Dime como estudas e direiche se aprobas
Invisibles durante boa parte do curso académico, os exames tórnanse unha auténtica obsesión para os estudantes durante os meses que van de febreiro a xuño. En España, case dous millóns de alumnos de Educación Secundaria Obrigatoria (ISO), 618.000 estudantes de bacharelato e 1.300.000 universitarios porán a proba os coñecementos que adquiriron no que vai de curso. Nervios, ansiedade, ata pánico e estrés, son invitados indesexados estes días nos cuartos xuvenís de moitos fogares. O temor a suspender, a non contar con tempo abondo para preparar todo o temario ou a ‘quedar en branco’ no momento crucial asalta e preocupa a numerosos estudantes, e tamén aos seus proxenitores. Unha angustia que non é completamente negativa, xa que, din os psicólogos, este formigo de nervios que ataca os alumnos cando preparan avaliacións ou exames potencia as facultades intelectuais e axúdaos a mellorar o rendemento. O problema xorde cando esa leve tensión lle dá paso á ansiedade, e esta acaba por derrotar o estudante. Trátase de evitalo. E pódese evitar seguindo os consellos dos educadores e psicólogos de EROSKI CONSUMER que, na escola online Aprender a Aprender? (http://escuelas.consumer.es/web/es/aprender_a_aprender/) recomendan pór en práctica hábitos que axudan a mellorar o estudo non só o día antes do exame, senón durante os meses precedentes. Porque, segundo indican, «é unha cuestión de actitude». Iso si, actitude pero con método e chantando os cóbados, porque aínda que as novas tecnoloxías axudan e facilitan algunhas tarefas, como o acceso á información, non hai fórmulas que permitan superar os exames sen estudar, nin sequera estudando só un pouco. Estudar moito e ben é o mellor método para que a falta de confianza se transforme en seguridade, que é o antídoto máis eficaz para enfrontarse sen medo a calquera exame.
Alén da idade do estudante ou da magnitude do exame, a primeira regra de ouro que cómpre interiorizar é comprender todo o que se estuda. Amais de que en xeral é pouco útil, de pouco serve aprendelo todo de memoria sen entender practicamente nada, porque o pánico se pode apoderar do estudante no momento no que se esqueza unha palabra ou unha frase que faga perder sentido a un contido aprendido de memoria. A información desordenarase e o alumno non dará contestado a pregunta do exame ou cometerá erros de vulto que deletarán o seu descoñecemento da materia. Para facérmonos unha idea xeral dos contidos, o mellor é realizar unha lectura rápida e atenta do tema ou do texto que hai que estudar.
A continuación, unha segunda lectura, máis analítica e na que se subliñarán as ideas e os datos fundamentais.
É o momento de facer un ‘esquema’ que sirva de base para facer un resumo do tema, e que será o que se estudará en profundidade, desenvolvéndoo oralmente ou por escrito. Así, interiorízase a información lóxica e visual da materia.
O esquema aseméllase a unha fotografía da estrutura do tema que se vai estudar coas súas ideas principais e secundarias, mentres que o resumo é a ferramenta que permite relacionar esas ideas. Ademais, ao elaboralo e estudalo vaise un afacendo redactar os contidos sen esquecer ningún dato importante.
Se esta tarefa se fai ao longo da avaliación ou do cuadrimestre, resultará máis doado e rápido asimilar e memorizar os contidos.
Tempo e planificación. O primeiro no que no que debe pensar todo estudante cando comeza o curso, ou nos meses previos á celebración do exame, é en organizar a materia e fixar prazos viables para enfrontarse a ela contando cun ‘plánning’ diario de estudo. Caer no erro de deixar todo o temario para estudalo os días anteriores ou mesmo a véspera acaba pasando factura. Por iso, o tempo é o mellor compañeiro de estudos, xa que permite pór en práctica as técnicas de aprendizaxe máis axeitadas. É o que se denomina aprender con método.
