Barcelona mantense como a capital co IBI máis caro

Unha vez ao ano, o peto dos propietarios de pisos e casas recibe unha visita que non suscita precisamente entusiasmo. Protagonízaa un recibo que responde ao nome de Imposto de Bens Inmobles (IBI). A escasa ledicia que xera na economía familiar débese a que esixe un desembolso considerable. Tan considerable que un de cada seis euros dos case 53.000 millóns recadados polos concellos españois no 2008 provén desta taxa. Pero ese peto sofre máis ou menos en función da cidade na que se sitúe a vivenda. Así o constatou EROSKI CONSUMER tras comparar a contía do imposto que pagou no 2010 unha familia definida convencionalmente como clase acomodada ou alta, outra de clase media (a máis numerosa en España) e unha terceira con menos recursos económicos, denominada clase baixa. Todas elas residentes nun piso característico (superficie, calidade de construción, zona da cidade) do seu nivel económico-social en 18 capitais: A Coruña, Alacante, Barcelona, Bilbao, Burgos, Córdoba, Granada, Madrid, Málaga, Murcia, Oviedo, Pamplona, San Sebastián, Sevilla, Valencia, Valladolid, Vitoria e Zaragoza.

Os datos son elocuentes: unha familia de clase media (á que se lle asignou a xeito de simulación un piso de 100 metros cadrados) en Barcelona paga 589 euros ao ano en concepto de IBI (78 euros máis ca nun estudio similar elaborado por EROSKI CONSUMER no 2006), mentres que en Burgos ten que desembolsar unha terceira parte desa contía, 181 euros (32 euros máis ca hai catro anos). Ademais, a taxa da cidade condal duplica a do 80% das cidades seleccionadas para este estudo e que lle facilitaron datos á revista.

Tamén Madrid fixa cos seus 429 euros o segundo IBI máis caro das 18 cidades comparadas para esta vivenda de segmento medio, pero a moita distancia da capital catalá. Aínda que no 2006 se cobraba na capital española a metade ca na cidade condal, en catro anos produciuse un incremento de case o 70% no recibo do IBI, a evolución máis destacada do estudo. Isto débese a dous factores: en primeiro lugar o tipo impositivo subiu en catro anos un 12% e, en segundo lugar, o resto de incremento da cota xustifícase pola incorporación paulatina do incremento de valor derivado da revisión catastral. Ademais de en Burgos, a fiscalidade menos gravosa para este tipo de vivenda, inferior aos 260 euros, atopouse na Coruña, en Málaga, en Murcia, Pamplona, Valencia, Valladolid e Zaragoza.

Pola súa banda, San Sebastián fixa, cos seus 363 euros, o terceiro IBI máis caro para as familias de clase media das 18 cidades comparadas, seguida de Vitoria, con 335 euros (tendo en conta que na capital alavesa se tomaron como referencia valores catastrais medios de tres barrios da cidade, Ensanche, Coronación e Adurza). Rematando coas familias de clase media, as de Alacante, Bilbao, Córdoba e Oviedo pagan unha cota de IBI intermedia, entre 270 e 300 euros, sempre falando do piso tipo empregado no informe para estes fogares.

No tocante á vivenda das familias de clase baixa (superficie de 83 metros cadrados), a capital alavesa lidera a lista coa cota de IBI máis onerosa, 325 euros. A segunda na lista é Barcelona, como xa o fixo no 2006 (neste segmento páganse 238 euros, 35 euros máis ca hai catro anos). O desembolso na capital catalá é o dobre ca o de Valladolid, Pamplona, Oviedo, Burgos e Bilbao (todas, algo menos de 115 euros) e oito veces máis ca o de Murcia.

Para calcular o imposto de vivenda que pagan as familias de economía desafogada comprobouse o que lle correspondería a un piso de 155 metros cadrados nunha zona elegante e céntrica das 18 cidades. A análise, igual ca no 2006, revela que Valencia é a capital onde se paga unha cota máis alta, 1.275 euros, un 43% máis ca en Madrid (894 euros) e case o triplo ca na Coruña (442 euros) por unha vivenda de características moi similares. A cota que hai que pagar en Barcelona é, de novo coma no 2006, a segunda máis cara, de 1.258 euros. As cidades nas que o pagamento do IBI é menor nas familias con rendas máis altas son Vitoria, Oviedo, Zaragoza, Murcia, Pamplona, A Coruña e Burgos (entre 442 euros e 597 euros).

Cales son os dereitos do contribuínte?

