“Hamarkada hauetan bizkortu egin da kontsumitzailearen ahalduntzea”

Gauza askotan aldatu da, baina muin-muinean, 70eko urteetan sortu eta eratu zen proiektu bera da. Neurriak aldatu dira, teknifikazioa… baina orain lehen bezala jarraitzen du zerbitzua eman nahian kontsumitzaileei, gizarteari eta bertako langileei modu kooperatiboan.

Orain dela 50 urte, gure kontsumitzaile-bazkideen oinarrizko beharrizanei erantzuteko sortu ginen; garai hartan, kalitatea bilatzen zuten prezio onean. Gaur egungo gizarte honetan, bezerorik gehienek beharrizan sofistikatuagoak dituzte, eta ezin konta ahala aukera daukate hautatzeko, eta EROSKIk laguntza bat eskaini nahi dio bezeroari, hautu onak egin ditzan, bai beretzat eta bai gizartearentzat.

EROSKIk, hain zuzen, egiten du, baina zergatik? Iruditzen zaidalako enpresa bakoitzak erabat emana egon behar duela bera partaide den gizarteari, bere ahalmenaren arabera eta bere arlotik jardunda. Elikadura arloko banaketa kate bati buruz ari bagara, oso argi dago enpresak zer-nolako zeregina duen, ez dezake jokatu zer saltzen duen kontuan hartu gabe eta saltzen duen hori kontsumitzaileek nola kontsumitzen duten kontuan hartu gabe. Eta hori oso argi ikusten da enpresa hori kooperatiba bat denean eta ohiko gobernu egituretan kontsumitzaileak daudenean.

Askotan agertzen den eztabaida da. Baina ez du nahitaez garestia izan beharrik. Herritarren zati handienak modu osasungarrian jaten du egunero oso produktu merkeekin. Arroza eta lekaleak, adibidez, elikagai merkeak eta oso osasungarriak dira, eta munduan milioika jenderen dietako zati dira. Garesti ere jan daiteke, jakina, batez ere beste leku batzuetako edo sasoiz kanpoko espezialitateak edo produktuak nahi baditugu. Baina garesti eta gaizki jan daiteke, merke eta ongi bezalaxe. Sasoiko produktua erosten jakinez gero, zeina unerik onenean egoten den kalitateari eta prezioari dagokionez, eta ongi konbinatuz gero garestiagoak eta merkeagoak, ia herritar guztiek jan ahalko lukete modu osasungarrian eta prezio onean. Elikadura arloko piramideak jarraibideak ematen dizkigu gure dietan maiztasun handienarekin zer sartu behar dugun jakiteko, eta, horretaz gain, ideia bat eman diezaguke garestienak zein diren jakiteko, prozesatuenak zein diren, eta balio erantsi eta marketin gehien zeinek duen.

Segur aski, formazio zati bat falta da. Gaur egun elikadura segurua da, ia prezio tarte guztietan. Baina elikadura seguru guztia ez da osasungarria. Osasuntsu egoteak lotura du hein batean elikadurarekin eta, hein batean, bizimoduarekin. Baina lehenbiziko horretan, egiazko informazio asko falta da. Hor guk zeregin erabakigarria dugu, informazioa eman behar dugu jendeak jakin dezan zein diren konbinazio egokiak modu osasungarrian elikatzeko.

