Traballos que queiman
Esta modalidade de estrés crónico, que se desenvolve en contextos laborais, afecta, segundo diversos estudos, a uns 43 millóns de traballadores na Unión Europea. Ademais, estímase que ten un custo directo de 20.000 millóns de euros no conxunto europeo por absentismo laboral e diminución da produción.
A síndrome desenvólvese de xeito progresivo. O primeiro indicio é o estrés; o suxeito vese desbordado polo traballo. Máis tarde, aparecen síntomas como tensión, fatiga, irritabilidade e nerviosismo, para rematar con trastornos condutuais e de relación no ámbito laboral e familiar. E aínda que todas as persoas están expostas aos factores que favorecen a súa aparición, só as máis vulnerables desenvolven a síndrome. Os datos sinalan como individuos de maior risco:
- Homes: os estudos indican que o sexo feminino atura mellor as circunstancias desfavorables.
- Xente nova, debido á falta de estratexias de adaptación e enfrontamento.
- Persoas con alta sensibilidade emocional, autoesixentes, idealistas e perfeccionistas, que se dedican en corpo e alma ao traballo.
- Individuos que se marcan obxectivos ambiciosos a curto prazo.
- Aqueles que non dispoñen de estratexias de escape fronte ao traballo, interferindo este na súa vida privada. A síndrome rexistra unha menor incidencia entre persoas con relacións persoais estreitas (parella, fillos ou amigos).
Constatáronse, ademais, factores desencadeantes no ámbito laboral:
- Un emprego que non se axusta ás expectativas nin ao nivel profesional do traballador.
- Incomodidade no posto de traballo por malas condicións físicas e ergonómicas.
- Incorporación de novas tecnoloxías con perda de rol persoal e profesional.
- Aspectos internos de organización da empresa.
A síndrome, na súa etapa final, produce tal esgotamento emocional e psíquico que aparece a despersonalización, estado no que o afectado se sente ‘separado’ tanto do seu contorno como da súa identidade e existencia física. Nestas condicións xorden síntomas psicosomáticos, como fatiga crónica, insomnio, cefaleas ou trastornos gastrointestinais; síntomas emocionais (irritabilidade, frustración, depresión, ansiedade, impaciencia ou afastamento afectivo); e síntomas condutuais como abuso de drogas (legais ou ilegais), absentismo laboral, conflitos interpersoais e laborais, inseguridade, diminución do rendemento e episodios violentos, entre outros.
O diagnóstico da Síndrome de Burnout baséase na sintomatoloxía e no coñecemento da situación laboral e da organización da empresa. Este último aspecto, coñecido como ‘saúde empresarial’, escápaselle en moitas ocasións ao médico de familia, polo que adoita ser o médico de empresa o que está en mellores condicións de establecer un diagnóstico axeitado. Dado que a cobertura nas empresas de especialistas en saúde laboral é limitada, é habitual que non se aborden estes casos de xeito integral.
Unha vez diagnosticada a síndrome de ‘Burnout’, a terapia oriéntase cara a dous niveis: individual e de grupo. Algunhas compañías nas que adoitan darse situacións que ben poderían favorecer a aparición desta síndrome, ofrecen recomendacións para intentar aliviar as súas consecuencias, aínda que o habitual é que só se fixen no plano individual. Entre as máis utilizadas, atópanse:
- Xerais, dirixidas a mellorar o estado físico mediante o exercicio, unha alimentación axeitada e a eliminación de hábitos autodestrutivos.
- Fisiolóxicas, para reducir o malestar emocional e físico asociado ao estrés, mediante técnicas de relaxación.
- Cognitivas, que axudan a reorganizar o modo de percibir situacións estresantes, a identificar e a modificar pensamentos irracionais.
- Condutuais, que perseguen instruír a persoa para que manifeste os seus sentimentos, desexos, necesidades, adestralo en habilidades sociais, axudalo a identificar e resolver problemas, e a adecuar comportamentos e actitudes.