O diabético ante a mesa

O diabético ante a mesa

A dieta para un diabético, lonxe de ser unha lousa, pode ser unha ponte que contribúa a controlar de xeito eficaz e seguro a súa enfermidade. Ao tratarse dunha patoloxía crónica, a dieta débese entender como un elemento terapéutico máis, xunto ao tratamento farmacolóxico, se fose necesario, e ao exercicio físico regular.

Os alimentos básicos

A dieta na diabetes ha de atender as particularidades de cada individuo, o seu estilo de vida (tipo, ritmo e duración da actividade física), a súa condición (neno, embarazada, lactante, ancián…) e o seu tratamento específico (insulina, antidiabéticos orais…). Non obstante, en xeral, trátase dun concepto de alimentación saudable. De feito, a Fundación Española para a Diabetes recorda que a alimentación das persoas con diabetes non é substancialmente diferente á alimentación da poboación en xeral. A maioría dos consellos son válidos para toda a familia. Estes son algúns consellos xerais:

• Comer pouco e a miúdo: alimentación fraccionada en 5-6 tomas ao día; cun menor volume de alimento por toma, contrólase mellor a glicemia.
• Rica en fibra: verduras e hortalizas, legumes, froitos secos, cereais integrais e froita nas cantidades axeitadas a cada caso.
• Reducida en graxas saturadas e en colesterol (moderar o consumo de lácteos -leite enteiro, iogures, queixos semicurados e curados, natas, manteiga…-, de carnes en xeral e das vermellas e graxas en particular, de ovos, de produtos de carnicería -embutidos, patés, friames, vísceras, hamburguesas, salchichas…-), como prevención de enfermidades cardiovasculares.
• Primar o consumo de peixes e, en especial, dos azuis, ricos en omega-3, de protección cardiovascular.
• Limitada en azucres simples (azucre, mel, marmelada, refrescos e bebidas azucradas, lambetadas, chocolate e derivados, zumes…) porque elevan de forma brusca os niveis de glicosa no sangue.
• Con preferencia polos alimentos integrais ricos en carbohidratos complexos (cereais integrais e legumes).
• En caso de utilizar adozantes, recoméndase o extracto natural de estevia en substitución do azucre, do mel e de calquera edulcorante artificial (sacarina, ciclamato, aspartame…). Hai estudos que informan de resultados positivos tras o uso de estevia con respecto á tolerancia á glicosa e á resposta á glicemia.

Alimentos integrais, ricos en fibra por natureza

Unha revisión bibliográfica publicada na revista científica Public Health Nutrition e realizada por autores españois confirmou o que xa se coñece hai anos: o consumo regular de cereais integrais (pan, pasta, arroz, cereais do almorzo), non refinados, contribúe á redución dos factores de risco relacionados con enfermidades crónicas, en especial a diabetes tipo 2, a enfermidade cardiovascular e certos tipos de cancro. Pero a fibra non é a única responsable de tales beneficios. Os alimentos integrais, comparados cos seus homólogos refinados, concentran ademais de máis fibra, máis vitaminas, minerais e compostos fitoquímicos e bioactivos con recoñecidos efectos antioxidantes. Son alimentos integrais todos aqueles que se comen co mínimo procesado, polo que naturalmente son tamén ricos en fibra: ensaladas, verduras e hortalizas, legumes, froitas frescas con pel, froitos secos, froitas desecadas e cereais integrais.

En relación coa diabetes, a fibra xoga un papel interesante. Este nutriente ten a calidade de diminuír a velocidade de absorción dos azucres dos alimentos inxeridos, o que evita o aumento brusco da glicemia posprandial, despois de comer. A recomendación nutricional actual é un consumo diario de fibra de entre 25 a 30 gramos. A Asociación de Diabetes Americana é máis esixente e aconsella a inxestión de 30 a 50 gramos de fibra dietética por día para as persoas con diabetes mellitus tipo 2.

As froitas idóneas

Unha persoa diabética pode tomar calquera tipo de froita, se a come na súa xusta medida, sen temor a que se altere a glicemia, sempre que a enfermidade estea ben controlada. Non obstante, convén ser máis prudentes e axustar a cantidade por porción ou comer con menos frecuencia aquelas froitas que, en comparación co resto e a igualdade de peso, conteñen máis azucres. É o caso dos plátanos, das uvas, das cereixas, dos figos, da chirimoia, do caqui e da granada, que conteñen entre 2 e 3 veces máis azucres (15-17 g/100 g) respecto do resto de froitas (7-10 g/100 g). A porción media saudable de froita oscila entre 150 e 180 gramos e un pouco menos para as máis caloríficas, de 100 a 120 gramos. Nesta cantidade, as froitas máis doces proporcionan uns 10 gramos de azucres por 100 gramos, unha cantidade similar á de multitude de froitas como a nectarina, a mandarina, a laranxa, a mazá ou a pera.

Aceite de oliva virxe e un puñado de noces

Os resultados dun estudo integrado no Predimed (Prevención con Dieta Mediterránea) evidencian un efecto protector da dieta mediterránea (MedDiet) contra o desenvolvemento de diabetes tipo II en persoas con alto risco cardiovascular. Os individuos máis beneficiados foron os que inxeriron unha dieta mediterránea ad limitum (non restrinxida en enerxía) caracterizada por un alto contido en graxas insaturadas, ben por consumo diario de aceite de oliva virxe (rico en graxas monoinsaturadas) ou dun puñado (30 gramos) de noces (ricas en graxas monoinsaturadas e ácidos graxos poliinsaturados). A incidencia da diabetes foi ata tres veces menor nos grupos que seguiron o patrón da dieta mediterránea. Segundo os autores, é posible que o efecto beneficioso da dieta mediterránea no risco de diabetes pode ser reproducida noutras poboacións, como se demostrou para a mortalidade por todas as causas, a incidencia de enfermidade cardiovascular e a mortalidade por cancro en poboacións de EE. UU.

Máis proteína vexetal

Os legumes deberían contemplarse no menú entre dúas e catro veces por semana. Os días nos que protagonicen a mesa, o menú debe acompañarse tamén de cereais (arroz, cuscús, fideos, fideuá, macarróns…), ben no mesmo prato (lentellas con arroz) ou noutro como acompañante (sopa de fideos + estufado de lentellas con verduras). Por medio desta combinación alimentaria, obtense un menú completo na súa achega nutricional e axeitado á diabetes: rico en carbohidratos complexos, fonte de proteína de alta calidade e de graxas insaturadas. A Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN) afirma que os cereais e os legumes permiten realizar saborosos e tradicionais pratos únicos, cunha achega axeitada de proteínas vexetais de calidade.