EROSKIk, kontsumitzaileen elkarte bat izaki eta dendak dituen banaketa enpresa bat ere bai, aztertu egin behar izan du, kontsumitzailearen lekuan jarrita, zer saltzen duen eta nola. Beti babestu dugun aukera izan da bezeroak duela azken hitza, guk ez daukagu askatasun erabatekorik. Guk nahi dugu erosketak egiteko jokabide batzuk lagundu, bateragarriak izan daitezen elikadura osasungarriagoarekin eta jasangarriagoarekin. Ekoizpen sektore oso batek eusten dio elikadura sistema seguru, merke, fidagarri eta gero eta osasungarriagoa eta jasangarriagoa izan nahi duen bati. Adoretu eta lagundu egin behar ditugu norabide horretan joan nahi duten enpresa guztiak. Enpresa horiek tresna gisa erabiltzen dituzte komunikazio eta merkatu teknikak, eta horiekin, bakoitza bere lekua bilatzen saiatzen da. Baina askotan, bide horretan, kontsumitzailea babesik gabe gelditzen da, erdizkako mezuen mende edo modetan edo mitoetan oinarritzen diren iritzien mende. Erreferentzia segurua izan nahi dugu ziurtasuna falta denean, eta oso aktiboak izan informazioa eta formazioa emateko garaian, kontsumitzaileak jakin dezan erabaki onak hartzen. EROSKIk bete egin behar ditu hutsuneak eta informazioa eman egiazko mezuek dagokien pisua har dezaten. Aldizkari honek hamarkadak daramatza asmo hori bete nahian.

Herritarrak modu berezian ahaldundu dira azken urte hauetan. Sare sozialek areagotu egin dute joera hori, eta badirudi etorkizunean ere jarraitu egingo duela areagotzen, eta gauza guztiei eragingo diela. Eta, ondorioz, gainerakoei gain hartzen digute aldarriek eta mugimenduek, zeinak gai jakinetan kontzentratzen diren aldian-aldian, adibidez plastikoen inguruan (EROSKIk 20 urte baino gehiago daramatza gai horrekin lanean, erabilera bakarreko poltsak murriztu nahian, arrakasta handirik gabe). Kanpaina horiek beti aurrerapena dakar gizartean. Politikariek erreakzionatu egiten dute, gizartea jabetu egiten da arazoaz eta norbanakoen jokabideak aldatu egiten dira, nahiz eta ez asko izan. Enpresek geure burua babestera jotzen dugu sarritan eta gaizki erreakzionatzen dugu. Arrazionaltasun gehiago edo egoki erantzuteko denbora gehiago falta dela sumatzen dugu. Baina uste dut modu proaktiboagoan jokatu behar dugula gizarteak eskatzen dizkigun aldaketak barneratzeko, badakigu-eta onak izango direla aurrera begira.

Egia da kontsumitzailea iritzietan aktiboagoa dela ekintzetan baino. Joera gehiago du berak nahi duen bezala jokatzen ez duen marka zigortzeko, eta ez egoki jokatzen duena saritzeko. Erosiko luke ekologikoa, baina merkea izanez gero. Birziklatuko luke gehiago, baina errazagoa balitz. Erosiko luke modu arduratsuan, baina eskuragarriagoa balitz. Nolanahi ere, han eta hemen sortzen diren kanpainak, izan elikadura jomugan jartzen dutenak edo izan haurren eskulana edo ingurumena ardatz dutenak, ez dira eraginik gabeak, aldatu egiten dute gizartearen ikuspegia eta herritar asko harrapatzen dituzte, eta jokabideak aldatzeko joera sustatzen dute horiengan.

Zenbateraino gaude gertu edo urruti jokaleku horretatik? Nik uste dut, zintzoki esanda, urruti gaudela denda fisikoak desagertzetik, bai behintzat elikadurari eta kontsumo handiari buruz ari garenean. Eta, gainera, hala sinetsi nahi dut. Zenbait arrazoik pentsarazten digute zaila dela enpresa errentagarriak sortzea elikadura arloko dendak bazterrean utzita; kostua/onura proportzioa askoz ere konplexuagoa da beste arlo batzuetan baino. Gainera, ez dut uste gizarteak onartuko duenik lan baldintza oso kaskarretan ari diren langileak erabiltzea, eta hori ohikoa da salmenta modu berrietan. Ez dut irudikatu nahi gizarte bat non bezeroak ordenagailura itsatsita dauden eta kaleak banatzailez beteta etxez etxe joateko. Konfiantza dut elkarrekin harreman estu eta adimentsuan egon daitezkeela teknologia, erosketa eta kontsumoa, eta oso denda erakargarriak edukiko ditugula, batez ere produktu freskoen sailean, pertsonen arteko harreman bikain eta gizatiarrarekin.

