizakiaren gorputzean zehar igarotzearen ondoriozko egoera da (batzuetan heriotzaraino irits daitekeena). Horrelakoetan, lehendabizi argindarra eten, kendu beharra dago, zure burua ere kalteturik gerta ez dadin ahaleginduz. Argindarra ken dezakezu kontagailuko etengailu nagusitik edo, hori ezinezkoa balitz, entxufetik nahiz haritik tiraka. Kontuan izan biek lehor-lehor egon behar dutela eta zu zeu ere azalera lehorrean. Eskuarekin lortzerik ezin baduzu, beste zeinahi tresna lehorren laguntza har dezakezu, aparatu metaliko edo elektrikoa ez bada, behintzat. Argindarra eten ezean, ez duzu biktima ukitu behar. Argindarra kendu ondoren, arnasketa eta bihotza geldirik baldin baditu, lehenbailehen eta azkar jardun behar duzu, bihotz-masajea eta ahoz ahoko arnasketa eraginez. Biktima arnas hartzeko gauza bada eta konorterik gabe baldin badago, lasaitu haren arropak eta ezarri eroso. Nolanahi ere, ahalegin zaitez anbulantzia ekartzen eta, iritsi bitartean, eduki biktima burusi batekin babesturik.
Erredurak.Hamaikatxo arrazoirengatik gerta daitezke erredurak: sua, argindarra, gai, likido edo solido bero-beroak, lurruna eta produktu kimiko korrosiboak dira su-iturri arruntenak. Erreduraren larritasuna, kalteturiko alderdiaren eta hedaduraren araberakoa da: batzuetan gorritze arin bat besterik nabaritzen ez den bitartean, larru-azalean babak sortu edo azal-geruzak suntsiturik jazo daitezke istripu larrietan. Sua dagoenean eta biktima garretan baldin badago, burusi edo arropa ez sintetikoetan bildu behar duzu. Sua itzaliz gero, ez kendu arroparik; garastatu erretako alderdia ur hotzez, tenperatura eraisteko. Biktima likido bero edo substantzia korrosiboekin erre baldin bada, arropa kendu eta, hamar minutuz, ur fresko ugaritan garbitzea komeni izaten da. Ez igurtzi azala, orduan eta kalte handiagoa eragin zenezake eta. Kalteturiko azalera posta-zigilua baino handiagoa bada, galdegin sendagileari: erredura horren larritasuna dirudien baino handiagoa izan daiteke eta, haurren kasuan batik bat. Erreduraren azalera handia bada, deitu berehala anbulantzia etor dadin.
Gorputz arraroak irenstea. Kontu jakina denez, adin txiki-txikiko haur gehienek ukitzen duten guztia ahoratu egiten dute. Horren ondorioz hamaikatxo istripu agitzen dira egunero: horien larritasuna, irentsitako gauza edo produktuaren izaeraren araberakoa izango da, noski. izango da, noski. Gauza leun, txiki eta biribila baldin bada, haurrak ohiko elikabidea egin dezake, baina gorozkiak begiratu behar dira, gauza hori bota duen egiaztatzeko. Umea oraindik bi urte bete gabea bada, hoberena pediatrari dei egitea da. Lehenbailehen medikuarengana jo beharra dago, ezinbestez, gauza zorrotza edo muturduna baldin bada edo, irentsi ordez, biriketara joan bazaio. Ez eman deus jateko, ez edateko ere. Haurra txiki-txikia izanik, itomena gertatzen baldin bada, hartu orkatiletatik buruz behera eta eman zapladatxoak omoplatoen tartean. Eraginik ez badu, deitu sendagileari eta egin ahoz-ahoko arnasketa.
Sudur edo belarrietan. sarturiko gorputz arraroak. Sudurrean sartu den objektua txiki eta leuna baldin bada, sudur zuloetara piperbeltza hurreratzea aski izango da: horrela sortaraziko dugun usin edo doministikuak objektu hori botarazi egingo du kanpo aldera. Eraginik ez badu, jo sendagilearengana. Belarrian sartu dena intsektua baldin bada, baduzu ateratzen saiatzeko aukera, oliba-olio tanta batzuk belarri ertzetik sarraraziz: horrek intsektuaren mugimenduak geldiaraziko ditu eta kanporatzea erraztuko du. Olioak emaitza mesedegarririk eskaintzen ez badu edo, intsektua izan ordez, beste zeinahi gauza baldin bada, ez ahalegindu hura ateratzen, zure entzumenaren kalterako izan daiteke eta. Deitu medikuari.

