Horiek baino askoz egokiago, betidaniko otartekoa

Prezioen arteko aldeak latzak dira: garestiena Tender (Milka) da, kiloko 1.926 pezeta kostatzen delarik, eta merkeena, berriz, Bimbocao (648 pezeta kiloko). Opil txokolatedunak aukera merkeena (648 – 849 pezeta kiloko) diren bitartean, prezio altuena pasteltxoek dute: 1.019 eta 1.926 pezeta bitarte kostatzen dira kiloko.

Haurrentzako opil industrial hauek, karbohidrato ugari (%49tik %62ra bitarte, laginen arabera) eta gantz asko (%16 – %30) baina proteina urri (%4tik %8ra arte) dituzten elikagaiak dira. Kalori ekarpen altu-altua nabarmen (400 eta 500 kaloria 100 gramoko) dutenez, haur obesoek eta dieta hipokalorikoa egiten ari diren pertsonek itzuri egin behar diote horrelakoen kontsumoari.

Opil hauek etxean eginiko txokolatedun biskotxoak bezainbeste kaloria aportatzen dituztenez, hesteki-otartekoek (300 kaloria 100 gramoko) baino dezente gehiago gizentzen dute. Bestelako parametroen arteko konparazioekin jarraitzeko, txokolatedun (75 gramo ogi eta 25 gramo txokolate esnedun) nahiz txokolate-kremadun otarteko batek, proportzio berean, 325 bat kaloria baizik ez luke izango. Hiru kasuetan ere, hemen aztertutako produktuek baino ekarpen kaloriko dezente apalagoa dute, hiru horien batez bestekoa ia 450 kaloriara iristen baita 100 gramoko. Horren arrazoia argi dago: haurrentzako opil industrial horiek gantz asko daukate, txokolate edo txokolate-kremadun otarteko baten bi halako baino gehiago, hain zuzen.

Laburbilduz, otarteko tradizionala ez du ohiz ordezkatu behar opil industrialak: elikagai hobeak ez izanik ere, askozaz ere kaloria gehiago aportatzen dituzte gozoki horiek. Bestetik, ez dute inondik ere frutaren ordezko gertatu behar, honek haurren hazkuntzak ezinbestekoak dituen bitamina, mineral eta zuntza ugari eskaintzen dituelako. Beste aholku bat, oraindik: opil industrial txokolatedun horiek ez dira jatordu tarteetan hartu behar, aztura hori haur eta gazteengan gehiegizko pisuaren sortzaile edo lagungarri izan daitekeelako.

Nolanahi ere, kontu bat da gizentzaile izatea eta beste bat organismoari mesedegarri edo kalteko jazotzea. Bederatzi laginetako gantzen osaketaren azterketak agertzen duen moduan, produktu batetik bestera alde handiak daude: aztertutako lau pasteltxoetatik hiruk -Panrico, Phoskitos eta Tender (Milka)- gehiegizko (%60tik gora) gantz-azido saturatuak dauzkate; honelako azidoak neurriz kontsumitu behar dira, odoletako kolesterol-indizea altxa egiten dutelako. Beste sei laginetako gantzen osaketa hobea bada ere, Martínez eta La Bella Easo marketako kruasanak ere hobetu beharko lirateke, hauetako gantz saturatuak guztirako edukiaren %40 baino gehiago baitira, bidezko kopurua %30aren azpitik dagoelarik. Opil industrial hauetako gantz saturatuek landare-gantz edo olio hidrogenatuak eta, neurri apalago batean, bestelako osagaiak (gurina, txokolatea bera edota hurrak) dituzte sorburu. Osasuntsuenak, gantz-azido saturatuen proportzioak %25 gainditzen ez duelako, Bollycao (Panrico) eta Bimbocao opilak eta Círculo Rojo (Bimbo) markako kruasanak dira. Driver croissant (Mildred) ere onargarritzat jo dezakegu, saturatuen portzentaia %32an dagoelako.