Baietz esango nuke. Kontsumitzaileek, beren lehentasunetatik abiatuta, informazio gehiago bilatzen dute bere jokabideak berresteko edo aldatzeko, eta lehentasun horiek gero eta pertsonalagoak dira. Informazio hori oso eskuragarria da, iritzi gisa dabil hara eta hona sare sozialetan, lekua hartzen du boto edo like bidez eta eragina du besteengan. Hau da, oso eragile aktiboa da, nahiz eta ez duen konpromiso handirik agertzen uste duen hori egia dela segurtatzeko. Baina kontsumitzaileek oso azaleko arreta jartzen diote horri. Berdin balio du ezertxo ere ez dakien baten iritziak edo aditu batenak. Une hauetan, kontsumitzaileak errazago eskuratzen du informazioa, baina modu azalekoagoan egiten du. Informazioa eskuratzeko modu hori oso arriskutsua da, eta aldizkari honek eta gisakoek gai izan behar lukete elementurik zabalenak eta osatuenak eskaintzeko informazioa egokia izan dadin.

Banaketaren arlo askotan teknologia berriek errotik aldarazi dute enpresen jokamoldea. Bidaietan, adibidez, edo etxetresnak erosteko garaian. Kontsumitzailea aktibo bihurtu da eta besteekin komunikatzen hasi da, iritzia ematen enpresaren gainetik, eta iritzi horiek erabiltzen ditu erabakiak hartzeko. Konpainiak, ildo horretan, gardena eta umila izan behar du, eta beste modu batean komunikatu kontsumitzailearekin, hark aukera eman diezaion elkarrizketa horretan sartzeko. Lema beste batzuen eskuetan dago orain. Ez daude bi kontsumitzaile berdin. Horrek nola eragiten dio EROSKIri? Kontsumitzaile berriek hiperpertsonalizazioa ekarri dute kontsumoan. Orain dela 50 urte, ekonomiaren arloan hiru mailatan sailkatzen zen hartzailea: errenta handikoa, ertainekoa eta txikikoa. Banaketa horrek azaltzen zituen kontsumoko ereduak. Gaur egun ez daiteke esan desagertu direnik, baina errenta ertainekoetan, adibidez, azpisail asko dago eta termino horrek dagoeneko ez du balio; orain pertsonalizazioaz hitz egiten da. Ondorioz, dendetan gero eta erreferentzia gehiago agertzen ari dira apalategi bakoitzean. Berrikuntzek oso gutxi irauten dute, gustuak oso azkar aldatzen dira, gauzak oso lurrunkorrak dira. Pertsonalizazioak aukera eman du dendako eskaintza oso ugaria izan dadin, ia produktu bat dago pertsona bakoitzarentzat.

Zorionez, guk iparrorratza ongi bideratu dugu hasieratik beretik. Gure bidean, lehen aukera beti izan da kontsumitzailea eta haren interesa. Bestela, galdu egingo ginatekeen. Azken urteetan egin dugun gauza bakarra izan da segurtatzea norabide hori ongi interpretatzen ari ginela. Horretan asmatu dugu: beti kontuan hartu izana kontsumitzailearen iritzia.

Hamarkada hau krisi ekonomikoarena izan da, eta zaila da aipatu gabe uztea. Baina nahiago nuke ekonomiaz kanpoko alderdi bat nabarmendu. Hauxe litzateke nire goiburua joan den hamarkada laburbiltzeko: krisiak aktibatu egin du kontsumitzailearen ahala. Krisiak ez du geldiarazi kontsumitzailearen bilakaera. Urte hauetan, bizkortu egin da kontsumitzaileen ahalduntzea, eta, batzuetan, industriaren aurretik jarri da.