Sol e mar, unha combinación explosiva

Un ano máis, millóns de turistas, nacionais e estranxeiros, visitarán algunha das 3.000 praias que zarrapican os preto de 8.000 quilómetros do litoral español. E é que ante os ardentes raios do sol do verán, a praia é un dos destinos favoritos para gozar das vacacións, e boa mostra diso son os case 50.000 visitantes que reciben a cotío algunhas das nosas praias. Pero a miúdo, frecuentar lugares tan concorridos ten os seus inconvenientes. O exceso de auga e de sol, a masiva afluencia de bañistas e unha chea de contratempos (insolacións, cortes de dixestións, picaduras, etc.) confabúlanse nesta época do ano para provocar accidentes e imprevistos que poden dar ó traste coas vacacións máis idílicas. E o que é máis importante, cómpre non esquecermos que o mar é traizoeiro e impredicible, e unha actividade tan sinxela coma xogar coas ondas pode resultar perigosa se non se toman precaucións.

Cada ano, desde 1987, a Fundación Europea de Educación Ambiental (FEEE) e a Asociación de Educación Ambiental e do Consumidor (ADEAC) valoran a calidade das nosas praias e portos, e premian cunha Bandeira Azul as que axuntan as condicións que garanten a seguridade, a saúde e o benestar de tódolos usuarios das nosas costas. Este ano, o afundimento do “Prestige” acabou coas aspiracións de 17 praias da Cornixa Cantábrica, que perderon tan prezado galardón. Sen embargo, non hai que baixa-la garda, polo que a FEEE estableceu unhas rigorosas condicións de seguimento nas praias afectadas, entre as que destacan que o propio Concello debe arria-la bandeira azul de xeito temporal e comunicarllo á ADEAC se observa unha volta ou aumento da contaminación por hidrocarburos. Se se volve producir unha segunda vez, o galardón débese retirar definitivamente. Con todo, España, con 420 praias e 97 portos premiados, segue á cabeza no contexto internacional en número de bandeiras azuis globais (entre praias e portos), xa que unha de cada seis que ondean en todo o mundo o fai en España.

Precaución nos baños

Cada ano, a prensa e as televisións fanse eco de afogamentos. O perfil dos afogados en praias está bastante definido: homes, deportistas e con idades entre 18 e 25 anos ou que superan a idade de xubilación. Estes datos responden a un tipo de persoa que confía nas súas posibilidades e no seu coñecemento do medio, e que ignora os sinais de advertencia sobre os perigos de determinados puntos ou sobre o estado do mar: baños e práctica de deportes náuticos preto de escollos ou con bandeira vermella.

Os mergullos tamén comportan un bo número de problemas médicos. Desde infeccións, como otite e conxuntivite, ata situacións moito máis graves como fracturas craniais, de vértebras cervicais, ósos, etc. Segundo datos da Organización Mundial da Saúde, as inmersións imprudentes son a causa do 6% das lesións medulares. Non en van, o 80% dos ingresos que se producen no Centro Especial de Paraplexía de Toledo durante os meses de verán proveñen de accidentes por mergullos bruscos.

Bañistas e embarcacións

Para ter unhas vacacións completas tamén hai que saber compatibiliza-los dereitos dos bañistas e dos usuarios de embarcacións. En liñas xerais, calquera embarcación (iates, táboas de surf, etc.) debe navegar a máis de 200 metros da costa no caso das praias, e a máis de 50 metros no resto do litoral. Dentro desa zona de 200 metros, as embarcacións que se teñan que achegar para alcanza-la beira non o poderán facer a máis de 3 nós e só pola canle especialmente habilitada para a súa entrada.

O problema das embarcacións en zonas próximas a bañistas tivo un importante efecto no verán do 2001, cando se produciron varios accidentes con motos acuáticas. A inexperiencia na conducción deste tipo de vehículos e as altas velocidades foron os detonantes. De aí que exista unha lexislación específica, de marzo do 2002, que regula o uso de motos acuáticas. Esta norma establece as titulacións necesarias en función da potencia da moto e a idade mínima para conducila, que pasou de 16 a 18 anos.

Vixiados de preto

En España, as autoridades locais son as encargadas da dotación de socorristas e vixiantes a través de convenios que asinan con diferentes entidades (Cruz Vermella, Federación de Salvamento Marítimo, etc….), que son as que proporcionan os profesionais cualificados.

A seguridade da praia é un dos puntos valorados á hora de conceder unha Bandeira Azul. As aspirantes a este galardón deben contar con socorristas dotados de equipo suficiente de rescate para responder a un posible accidente. Tamén deben contar con posto de socorrismo, ambulancia, torre de vixía e salvamento, megafonía, balizamento, carteis, sinalización e coa existencia de plans de emerxencia en conexión con Protección Civil. Nas praias totalmente seguras está prohibida a circulación de vehículos non autorizados, e os accesos deben ser doados e seguros. Ademais, os xogos e as actividades lúdicas deben ter un espacio diferenciado e non amolar a quen toma o sol.

