Argaltzeko metodoak: ahoz aho dabil eztabaida

Argaltzeko metodoak: ahoz aho dabil eztabaida

Jende asko dabil argaldu nahian, gazteak, adin guztietako helduak eta haurrak ere bai, eta zenbaitek, bitan pentsatu gabe, argaltzeko metodoetan jartzen du fede guztia. Asmo zuzenak, ordea, bide okerra hartzera eraman gaitzake, eta hori gertatzen da metodo horietako batzuekin, ez baitago frogatuta arriskugabeak direnik. Azken ikerketa zientifikoek erakutsi dute, hala ere, bide horiek baino zuzenagoak ere badirela; ohiko jakiaren ordezka elikadura-barratxoak eta irabiakiak, adibidez, seguruak dira eta balio dute gosea kendu eta argaltzeko; nolanahi ere, neurrian hartzekoak dira horiek ere, eta profesional batek aginduta, betiere.

Jakiak ordezkatzeko barra eta irabakiak egokiak
dira elikadura ikuspuntutik baina ez dute
laguntzen jateko ohitura egokiak hartzeko orduan

Uda begi bistan dugu; hondartzan, mendian eta aire zabaleko kirolak eginez gozatzea da askoren uda mina… eta buruko mina; argaldu beharra ikusten dute, eta begi-belarrietatik sartzen dizkieten mezu erakargarriei heldu beste aukerarik ez dute ikusten: “Kontrolatu zenbat gantz hartzen eta xurgatzen duzun, eta horrela gutxituko duzu gorputz-pisua” edo “gantz pilaketa gutxitzeko balio du”… halako mirariak eskaintzen dituzte argaltzeko osagarri dietetikoek, eta horietako askok txitosana, te berdea edo L-karnitina edukitzen dituzte, ustez gantzak erretzen dituzten substantziak.

Sareak ere gero eta indar gehiago hartu du dieta kontuak eta argaltzeko metodoak jende artera zabaltzeko, eta egun, laguntza ustez terapeutikoak ere eskaintzen dituzte argaldu nahi duenarentzat; esaterako, test genetikoak. Horien bidez, elikagai zerrendak eskaintzen dizkiote erabiltzaile bakoitzari, eta hor esaten diote zer jatea komeni zaion eta zer ez. Komeni, berez, halakoak saihestea komeni da, ez baitira fidatzeko modukoak. Aldizkarietan-eta, berriz, iragarki ugari ikus daitezke dieta hipokalorikoen inguruan, eta horiek ematen dituzten mezuak ere mirarizkoak dira gehiago sinestekoak baino: “Bi neurri txikiagoko arropa…”, “astean 3 kiloraino galdu” edo “5 kilo 10 egunetan!”.

Nola argaldu: zientzialarien iritzia

Otsailean, American Dietetic Association (ADA) elkarteak iritzia argitaratu zuen bere aldizkari ofizialean, eta han azaldu zuen zein diren argaltzeko metodo osasungarriak, egungo ezagutza zientifikoa aintzat hartuta. Aldizkari hori goi mailakoa da ikuspegi zientifiko eta medikutik, eta horregatik, edozein dietista-nutriozistak jakin beharrekoa da dokumentu horrek zer esaten duen, modu osasungarrian argaltzeko bide fidagarria eta eraginkorra eskaintzen baitu. Dokumentu horrek ez ditu segurutzat jotzen ustez argaltzeko balio duten hainbat produktu eta osagarri dietetiko, eta test genetikoak ere ez, eta ohartarazten du ezin dela frogatu zenbait dieta arriskugabeak direla. Aldiz, jakien ordezko diren barratxoak eta zaporezko irabiakiak egokiak direla dio, dieta orekatu batek behar dituen elikagaiak eskaintzen dituztelako, eta, gainera, gosea aritzen laguntzen dutelako.

ADAren dokumentuak esaten du zein metodo dietetiko diren fidatzekoak pisua klinikoki kontrolatzeko, eta balio energetiko gutxi duten dietak ere aztertzen ditu (klinikan soilik erabiltzekoak dira); horrez gain, argaltzeko orduan otorduen maiztasunak zer eragin duen ere erakusten du, eta beste alderdi batzuek nola laguntzen duten ere bai: ariketa fisikoak, jokabide-terapiek eta, hala komeni denean, farmakoterapiek eta kirurgiak.

Jakiaren ordezkoak

Argaltzeko dieta egiten ari denak nekez jan ahal izango du gozorik. Jakien ordezko barratxo eta irabiakiek, hala ere, aukeratxo bat emango diote, zapore gozokoak izaten baitira (txokolatezkoak, besteak beste). Barratxo eta irabiaki horiek otordu baten edo biren ordezko izaten dira -halako energia eta elikagai kopurua ematen dute janaldi bakoitzean-, eta gosearen aringarri ere bai. Produktu horiek, beraz, oso egokiak dira argaltzeko dieta egiten ari eta etxetik kanpora bazkaldu behar izaten dutenentzat edo otorduak prestatzeko astirik ez dutenentzat.