Non todo é estudar
Amais de estudar a tope para preparar o exame, débeselle prestar atención a un par de cousas que poden contribuír decisivamente a acadar unha boa cualificación no exame:
Asistir á clase e pór atención nas explicacións do profesor é máis útil que preguntarlle despois aos compañeiros que atenderon. Con iso, o estudante non só dará creado uns apuntamentos de calidade senón que tamén poderá detectar os puntos nos que o docente fai especial fincapé, e que son os que máis posibilidades teñen de aparecer no exame.
É conveniente ademais interesarse polos costumes do profesor cando programa un exame: a súa forma de cualificar, o que máis valora e o que máis penaliza, se tende a repetir preguntas de exames anteriores, se se decanta por un exercicio en forma de test ou polo tradicional…
Para cumprir co ‘plánning’ diario de aprendizaxe, o estudante débese marcar un ritmo de estudo suficiente e constante. Estudar intensamente durante cinco ou seis horas un día e non volver tocar os libros ata dentro dunha semana non é boa estratexia. Un bo ritmo de traballo lógrase estudando cada xornada e, se é posible, sen agardar á madrugada. Os expertos así o aconsellan, xa que o estudante está máis despexado. Recalcan que non é conveniente estudar pola noite. Por unha banda, réndese menos porque o noso organismo está afeito a descansar a esas horas. Por outra, ao día seguinte o estudante está esgotado e precisará durmir polo menos durante parte do día, polo que o hábito de estudo se frea e non resulta eficaz.
Cando se organizan as sesións de estudo, hai que ter en conta os descansos, sempre necesarios. Hai especialistas que recomendan descansar cinco minutos por cada hora de estudo, mentres que outros propoñen que estes mini períodos de descanso se vaian acumulando ao longo da mañá ou da tarde e se goce deles nunha pequena paréntese a metade de sesión. Se a rutina de estudo empeza ás oito e media da mañá e acaba ás dúas, o recreo sería ás 11:30 e duraría 30 minutos. Con todo, é o propio estudante quen debe establecer o seu propio método de estudo. Agora ben, convén estudar sempre á mesma hora.
Non se trata de permanecer horas e horas no cuarto de estudo ou na biblioteca, senón de ser eficiente e de aproveitalas ao máximo. Non só son recomendables as pequenas pausas para despexar a cabeza e para tomar novas forzas para as sesións seguintes, senón que convén reservar para despois do tempo de estudo un pouco de forza anímica e mesmo física, se é o caso, para destinala a unha actividade agradable que axude á relaxación e á desconexión. Saír dar un paseo, practicar deporte ou conversar cos amigos son algunhas opcións válidas.
Unha alimentación ben pensada e planificada axuda a que o rendemento académico do estudante mellore. En época de exames prodúcese un gran desgaste físico e psíquico que pode reducir a concentración. A masa cerebral representa entre un 2% e un 3% do peso corporal, pero consume ata un 20% da enerxía que proporciona a inxestión de alimentos. Non por iso os estudantes deben aumentar o número de calorías no seu menú, senón coidar que inclúa os nutrientes necesarios. As vitaminas do grupo B -presentes sobre todo na froita, nas verduras e nos legumes-, a vitamina E -en cereais e froitos secos-, os sales minerais -como o potasio, o magnesio e o cinc-, amais dos oligoelementos -litio, silicio, selenio e cromo- deben incluírse na dieta. A súa toma está vinculada coa capacidade de concentración, a memoria, o rendemento intelectual e ata, nalgúns casos, o estado de ánimo. Se se desexan tomar vitaminas adicionais, convén que estean recomendadas por un especialista e cómpre lembrar que só se obterán resultados despois de períodos de tratamento de polo menos varias semanas, e non a curto prazo.
Para que a dieta do estudante contribúa a que os resultados do exame sexan mellores, hai que empezar o día cun almorzo completo, non cun café ou cun vaso de leite sen acompañamento.
Os nutricionistas de EROSKI CONSUMER aconsellan distribuír a dieta, en época de exames, en cinco tomas: almorzo, xantar, comida, merenda e cea. Nas comidas principais non faltarán legumes, peixe, carne, ovos e vexetais verdes. A xeito de refrixerio convén tomar derivados lácteos, froita, cereais e froitos secos. Malia que é un costume moi arraigado, cómpre evitar o consumo excesivo de café ou de bebidas con cafeína.