Haurren segurtasuna ez da jolasa

Zaharrekin ere, kontuz

Oinez ibiltzean segurantzia handirik ez badute, ez dute igogailuan bakarrik ibili behar.
Zaharrak maiz dabiltzan pasiloetan heldulekuak jartzea ez da gehiegizko neurria.
Dutxan ere heldulekua eta oinarri ez labaingarria ipintzea komeni da.
Etxea behar bezala argiztaturik egon dadin ahaleginak egin behar dira. Etengailuak eskura egongo dira eta erraz maneiatzeko modukoak izan behar dute.
Arropa eta premiazko gauzak eskueran eduki behar dituzte zaharrek, gehienez ere metro batera edo.
Terraza edo lorategiko baldosek azalera zimurtsua edukiko dute, labainketa eta erorikorik gerta ez dadin.

Etxeko istripurik ez gertatzeko aholku praktikoak

Alfonbrak: eduki alfonbrak zabal-zabal, eta ipini azpialdean ez labaintzeko zinta. Ez ezkutatu argindarreko edo bestelako haririk sofa edo alfonbren azpian.
Entxufeak: materiala ilundu edo berotu baldin bada, aldatu pieza osoa. Ez lotu aparatu asko entxufe berean, tentsio txikikoak badira ere. Itzali zeharo telebista, musika-katea eta bideoa.
Bero-iturriak: altzari, gortina eta tapizerietatik gutxienez metro batera egon behar dute. Adierazitako tenperaturara iritsitakoan berez itzaltzen diren termostatodun bero-iturriak erabiltzea komeni da, aukeran. Sei metro karratu baino azalera txikiagoetan edo sotoetan ez erabili gasezko estufarik. Egurastu ondo tokia eta, orduero itzali estufa, airea zeharo berriztatu arte. Tokian giro goxoa baldin badago, eduki estufa behereneko posizioan. Hobe da orain itzali eta, tenperatura jaitsitakoan, ostera piztea. Inor ez dagoen gelan ez utzi kandela ez zigarro pizturik ere. Eskatu aire edo ur beroa ematen duten aparatu guztien azterketa teknikoa egin dezaten. Gasezko berogailu eta estufetan, hiru urtez behin azterketa egitea komeni da. Fuel-olio edo ikatzezkoetan, berriz, urtero-urtero (uda partean, ahal bada).
- Jaitsi pertsianak bi eskuekin, piskanaka. Pertsiana handien bat-bateko jaitsiera latzek lesioak sor ditzakete erabiltzailearen eskuetan. Aparatu elektrikoen gainean ez da inola ere utzi behar ura daukan ontzi, lorontzi edo gauza sintetikorik.
- Ahal delarik, aukeratu ura daukaten hautsontzi zabalak. Ez hustu hautsontziak, aurretik ur pittin batez bertakoa busti gabe.
Landareak: informa zaitez etxe barruko landareez, hau da, toxikoak diren edo narritadurarik sortarazten duten. Erabili intentsitate apaleko intsektu- eta izurrite-hilkariak; pulberizatu ondoren egon zaitez tartetxo batez, gelan sartu aurretik. Barroteak: batetik bestera tarte txikia eduki behar dute, haurraren burua horietan sar ez dadin.
Aire egokitua: egin itzazu zehazki eta puntualtasun osoz aldian behin egin beharreko azterketak eta filtroen zein kondentsadoreko ura drenatzeko hodiaren garbiketak. Giro egokitu zuzena 20 eta 24 graduko tenperaturakoa da, hezetasun erlatiboa %35etik %50era bitartean.
Elementu zulatzaileak: ohitu zaitez artazi, jostorratz eta gainerako orratzak bere toki egokietan gordetzen, umeen pasabideetatik urrutiko bazter batean. Ez da komeni etxean oinutsik ibiltzea, oinetan zauri txikiak eragin ditzakezulako. Hobe da altzari, kaxoi eta antzekoek ertz biziak ez izatea. Era berean, etxetresna elektrikoak eta altzari guztiak sendo kokatu behar dira, erraz mugi ez daitezen.
Logelak: Ez bildu leiho azpietara elementu apalak (kutxak, oheak, etab), hauek umeek balia ditzaketelako gora igotzeko. Ipini gorago leihoko karel edo eskubarandak, pertsona helduaren gerriaren parean ez badaude.
Literak dauden logeletan, goiko ohera igotzeko eskailerak finko egon behar du. Igo eta jaisteko, umeak eskuak heldulekuetan ezarri behar ditu. Babes-karelak erabat finko eta haurraren gorputz osoa babesturik geratu behar du, erorketarik gerta ez dadin. Ume txikiak baldin badituzu, kendu haien eskueratik botikak, bitxiak eta gauza txikiak. Zer esanik ez, ez eduki etxean su-armarik kargatuta, ez segurua jarririk, ez beste inola ere. Botikineko sendagai guztiek etiketa behar bezala eduki behar dute. Era berean, produktu toxikoek ere argi eta garbi zer den dioen etiketa eduki behar dute.