2008. urtean, ikerketa bat egin zuten elikadura-barratxoekin, eta neurtu nahi izan zuten zer eragin daukaten apetituan, gosean eta asetasunean. Dietisten-Nutrizionisten Espainiako Elkarteak (AED-N) babestu zuen ikerketa hori, eta honako ondorio hau atera zuten: otordu orekatu batek eragiten duen apetitu, gose eta asetasun sentsazio berak eragiten dituztela jakien ordezkoek, nahiz eta zertxobait gutxiago ematen dituzten kaloriak eta dieta-zuntzak. Jan eta berehala, zerbait gantzatsua, gazia, gozoa edo zaporetsua jateko gogo gutxiago eduki zuten jakien ordezkoak hartu zituztenek, besteek baino. Beste ikerketa batean, AED-Nk egiaztatu zuen jakien ordezkoak eraginkorrak eta seguruak izan daitezkeela pisua modu kontrolatuan galtzeko plan baten barruan, dieta-tratamendu ohiko bat bezainbeste. Elkarte horrek uste du, hala ere, ikerketa gehiago egin behar direla -boluntario gehiagorekin eta iraupen luzeagokoak- ondorio argi eta behin betikoak atera ahal izateko, nahiz eta aintzat hartzekoa iruditzen zaion argaltzeko estrategia hori, zenbait egoeratan laguntzen duelako, baina profesionalek gidatua izan behar duela nabarmendu du. ADA erakundearen dokumentuan ere ageri dira ikerketak jakien ordezko horiei buruzkoak, eta hor ere antzeko ondorioak ateratzen dituzte; alegia, eraginkorrak eta seguruak direla argaltzeko, baita gero pisuari eusteko ere.

Jaikien ordezko horiek badute, hala ere, arrisku bat: gerta daiteke horiek erabiltzen dituzten pertsonek ez ikastea ongi jaten; hau da, ez jakitea bereizten elikagai osasungarriak zein kopurutan jan behar diren, eta horrez gain, gerta daiteke arazoak edukitzea pisuari eusteko behin argaltze dieta amaitu eta gero. Egoera horietan egin behar zaie jaramon, inoiz baino gehiago, dietista-nutrizionistaren aholkuei, hark emango baitu elikadura-heziketarako laguntza.

Karbohidrato gutxiko dietak

Almidoi ugari duten jakiak ahalik eta gutxien hartzea, hori da dieta mota horien ezaugarria. Arroza, pasta, patatak, lekaleak, ogia eta azukreak mugatzera jotzen dute, baita azukrea bera ere, eta, jakina, azukre ugari duten elikagaiak ere bai (gozoak, pastelak, freskagarriak…). Karbohidrato gutxi-gutxiko dieta eginda (egunero behar den energiaren % 20-35 hartuta, eta ez komeni den adina, % 50-55 alegia), glukogeno erreserbak agortu egiten dira (gibelean eta muskuluetan) eta horrek diuresia handitzen du (gernu jariatzea) eta, ondorioz, pisu asko galtzen da hasieran. Dieta mota hori oso eraginkorra dela pentsa daiteke, baina lehen fasean ez da gantza galtzen, ura baizik. Karbohidrato gutxiko dietarekin, gorputz zetonikoak sortzen ditu organismoak, eutsi egin behar izaten baitio garunak duen erregai beharrari, eta, ondorioz, apetitu gutxiago senti lezake pertsonak eta gantza galdu, baina hori kaltegarria izan daiteke zenbait kasutan.

ADA elkarteak bere dokumentuan esaten duenez, metodo horrekin egin diren azken saioek zera erakutsi dute: karbohidrato gutxiko dieta bat egin dutenek, gainerako elikagaiak nahi adina janez (ad limitum esaten zaio horri), gehiago argaldu dira lehen sein hilabeteetan, gantz gutxiko dieta hipokaloriko bat egin dutenek baino. 12 hilabete igaro ondoren, ordea, ia ez da alderik izan bi taldeen artean. Epe motzean, beraz, emaitza onak eman ditzake karbohidratoak jateari uzteak, baina luzera begira, baditu mugak. Gainera, dieta hori ez da pertsona guztiek egiteko modukoa; osteoporosia dutenei ez zaie komeni, eta giltzurrun arazoak, kolesterol altua eta diabetesa dutenei ere ez.

Otorduen maiztasuna

Egunaren buruan egiten den otordu kopuruak pisuari nola egiten dion jakiteko ere egin dira zenbait ikerketa, baina emaitza nahasiak eman dituzte, eta ezin ondorio garbirik atera. Ikerketarik fidagarrienek esaten dute, hala ere, gosari osasungarri eta osatua egiteak lagundu egiten duela dieta orekatua egiten eta pisua hobeto kontrolatzen. Izan ere, batik bat gosaritan hartzen ditugu zenbait elikagai funtsezko, kaltzioa eta zuntza, esaterako, eta horiek gabe, desoreka batzuk sor daitezke elikadura arloan. Gainera, otorduak finkatuta ez edukitzeak ez dakar ondorio onik; otordu tarteetan jateko joera sortzen du, eta, oro har, kaloria gehiagoko jakiak eraman ohi ditugu ahora halakoetan, bai saltzeko makinek eskaintzen dituztenak edo bai zizka-mizka gozoak eta gaziak.

Gai honi buruzko iritzia ere eman du ADAk, eta “ontzat” jo du honako gomendio hau egiten dutenen irizpidea: egunaren buruan hartu behar den kaloria kopurua lau edo bost otordutan (gosaria barne) hartzea komeni zaie argaldu nahi dutenei. Eta kaloria kopururik handiena, gainera, egunaren lehen erdian hartzea komeni da.