Ogi zuriak (75 gramo) eta txokolate esnedunak (25 gramo) osaturiko otarteko batek, hemen aztertzen ari garen pasteltxo eta kruasan industrialek baino hiruzpalau aldiz gantz gutxiago dauka. Opil industrialak hobe geratzen dira, betidaniko txokolate-otartearen paretsuko baloreak agertzen dituzte eta. Beste alde batetik, lagin guztiak egoera mikrobiologiko egokian zeuden, baita etiketa denak zuzen ere. Aditiboei dagokienez, araudia errespetatzen badute ere, eskuzabal erabiltzen dituzte fabrikatzaileek.

Dastaketa 10 – 12 urte bitarteko gaztetxoek egin zutelarik, aski puntuazio altuak eman zizkieten produktuei. Balorerik garaienak lortutako laginak Panrico (10 puntu) eta Bollycao (9 puntu) pasteltxoak izan ziren. Bimbocao, La Bella Easo, Círculo Rojo (Bimbo) eta Phoskitos produktuek zortzina puntu eraman zituzten.

Tender (Milka) izan zen dastatzaileei gutxien gustatu zitzaiena (5 puntu besterik ez zuen eraman): txokolate ugaridun eta zapore onekoak badira ere, gogortasunak zigorra merezi izan zuen, inola ere.

Bederatzi laginetan kalitate-prezio erlaziorik onenekoa Bollycao (Panrico) da, nutrizio-alorreko osaketa ona (gantz gutxi eta, lagin denetan, gantz saturatuen portzentaiarik apalenekoa) izateaz gain, ez du kontserbakaririk eta dastaketan biziki gustatu zitzaien mahaikideei. Merkea da (849 pezeta kiloko), gainera. Kruasan txokolatedunetan Diver croissant (Mildred) nabarmendu zen (azido sorbiko izeneko kontserbakaria daukan arren) eta pasteltxoetan Círculo Rojo (Bimbo) aukeratu zuten.

Opil industrialak eta nutrizioa

Opilgintza, pastelgintza, postregintza eta konfiteritza arautzen dituen legeria oso generikoa denez, ez ditu gutxieneko, ez gehieneko kopuruak xedaturik nutrizio-alorreko osaketei dagokienez. Horren ondorioz, fabrikatzaileak askatasun handi samarra du produktuak egiteko unean (aditiboei dagokienean izan ezik). Nutrizioaren ikuspegitik, haurrak ase-betegarriak dituen opil industrial horiek ez dira inola ere ezinbesteko elikagaiak: karbohidrato eta gantz ugari dauzkatela (kaloria gehiegi, beraz), proteinatan arras txiro dira. Bestelako zeinahi aukeraketa (hesteki-, txokolate-, kontserbako arrain-, gazta-otartekoa, fruta, jogur nahiz besterik) merienda bidezkoago du etxeko txikiak opil industriala baino. Bimbocao da proteina (%8) gehien duena eta Phoskitos gutxienekoa (%4,6). Generalizatuz, proteina-portzentaiarik apalenak txokolatedun pasteltxoek agertzen dituzte. Proteina horien jatorria, produktuon fabrikazioan baliaturiko txokolatea, kakaoa, hurrak, esneki solidoak, gazura, eta antzekoak dira.

Nutrigarri behinena, produktu hauetan funtsezko lehengai diren irin eta azukreetako karbohidratoak ditugu. Hidratoak %49ra (Bimbocao) eta %62ra (Phoskitos) iristen dira, lagin gehienetakoak %60 inguru dabiltzan arren. Gantza, berriz, opilgintzan erabilitako gurin eta landare-olio zein gantzak edo, areago, betekiko txokolate nahiz kakaoa sorburu duela, eskuzabal baliatzen du fabrikatzaileak: Martínez eta La Bella Easo (bietan ere, kruasan barrubeteak) laginetako gantza %30etik gertu dabiltza, hau da, Círculo Rojo (Bimbo, kruasana orobat) markako laginaren bikoa: hauxe da, izan ere, aztertu diren bederatzi produktuetan gantz gutxien duena (%16). Gainontzekoen gantz-edukia %18tik %23ra bitartera dabil. Bestela esateko, guzti-guztiak dira aski elikagai gantzatsuak.