Moi pouco ou nada sabemos dos dereitos de cada un á hora de pagar os nosos impostos e, especialmente, o Imposto sobre Bens Inmobles. Así e todo, neste sentido, o contribuínte ten dereito a:

Que no Catastro figuren debidamente descritos nas súas características físicas, xurídicas e económicas todos os inmobles dos que sexa titular.
Que as súas propiedades atopen correctamente valoradas conforme á Lei.
Que se lle notifiquen, en tempo e forma, os valores catastrais dos bens inmobles dos que sexa titular, resultante dos procesos de valoración colectiva de carácter xeral, parcial ou do procedemento simplificado de valoración colectiva.
Ao coñecemento dos elementos e criterios que se tiveron en conta na valoración.
Ser notificado das variacións de valor, resultantes das alteracións declaradas ou de procedementos realizados polo Catastro.

Como calcular a cota do IBI?

A cota que finalmente paga o cidadán en concepto de IBI depende de dúas variables: o valor catastral (o valor do solo máis o valor da construción; normalmente representa arredor da metade do valor de mercado da vivenda) e o tipo impositivo ou de gravame. Para facer o cálculo da cota íntegra que o propietario debe aboar cada ano, multiplícase o valor catastral por un tipo impositivo que ten os mínimos e os máximos marcados polo Real Decreto Lexislativo 2/2004, do 5 de marzo, polo que se aproba o texto refundido da Lei reguladora das Facendas Locais.

O feito de que os concellos apliquen un maior ou menor tipo impositivo non quere dicir que o contribuínte pague máis ou menos cota do IBI. O valor catastral é a segunda variable que intervén na débeda total que hai que desembolsar. Por exemplo, San Sebastián é a cidade co tipo impositivo máis baixo, pero se analizamos o total que ten que desembolsar pola cota do IBI unha familia de clase media, esta cifra ascende a 363 euros, a terceira cidade máis cara. Pola súa banda, Bilbao é a capital co tipo impositivo máis alto, pero as familias de clase media pagan a metade de IBI ca a cidade máis cara, Barcelona (292 euros fronte a 589 euros). Hai que salientar tamén que na capital biscaíña contan co tipo de gravame máis alto porque os seus valores catastrais non foron revisados dende os relatorios de 1970-1978 (os relatorios de valores son sistemas para revisar e actualizar os valores catastrais dos inmobles), co que non se achegan ao valor real de mercado, e recorreuse á fixación dun tipo impositivo máis elevado do habitual.

Como ler o recibo?

Ao chegar unha factura á casa, lela pode supor mergullarse nun mar de dúbidas, nunha lea de conceptos que non fan máis que confundir. O recibo é fundamental para o contribuínte porque é a unidade básica de información que posúe. Velaquí algúns dos elementos que o compoñen e que é fundamental coñecer:

Valor catastral: é o valor dun inmoble. Obtense a partir dos datos do Catastro Inmobiliario e, de modo simplificado, é o valor do solo máis o valor de construción da vivenda. Polo xeral, este valor achégase á metade do valor de mercado da vivenda.
Base Impoñible: está constituída polo valor catastral dos bens inmobles non exentos de reducións ou bonificacións.
Base liquidable: é o resultado de practicar na base impoñible as reducións que se aplican dende a entrada en vigor dun procedemento de valoración colectiva. É diferente ao valor catastral só nos concellos que efectuaron unha revisión catastral con posterioridade ao 1 de xaneiro de 1997 e determínase aplicando un coeficiente (varía segundo o ano da última revisión) que reduce o valor catastral. A función desta redución é moderar con carácter xeral o impacto tributario derivado do incremento dos valores catastrais tras as revisións. A redución afecta unicamente a inmobles urbanos e aplícase de oficio, é dicir, sen solicitude dos contribuíntes.
Tipo Impositivo ou de gravame: é un coeficiente expresado en porcentaxe que se lle aplica á base impoñible para obter a cota final que hai que pagar. Fíxao o Concello, respectando uns mínimos e uns máximos que lle veñen fixados (o tipo de gravame mínimo será o 0,4% cando se trate de bens inmobles urbanos, e o máximo será o 1,10%).
Cota tributaria: é o resultado de lle aplicar á base impoñible o tipo impositivo que, no seu caso, corresponda. A cota tributaria é a cota íntegra do imposto antes de aplicarlle unha posible bonificación.
Bonificación: é a redución dunha porcentaxe da cota nalgunhas vivendas, como as Vivendas de Protección Oficial (VPO), as cooperativas agrarias, por ser familia numerosa, por construción, urbanización e promoción inmobiliaria, etc.
Débeda tributaria: é a cantidade resultante de lle aplicar as bonificacións á cota íntegra. É o que realmente se paga.

