"Encher hoxe unha sala de cinema é unha heroicidade"

Pois si. Eu fun educado social, política e sentimentalmente no cine. Cando estudaba na Universidade de Pamplona, xa daquela vía tres sesións de cine seguidas moitos días. Toleo polo cine e así que xurdiu a oportunidade, pregunteime: “e por que non? “.

Si, si. Máis cine, pero do bo, do coidado, do de autor, do que saia dos circuítos comerciais e español.

Para min é unha película elaborada fóra dos grandes circuítos comerciais, cunha produción non esaxerada, na que non se abusa dos medios técnicos nin dos grandes efectos especiais nin de son, cun tema serio, cunha boa historia, contada dun modo máis ou menos intimista, sen concesións ao público, realizada dende o corazón de quen a escribe e chea de sinceridade, sen acenos baratos doados nin de técnica nin de guión. É un traballo serio que busca chegar aos sentimentos humanos, ao riso, ao choro, ao enfado…

Si, si, é cinema de autor, pero tamén é unha superprodución. Hai certas cousas que non se poden contar sen medios. Pola contra, para min non é cinema de autor ‘A guerra das galaxias’.

Todos os traballos poden fracasar, sexan superproducións ou non. Que pasa, que os americanos non nos venden traballos falidos acotío? Para min o cinema de autor é ese director que quere innovar aínda que non o consiga, que pretende facer algo distinto fuxindo dos lugares comúns, cun selo persoal. Pero cando o proxecto é tan grande, tan grande, o selo persoal do director pérdese moito.

Todo o contrario. Paréceme que o día que desaparezan os críticos deixarase de falar do cinema como a sétima arte. Sen eles, todo serían películas de entretemento.

Non. Eu téñome fixado nos críticos, e ademais cubrín un festival como Cannes, e ver catro ou cinco películas diarias é unha marabilla, dende logo mellor que estar na mina ou conducindo un camión, pero é un curro. É un traballo fermoso, pero tamén pode ser unha angueira dura.

Unha boa crítica é a que ofrece argumentos e non adxectivos. Eu o que quero é que me digan exactamente por que non lle gustou a película, onde está o problema e que o detallen polo miúdo para que eu o entenda. E se afirma que a película está moi ben, daquela quero que argumente por que hei de ir vela.

Pois non todos, porque, como sinalas, son moi subxectivos. Pero penso que, agás nalgún caso, os críticos son persoas honestas que tentan facer ben o seu traballo. O que si lle debemos reclamar ao crítico é preparación, esixencia a si mesmo co que escribe, didáctica, que non escriba para os críticos senón para todos e que calquera que lea os críticos aprenda de cine e a ver o cine.

Aínda hai unha proporción relevante de espectadores que le as críticas para orientarse e iso está moi ben, pero se a película ten que funcionar comercialmente, faino diga o que diga o crítico. Tampouco estou de acordo coa idea de que hai un divorcio completo entre a crítica e o público: perdura un público que ve o cine como arte, ao que lle gustan os temas para poder debater… A toda esa xente que ten o que eu chamo “padal” a opinión dos críticos interésalle. Onde si pode facer dano unha crítica é nunha película pequena, de autor, con poucos medios, que vai a salas de cine de ensaio…; á gran película, non. Eu admiro os críticos e respéctoos, porque o seu traballo non é doado. A min, cando me tocou, suei.

Sinceramente, póñenme respecto e medo, porque aquí si que che poden mancar.

Ben, non sei que che dicir. O que penso é que non se pode facer un festival para os críticos nin sen os críticos. No caso da Seminci, o que máis me preocupa é o público de Valladolid.

Así é. No primeiro que hai que pensar é no público. Un festival debe ter tres cousas básicas: unhas boas películas, un público que as avale e un grupo de críticos e xornalistas que falen do fenómeno. Logo xa, os famosos, famosiños e famosóns…; home, a xente pásao ben, son días especiais…

Este festival sobreviviu moitos anos sen glamour.

A razón é que hai distribuidores que non se arriscan, non que son sempre malas. Cada día tómanse menos riscos. Nestes momentos hai produtores que son máis ben buscadores de diñeiro, xestores de fondos, de subvencións… Tampouco digo que haxa que volver a ese produtor que hipoteca a súa casa, que vive unha tolemia porque cre nun proxecto. Pero si hai ocasións en que ves produtores que arriscan, agora, cada vez menos. E logo está a publicidade. Para que se saiba que tes unha película bonita, pequena, tenra… hai que investir moito cartos.