Espero zen bezala, opil industrial hauek kaloria asko dituztenez, haur obesoek eta kaloria gutxiko dieta egiten dutenek oro har, neurri-neurriz kontsumitu behar dituzte. Gantz gehien daukaten lagin ber-berak (Martínez eta La Bella Easo) dira energetikoenak: ia-ia 500 kaloria 100 gramoko. Gainerako guztiak ehun gramoko 400 eta 460 kaloria artean dabiltza. Ez dezagun ahaztu txokolatearen funtsezko bereizgarrietako bat balore energetiko garaia dela (525 kaloria 100 gramoko).

Hiru laginetan, gantz saturatu gehiegi

Herrialde garatuetan, proteina, bitamina, mineral eta fibra asko duten produktuak, esate baterako, osasungarriagotzat jotzen dira gantz asko dutenak baino. Horren zergatia ez da gantzak giza organismoan ezinbesteko eginkizuna ez betetzea, eguneroko elikabidean gantza sarriegi agertzea baizik. Kontua ez da, ordea, guztirako gantz-kopuru hutsa, elikagaietako gantzak proportzio egoki batean agertzea komeni da eta: gantz-azido saturatu urri (kolesterola altxatzen dute eta gaixotasun kardiobaskularrekin loturik agertu ohi dira) eta monoinsaturatu eta poliinsaturatu ugari. Bimbocao, Bollycao eta Círculo Rojo (Bimbo) laginek dauzkaten gantz-azido saturatuen kopurua %17 eta %25 bitartean dago, gantz-azido monoinsaturatuena %32 eta %40 bitartean eta poliinsaturatuena, azkenik, %40 eta %48 bitartean.

Beste hitzetan esatearren, oso proportzio onargarriak dira horiek. Diver (Mildred), Martínez eta La Bella Easo (hirurak, kruasan txokolatedunak) laginek, bere aldetik, %32 eta %44 bitartean dituzte saturatuak. Eta sarri kontsumituz gero osasunari onura gutxien egingo diotenak, dudarik gabe, Panrico, Phoskitos eta Tender Milka marketako pasteltxo txokolatedunak dira hauen saturatuen portzentaia altu-altua baita: %78, %75 eta %62, hurrenez hurren.

Kolesterolaz ari garela, produktu hauen 100 gramoko 130 mg-tan ohi dabil (datua bibliografikoa bada ere, hau da, ez da azterketa honetan ondorioztatua); halaz ere, lagin batetik bestera alde handiak ager daitezke, baliatu diren osagaien arabera. Gainontzeko nutrikarietatik eta datu bibliografikoekin jarraiki, hainbat mineralen agerpena nabarmentzen da, hala nola sodioa (500mg/100g: hipertentsioa nozitzen dutenek kontutan hartu beharrekoa), potasioa, kaltzioa (80mg/100g) eta burdina. Beste aldetik, B1 bitamina edo tiamina, B2 edo riboflabina, B3 edo azido nikotinikoa, eta piridoxina dute kopuru handitan, eta azido folikoa portzentaia txikiagotan. A bitamina ere agertzen da produktuotan.

Hainbat laginek alferrikako aditiboak dituzte

Bederatzietatik lau laginek azido sorbiko (E-200 – E-203) kontserbakaria erabili dute, honen gehieneko agerpena 2.000 zati milioiko (zm) den arren. Hautemaniko garaiena Círculo Rojo, (Bimbo) eta Panrico pasteltxoei dagokie: 1.340 eta 1.470 zm, alegia; Phoskitos (815 zm) eta Bimbocao laginek (385 zm) ere badute kontserbakari hori. Sorbikoaz gainera, Bimbocao markakoak dioenez E-281 (propionato sodikoa, legeak onartua hau ere) kontserbakaria erantsi du. La Bella Easo laginak sorbikoa adierazten duen arren, azterketak ez du atzeman. Kontserbakaririk gabeko bost laginen egoera mikrobiologikoa egokia zenez, produktu hauek kontserbakarien premiarik ez dutela ondoriozta dezakegu.