Unha vez coñecidos todos estes aspectos, como se comproba que o que se paga é a cantidade correcta? A fórmula é relativamente sinxela. A cota final en concepto de IBI depende do valor catastral (o valor do solo máis o valor de construción) e do tipo impositivo. Para facer o cálculo da cota íntegra que o propietario debe aboar cada ano, multiplícase o valor catastral polo tipo impositivo. Despois, hai que ter en conta as posibles bonificacións que lle correspondan a esa vivenda.

Pero, por que ano tras ano se incrementa a cota do IBI?

Como se mencionou con anterioridade, para saber se a política fiscal dun Concello en materia de vivenda é máis ou menos gravosa, o usuario débese fixar (amais de, por suposto, na cota final que paga), no valor catastral da súa vivenda e no tipo impositivo que se aplica. Segundo afirman expertos en vivenda e impostos consultados por EROSKI CONSUMER, chégase ao tipo impositivo aplicando porcentaxes sobre a cota e executando un cálculo dos ingresos e os gastos municipais que se foron recadando. Deste xeito, enténdese que algúns Concellos incrementen nun determinado ano este tipo impositivo nun 30%, mentres que noutros anos apenas o modifiquen.

Pero daquela, por que sobe o IBI se, en ocasións, o tipo é o mesmo ca en anos anteriores? O motivo son as variacións do valor catastral, debidas á evolución dos valores de mercado das vivendas. E, cales son as causas que provocan as alteracións do valor catastral? O valor catastral pode variar ao longo do tempo pola evolución dos valores de mercado, pola depreciación monetaria, polas modificacións do plan urbanístico, polo cambio de uso da edificación ou polas alteracións físicas dos inmobles por nova construción, rehabilitación, demolición, etc.

Recargo no recibo do IBI ás vivendas deshabitadas: regulado pero non practicado

A Lei reguladora de Facendas Locais establece no seu artigo 72 que os concellos poderán esixir unha recarga de ata o 50% da cota líquida do imposto cando se trate de inmobles de uso residencial que se atopen desocupados con carácter permanente. Dende a inclusión na lexislación vixente desta posible recarga, moitos Concellos amosáronse favorables a adoptalo. De feito, A Coruña, Barcelona, Sevilla, Vitoria e Zaragoza incluírono nas súas ordenanzas. A recarga ía dende o 10% na capital aragonesa ao 25% na coruñesa e ao 50% no resto.

Non obstante, a súa aplicación freouse e ningún dos Concellos consultados favorables a esta recarga o aplica por mor das dificultades derivadas da falta dunha definición concreta do que é unha vivenda.

Que bonificacións aplican os Concellos? e táboa comparativa

/imgs/20100601/tema5.jpg

Familias numerosas: obteñen un desconto en función do número de fillos que compoñen o núcleo familiar e do valor catastral da vivenda. O desconto non será superior ao 90% da cota final que haxa pagar na maioría das cidades. Pamplona é na única das 18 cidades seleccionadas neste informe onde non existe este tipo de bonificación.
Vivenda de Protección Oficial: Tamén se realizará un desconto no recibo do IBI nas vivendas de protección oficial, ata un 50% da cota íntegra do imposto en todas as capitais estudadas.
Sistemas de aproveitamento térmico ou eléctrico da enerxía solar: Segundo as normativas específicas de cada cidade, as familias que instalen este tipo de sistemas para autoconsumo nas súas vivendas obterán unha redución do IBI de ata o 50% en Barcelona, Bilbao, Córdoba, Sevilla e Vitoria. Na capital madrileña a bonificación é ata o 40%, en Zaragoza ata o 20% e en Málaga ata o 15%.
Nivel de renda: Vitoria e Granada aplícanlle un desconto ao recibo do IBI cando a unidade familiar sexa propietaria dunha única vivenda que constitúe a súa residencia habitual e os seus ingresos non superen os 21.000 euros en Vitoria ou non sexan máis de 1,5 veces o salario mínimo interprofesional (633,30 euros ao mes) en Granada. É máis, o Concello granadino establece outra condición para percibir esta rebaixa: o valor catastral da vivenda non pode superar os 50.000 euros.
Promoción do aluguer: San Sebastián e Vitoria tamén establecen nas súas ordenanzas un 25% a primeira e un 50% a segunda de bonificación ao propietario dunha vivenda de titularidade privada que se acolla ao ‘Programa de Vivenda Baleira’, un plan que pretende conseguir que as vivendas deshabitadas no ámbito da Comunidade Autónoma Vasca sexan postas no mercado da vivenda de alugueiro. En Bilbao, pola súa banda, establecen outra bonificación do 90% da cota do imposto aos inmobles situados na Zona Vella e rehabilitados segundo un Plan Especial de Rehabilitación desa zona da cidade. Para rematar, en Granada e Burgos establécese unha rebaixa no recibo do IBI por domiciliar o pagamento deste tributo: na capital burgalesa un 2% e na granadina un 5%.