No tocante á seguridade cidadá nas praias, esta é competencia da policía local. Por iso non é estraño ver polas praias parellas de policía en motos, quads ou mesmo en bicicleta. Tódolos anos, os bañistas denuncian furtos de cousas que quedan na area, e tiróns de bolsos e roubos nos paseos marítimos. Un xeito de evitar sustos e contratempos desagradables é acudir á praia co imprescindible para o baño, con documentación, pero sen tarxetas de crédito nin demasiados cartos en efectivo, nin xoias ou utensilios de moito valor como reloxos.

Pautas para un baño seguro

Non entre de súpeto na auga se tomou o sol ou vai moita calor. Pode sufrir un síncope debido á diferencia de temperatura da pel e da auga.
Se se vai somerxer ou internar no mar, consulte as táboas de mareas ou pregúntelles ós paisanos do lugar, para evita-las horas previas á preamar e á baixamar, cando as correntes da marea son máis fortes.
Extreme as precaucións no uso de flotadores e colchóns. A resaca pódeo arrastrar mar para dentro.
Non se mergulle de cabeza, sobre todo se descoñece a profundidade da zona.
En xeral, a zona de baño intérnase uns 200 metros cara ó mar. Arrédese das embarcacións e siga as normas de seguridade das instalacións acuáticas (tobogáns, trampolíns…). Teña coidado coas ondas ocasionadas polo paso dos barcos se a praia se atopa preto dun porto.
Procure non se internar no mar nadando se vai só.
Se é arrastrado por unha corrente permaneza tranquilo e non intente nadar contra ela. Nade paralelamente á praia, e unha vez fóra da corrente nade directamente cara á beira. Faga sinais de auxilio se non pode saír da corrente.
Se sofre unha cambra nade cara á beira sen forza-lo membro afectado. Alivie o espasmo estirando o músculo cara adiante.
Os días de praia evite os alimentos con alto nivel de graxas, de dixestión pesada, que reducen a capacidade do sangue para transportárlle-lo osíxeno ós músculos e ó cerebro, e que os fai máis propensos a sufrir cambras e esvaecemento. Pola contra, os hidratos de carbono como o arroz ou os cereais, así como a froita e as verduras, constitúen unha boa fonte de enerxía.

Evite insolacións

Beba moito líquido, nunca alcohol, antes e durante a exposición ó sol, para evita-la deshidratación. Non son recomendables diuréticos tales como o té, o café ou o alcohol, posto que alteran a cantidade de líquido no torrente circulatorio.
Móllese a miúdo con auga fresca, sobre todo a cabeza.
Alterne as exposicións ó sol con paseos por lugares frescos.
Evite actividades físicas extenuantes a pleno sol.
Extreme as precaucións con persoas sensibles (nenos, anciáns, cardiópatas, obesos).
Se malia a todas estas precaucións ten dor de cabeza, febre, respiración axitada, sede, vómitos ou trastornos da visión, pódese deber a unha insolación. Suspenda calquera actividade física, déitese nun lugar fresco coas pernas en alto, aplíquese na pel compresas de auga fría e beba a miúdo pequenas cantidades de líquido.

Máximo coidado cos nenos

Antes de lle pór un flotador ó seu fillo comprobe que está equipado cunha válvula de seguridade para evitar que se desinche axiña en caso de picada. Se o neno é pequeno faga que leve sistematicamente mangos inchables. Reserve as lanchas e os demais elementos acuáticos para os máis vellos, e non os deixe sos neles nin un segundo.
Evite que o seu fillo se perda na praia dándolle puntos de referencia: amóselle os obxectos, visibles de lonxe, que arrodean o lugar onde están instalados (parasoles, cabinas, casetas, etc.).
Indíquelles ónde se atopa o posto de socorro e póñalles un brazalete ou algo semellante que indique o seu nome e os seus datos.
Nunca cubra de area a un neno: nin en posición deitada, nin en posición vertical. Xamais cave un burato da súa talla. O peso da area sobre o seu peito é demasiado elevado para que poida respirar.
A sesión de praia para os nenos non debe durar en total máis de dúas horas, que non serán nunca as de máxima incidencia solar (de 12 a 16 horas).
Non os expoña ó sol antes dos tres anos, utilice protectores solares especiais para nenos de alto índice (máis de 25) e resistentes á auga.

O sol, sempre con moderación

Evite exporse ó sol entre as 12h e as 16h, cando os raios chegan verticalmente e, polo tanto, a radiación UVA e a UVB (a ultravioleta) é máis forte.
Lembre que a auga e a area reflicten os raios solares un 50% e un 35% respectivamente, aumentando os seus efectos nocivos sobre a pel.
Non se pulverice con auga para refrescarse mentres toma o sol, xa que as pingas actúan como lupas sobre a súa pel e poden acelera-la aparición de queimaduras.
Se lle gusta bañarse a miúdo, utilice productos resistentes á auga. Os waterproof garanten a protección indicada no envase logo de 80 minutos de inmersión na auga. Os water resistant, unicamente 40 minutos.