Beste alde batetik, ia denek (etiketek dioten arabera, laborategian ez baita aztertu alderdi hau) emultsionatzaile, egonkortzaile, gasifikatzaile edota antioxidatzaileak eransten dituzte. Salbuespen bakarra Martínez da: bere produktuen osagaien zerrendetan ez du aditiborik adierazten. Phoskitos laginak, koloratzaileak bakarrik baliatzen dituela dio, beharrezkoak ez diren arren. Nolanahi ere, bederatzi produktu hauetako etiketetan agertzen diren koloratzaileak, sorbikoa eta gainontzeko aditiboak, legeak onartuta daude.

Lagin guztien egoera sanitarioa aztertu du laborategiak: haietan guztietan E. coli, S. Aureus, salmonella, lizun eta legamiarik ba ote zegoen bilatu zuen laborategiak. Emaitzak onuragarri izan ziren, mikroorganismorik hauteman ez zelako eta lizun eta legamien kopurua, berriz, baimendutakoa baino dezente apalagoa zen. Horrenbestez, produktu guzti-guztiak egoera mikrobiologiko onean zeudenez, kontsumitzeko egokiak zirela onartu behar da.

Etiketak, ongi

Aztertutako opil, kruasan eta pasteltxo guztien etiketan agertzen dira beharrezko datuak: fabrikatzailearen izen eta helbidea, osagaien zerrenda, pisu garbia, kontsumitzeko data eta “eduki toki fresko eta ilunean” bezalako aholkuak. Horiez gainera, ontziak dituen aleak begi-bistan ez dauden kasuetan, etiketan adierazten da zenbat pieza dauden barruan. Ez dago homogeneotasunik pisu garbian, ez eta produktu-mota berekoetan ere: Bollicao laginaren 268 gramotik Diver (Mildred) laginaren 120 gramoraino doa. Salbuespenezko bi laginetan izan ezik, egiazko edukia adierazitakoa baino handiagoa da. Bimbocao eta Tender Milka markakoetan txikiagoa den arren, egiazko pisuak legeak onarturiko tartean daude.

Legez betebeharrekoa ez den arren, bost laginek nutrizioari buruzko informazioa ematen dute. Zerrenda horietako datuak eta azterketakoak berdintsuak dira. Alde nabarmenenak La Bella Easo markako kruasanetan hauteman dira: edukiaren %21 gantza dela adierazten badute ere, errealitateak proportzioa %30eraino heltzen dela egiaztatzen du. Akats hori ekarpen kalorikoan agertzen da berriro: aitorturiko balorea ehun gramoko 399 kaloriakoa bada ere, egiak erakusten digu kopuru hori 505 kaloria dela.

Dastaketa haurrek egin zuten

Dastaketa-mahaia 10 eta 12 urte bitarteko haurrek osatu zutelarik, produktuen itxura, txokolate-proportzio, zapore eta gogortasunari zegozkien puntuazioak eman zizkieten. Opilen artean -azkeneko kalifikazioan 9na puntu eman zitzaien- Bollycao (Panrico) nabarmendu zen, parametro guztietan nabarmendu gainera: puntuaziorik hoberena erdietsi zuen ahogozoa eta txokolate-proportzio ugariagatik; horrez gain, lagin horixe izan zen bigun edo gurienetako bat. Bimbocao (8 puntu) ere gailendu zen, aurreko lagina baino txokolate gutxiago zeukan eta gogorxeago zen arren.