Bainugelan:Ipini lababoaren eta baineraren aurrean alfonbra zurgatzaileak. Eduki zorua lehor. Baineran sartu zarela, zapaldu beti labaingarri ez diren elementuetan eta jarri bainera edo dutxaren horman helduleku bat, sartu edo bertatik irtetean aparatu horiei heltzeko. Utzi toaila dutxa edo baineratik gertu: baineratik gehiegi luzatzeak istripu larria ekar diezazuke.

Bainera aldeko goiko azulejoak garbitzeko ez da zertan haren gainera igo, ezta bainera barnean eskailerarik ipini ere. Hobe da garbigailua luzatzen duen kirten luzea edo beste brus zein lanbas bat erabiltzea. Argi-puntuak garbitzeko unean kontuan izan enkastraturik dauden argi-begiak oihal lehor batekin egin behar direla, oinetako isolatzaileak dauzkazula. Bainugelako argiteria hondatzen bada, jarri horren ordez toki hezeetarako berariazko fokuak.

Gainera eta dutxetan entxufe eta aparatu elektrikoak jartzea debekatuta dago: bertatik 2,25 metroko distantzia errespetatu behar da. Baineratik metro bateko distantziaraino etengailuak jartzea ere debekatuta dago. Potentzia urriko aparatua entxufatzean baizik tentsioa jasotzen ez duten argindar-hartuneak bakarrik ezarri ahal izango dira. Bainugela berotzeko, erabil itzazu zipriztinak pairatzen dituzten berariazko berogailuak. Bestela, elektrifikazioak sor daitezke.

Bainugelan ez piztu inola ere butano edo erregai likidoa duen berogailurik. Bainugela garbitzean, itxi ongi garbikarien ontziak, alferrikako isuririk edo okerreko erabilerarik gerta ez dadin. Bainugela garbitzeko produktuak ez utzi baineraren edo lababoaren atzealdean, toki horretara haurrak erraz irits daitezke eta. Ez gorde garbikariak edo produktu toxikoak koloretako edo itxura atsegineko ontzietan. Depilatzeko ezkoa duen aparatua pizturik dagoela ez irten bainugelatik: produktu hori suharbera izateaz gainera, gas toxikoak isurtzen ditu. Depilazioa egin aurretik, egiazta ezazu argizariaren tenperatura eskuarekin, erredurarik gerta ez dakizun. Laka, desodorantea edo alkoholdun aparra erabiltzen ari zaren bitartean, ez erre. Produktu horiek aplikatu berri direla ere, ez da surik piztu behar.