O cine comezou sendo puro lecer, logo a xente comezou a tomalo en serio e converteuse na Sétima Arte. Pero non todas as películas son arte, son intentos de facer arte. O que acontece é que hai outras películas que só teñen como meta entreter. A min paréceme que o cinema debería entreter, pero tamén desacougar, facer pensar… Pero hoxe moito público novo acode só a rir, a pasar medo… e así que saen do cine xa lles esqueceu a película. Non hai un só minuto de debate na rúa sobre o que pasou. Eu teño un fillo de 18 anos que viu moito cine e a quen lle gusta, pero non participa deses debates que tiñamos nós despois de ver unha peli. A razón é que en moitos lugares, e para moitos, o cine deixou de ser primeiro un acto social e segundo un acto cultural. É só un acto de entretemento e debería ser algo máis.

Sen dúbida ningunha. Xa se está a rescatar en universidades, colexios…, porque axuda a imaxinar, a propór, a enfocar, a interpretar… O debate no cine club deunos a moitos cultura e mais as pautas para gozar do cine unha vez que xa viches a película. A min gústame que as películas me remexan os sentimentos de todo tipo e, ademais, comentalo.

Cando era universitario viña a Valladolid porque era o sitio onde sabías que ías ver un cine distinto. E ese é o espírito que a min me gustaría recuperar, que estivese a cidade chea de rapaces coas súas mochilas ou de calquera xeito para ver pelis. Porque contribuiriamos a que visen outro tipo de cine diferente ao que teñen á man.

Estou niso. Estamos a elaborar un plan estratéxico para poder ofrecer prezos máis baratos e dar atraído mozos cunha boa escusa de cine.

Eu falaría da mala saúde de ferro do cine español, porque levo anos e anos oíndo falar da crise do cine. Distinguiría entre o plano creativo e o industrial. No creativo, non acepto baixo ningún concepto que esteamos en crise. No industrial, é certo que o cine español precisa dunha industria profesionalizada de verdade, con xente que saiba que non só hai que facer cine, senón facelo ben, con técnicas de promoción nos medios, mercadotecnia… Coido que aínda non demos cun modelo que nos permita facelo tan ben como o fan os franceses, aos que admiro moito nese sentido. Podemos falar de que se cadra non sabemos elixir ben as nosas películas, vendelas ben, distribuílas mellor… e que nalgúns casos non somos o esixentes que temos que ser para non levarmos á pantalla unhas películas que xa dende o guión non o merecen. Que non se fagan 127 películas para lle dar de comer á industria e que logo 20 queden sen estrear, outras tantas duren unha fin de semana… Para iso a solución está en facer telefilmes, telemovies e miniseries para TV, que aí se lle pode seguir dando traballo á industria. Hai que encher moitas horas de televisión.

Aquí de novo citaría o modelo francés. Francia é un país onde se fala moito de cine, no que o estado defende o seu cine a morte, séntense orgullosos do seu cine. Iso fai que o cidadán francés, en igualdade de oportunidades, sempre vai tratar de ver cinema francés.

Si, o que acontece é que hai que crer nese modelo e pelexar para que isto sexa así, mande quen mande. O cinema si é arte, pero tamén industria e é a quilla de toda unha imaxe exterior no mundo.

Almodóvar e os Trueba, por exemplo, venden moi ben o seu cine. Sábeno facer ben. E Amenábar tamén. Porque amais de facer unha boa película haina que saber vender moi ben, se non cómela con patacas.

Si, si.

Iso débese a que o dvd e a piratería acaba con todo.

Cando mo contou o meu fillo a miña primeira vez, eu díxenlle: “non o fagas, eu págoche a descarga”. “Queres que se rían de min na escola?”, respondeume. É unha mágoa, porque é moi difícil encher unha sala hoxe, é unha heroicidade, e ademais vender entradas e gañar cartos.

Claro. Por iso eu fago unha cruzada en defensa do cinema en sala e contra a piratería.

Certo cine na casa xa está a acabar co cine nas salas.

Debemos ser moi estritos dende abaixo, nos fogares e nas escolas. A educación debe partir dos educadores, das escolas, que creen fórums, cineclubs, que utilicen as películas para aprender, para debater… Pero, claro, se nas escolas nunca escoitan falar de cine, se nunca lle escoitan a un profesor opinar sobre unha película, se na casa nunca ven os seus pais ir ás salas de cine, nin consumir cine… todo iso absórbeno os rapaces.

Home, o meu caso é especial. O 60% do cine que vexo fágoo de xeito profesional, en festivais, pases privados que lles fan aos xornalistas… Así e todo, sábados e domingos vou coa miña moza a ver o que chamamos arte e ensaio. Algunha vez fun cos meus fillos ver películas espectáculo, do tipo de ‘A guerra das galaxias’ ou ‘O Señor dos aneis’, porque iso tamén o hai que ver.

Ven menos cine do que eu quixera, porque, claro, é que o cine é caro, e co que lles dou de paga…! Agora, a min non me importa darlles máis cartos para que vaian ao cinema, pero téñenme que ensinar a entrada.

Quizais si, pero a lóxica de mercado di que unha suba é moi posible e unha baixada moi improbable.