Kruasanetan mahaikideek La Bella Easo (8 puntu) izan zituzten gustukoenak, zapore on-onekoak zirelako. Mildred markakoek 7 puntu lortu zituzten eta hauek ere zaporea izan zuten aldeko bereizgarria; kontrako alderdietan, berriz, txokolate gutxiago eta gogortasun handiagoa. Gutxien gustatu zitzaizkiena Martínez (6 puntu) izan ziren, zapore moteleko kruasanak zirelako. Pasteltxo txokolatedunetan Panrico laginak erdietsi zuen gorenekoa: 10 puntu, zaporea, txokolate-kopuru handia eta ukitu xamurra zirela medio. Phoskitos eta Círculo Rojo markakoek 8na puntu eraman zituzten. Tender (Milka) laginak bost puntukoarekin aski izan zuen, nahiz eta zapore onekoa izan eta txokolatea proportzio handian eduki. Kalifikazio hori zergatik eman zitzaion galdeginez gero, laginik gogorrenetako bat zela ihardetsi zuten dastatzaileek.

Laburbilduz

Opilgintzako bederatzi lagin aztertu ziren, denak ere txokolatez barrubeterikoak: horietako bi, opilak ziren, hiru, kruasanak eta lau, pasteltxoak.
Haurren dietan ez da komeni horrelako elikagaiak sartzea: karbohidrato eta gantz (%16-%30) ugari dauzkatela, proteina urri dute baina kaloria asko (400 – 500 kaloria 100 gramoko). Honelako opilek, ohiz behintzat, ez dute izan behar (hesteki, txokolate, gazta edo, adibidez, kontserbako sardinez egindako) betiko otartekoaren ordezko, hauek dezente gutxiago gizentzen baitute gozokiek baino. Meriendarako osagarri bikaina fruta da, esate baterako, bitamina, mineral eta zuntz ugari dituelako: elementu hauek ezinbestekoak dira haurren hazkuntzan.
Panrico, Phoskitos eta Tender (Milka) pasteltxoek gantz-azido saturatu gehiegi (%60tik gora) dituzte: beraz, oso neurriz kontsumitu behar dira, odoletako kolesterola altxa egiten dutelako. Beste laginetako gantzen osaketa egokiagoa da baina Martínez eta La Bella Easo marketako kruasanek gantz-mota desberdinen arteko proportzioa hobetu egin lezakete, guztiaren %40 baino gehiago saturatuak baitira. Azkenik, Bollycao, Bimbocao, Círculo Rojo eta Croissant Mildred dira osasuntsuenak.
Bederatzi laginetan, kalitate-prezio erlaziorik onena Bollycao (Panrico) produktuak agertzen du, mutrizio-osaketa ona daukalako (gantz gutxi edukitzeaz gainera, saturatuen proportzio txikiena du), kontserbakaririk ez baitu eta dastaketan mahaikideen gustukoa izatearren. Merkeak dira (849 pezeta kiloko), gainera. Bimbocao ere aukera polita da. Kruasan txokolatedunetan, aukera egokiena Diver Croissant (Mildred) da, eta pasteltxoetan, azkenik, Círculo Rojo (Bimbo).

Banan-banan

Opil, banan-banan

Bollycao, de Panrico. (Opilak)

268 gramo, 849 pezeta kiloko. Aztertutako bederatzi laginetan, prezio-kalitate erlaziorik onena.
Ez dauka sorbikorik (kontserbakari hau onartua dagoen arren). Nutrizio-aldetik, osaketa ona: karbohidrato asko, gantz-kopuru apala eta kaloria gutxi. Hau izan da gantz-azido saturatu gutxien agertu duen lagina (%17).
Dastaketan, 9 puntu: “zapore bizia, txokolate asko eta biguna”.

Bimbocao. (Opilak)

Kakao- eta hur-kremaz beteriko opila. 260 gramo, 648 pezeta kiloko: hauxe da aztertutako denetan merkeena.
Nutrizio-aldeko osaketa ona, nahiz sorbikoa eduki (gutxi: 385 zati milioiko), eta legez baimendutako beste kontserbakari bat (E-281) adierazi. Proteina gehien (%8) eta karbohidrato gutxien (%49) daukana izaki, gantz eta kaloria gutxien dituenetako bat da hau. Gantz-azido saturatu gutxi (%20).
Dastaketan, 8 puntu: “zapore bizia, txokolate gutxi; ez gogorregi, ez bigunegia”.

Diver Croissant, de Mildred. (Opilak)

Kakao- eta hur-kremaz beteriko kruasanak. 120 gramo, 1.014 pezeta kiloko. Mota honetako produktuetan, kalitate-prezio erlaziorik onena.
Ez du sorbikorik ipini. Nutrizio-alorreko osaketa, erdi parekoa.
Dastaketan, 7 puntu: “zapore bizia, txokolate gutxi, gogorrena”.

Martínez. (Kruasanak)

Praline eta txokolatez beteriko kruasanak. 240 gramo, 772 pezeta kiloko: merkea.
Sorbikorik ez edukitzeaz gain, bera da aditiborik ez duen lagin bakarra (ez du horrelakorik adierazten, behintzat). Proteina, gantz eta kaloria gehien dituztenetan bigarrena izanik, karbohidrato gutxien dutenen artekoa da bera. Gantz-azido saturatu ugari (%42).
Dastaketan, 6 puntu: “zapore motela”.

La Bella Easo. (Kruasanak)

Kakao- eta hur-kremaz beteriko “kornelloak”. 195 gramo, 1.205 pezeta kiloko, garestienetakoak.
Sorbikorik ez. Gantz (%30) eta kaloria (505 kaloria 100 gramoko) gehien dituztenen artekoak. Kruasanetan, berriz, gantz-azido saturatu gehien (%44) dauzkana.
Dastaketan, 8 puntu: “zapore ona, txokolate-proportzioa, ertaina”.

Círculo Rojo, de Bimbo. (Pasteltxoak)

Kakao- eta hur-kremaz beteriko pastela. 148 gramo, 1.091 pezeta kiloko. Bere motako produktuetan, kalitate-prezio erlazio egokiena.
Sorbiko ugari dauka (1.340 zm). Berau da gantz gutxien (%16) eta kaloria gutxien (403 kaloria 100 gramoko) dauzkana, aztertu diren denetan. Bestetik, gantz-azido saturatu gutxi (%25).
Dastaketan, 8 puntu: “zapore ona, txokolate gutxi, bigunena”.

Panrico. (Pastelito)

160 gramo, 1.019 pezeta kiloko. Sorbiko gehien sartu duena (1.470 zm), baimendutako mugetan, beti ere.
Gantz-azido saturatu gehiegi (%78).
Dastaketan, 10 puntu: “zapore handia, txokolate-proportzio handia”.

Phoskitos. (Pasteltxoak)

160 gramo. Ia 1.500 pezeta kiloko: garestiak. Sorbikoa dauka (815 zm).
Koloratzaileak (onartuak) sartu dituela adierazten duen bakarra.
Proteina gutxien (%4,6) eta karbohidrato gehien (%62) dauzkan lagina. Gantz gutxi, baina gantz-azido saturatu gehiegi (%75).
Dastaketan, 8 puntu: “txokolate gutxi, bigun-biguna”.

Tender avellana, de Milka. (Pasteltxoak)

Hur-kremaz barrubete eta txokolate esnedunez estaliriko biskotxoa. 148 gramo, 1.926 pezeta kiloko: azterturiko guztietan garestiena.
Ez du sorbikorik. Proteina eta gantz gutxi, baina karbohidrato ugari. Gantz-azido saturatu gehiegi (%62).
Dastaketan, denetan txarrena izaki, 5 puntu baizik ez zuen lortu: “txokolate-proportzio nabarmena, zapore ona, gogorrena”.

Horiek baino askoz egokiago, betidaniko otartekoa