Fast food edo janari azkarra

Ez du ohiko dietaren parte izan behar

Fast food delako janak energi dentsitate handia du, gantz eta karbono hidratoen kantitate handia duelako
1 otsaila de 2004
Img alimentacion listado 239

Ez du ohiko dietaren parte izan behar

Janari azkarren kateen jokaldi nagusiak zerbitzu azkarra, ordutegi zabalak, prezio merkeak eta establezimendu sare itzela dira. Espainiako Hotel eta Jatetxeen Federazioaren arabera (FEHR), Estatuan badira horrelako ia 3.000 lokal, eta kopuru hori emendatuz doa. Baina haien arrakasta ez datza erosotasunean bakarrik: jan azkarrak, haiei buruzko iritzi ona izan edo ez, gure gustuak erakarri ditu, eta nutrizioaz den bezainbatean duen entzute txarra gorabehera, denok erori gara inoiz hanburgesa bat edo pizza zati bat jateko tentazioan. Elikatzeko ohituretan izandako aldaketen ondorioak nabaritu egiten dira: bi espainiarretik batek gehiegizko pisua du eta gaixotasun kardiobaskularrak, 2000. urtean %35eko hilkortasun tasarekin, Espainiako lehenengo heriotza kausa dira.

Zer-nolako produktuak eskaintzen dizkigute?

Fast food produktuak bi taldetan sailka daitezke: eragin eta ezaugarri anglosaxoniarrekoak, hala nola hanburgesak, saltxitxak eta patata frijituak askotariko saltsekin batera (maionesa, ziapea, ketchup…), eta jatorri mediterraniarrekoak, hala nola pizzak, ogitartekoak, pintxoak eta kebab-ak (jatorri arabiarreko pintxoak: haragi adobatua, agabe ogian bildua, begetalekin eta jogurt saltsarekin batera aurkeztua). Beren nutrizio ezaugarriengatik, mota mediterranear edo arabiarreko janari azkarra mota saxoniarrekoa baino osasungarriagotzat jo daiteke.

Produktu horien artean, halaber, beste zenbait herrialdetako plater tipikoak, janari azkarraren forma berri bat direnak, aipatu behar dira, hala nola astotxo mexikarrak edo jan txinatarra, eta aurrez prestatutako produktuen aukera handia (lasagnak, kanelonak, paellak, enpanadilak, kroketak…); izan ere, produktu horiek gero eta gehiago eskatzen dituzte kontsumitzaileek.

Produktu horiek hain heterogeneoak izanik, ez da erraza nutrizio-balio erakusgarri bat zehaztea. Hala ere, denak dira berdin honetan: dentsitate energetiko handian, beren gantz kopuru kantitate handiagatik (batez ere gantz asea eta kolesterola) eta karbono hidratoengatik (ogia, agabea, pizza-oinarria, opilak…). Eta, kalitatezko proteinak (arrautzak, haragiak, arrainak, gaztak…) ematen dituztela egia bada ere, zuntz, bitamina eta mineraletan (sodiotan, hau da, gatzean) urriak dira. Eta ez dugu ahaztu behar, halaber, hartzen dugun kaloria kopurua emendatu egiten dela, biziki emendatu ere, jana patata frijituekin, opilekin eta freskagarriekin edo alkoholdun edariekin batera hartzen badugu.

Fast food gehiegi jatea

Horrelako jana kontsumitzea ez da inolako eragozpena osasunerako baldin ohitura bihurtzen ez bada eta oinarrizko janarien ordez hartzen ez bada. Gertatzen da, ordea, gero eta pertsona gehiagok beren dietaren oinarri gisa hartzen dituztela, hori egiteak dakartzan nutrizio arriskuez konturatu gabe.

Gehiegizko energia
Fast food janari bakar batekin bakarrik, egunero behar den energiaren erdia baino gehiago hartzen da. Eguneko gainerako janariek ematen duten energia gehitzen badugu, jandako guztiaren energi kantitatea ikaragarri igotzen da eta gehiegizko pisua errazten da.

Koipe eta kolesterol gehiegi
Gehiegizko gantz aseek odoleko kolesterol maila handitzeko joera dute. Horiek eta kolesterola ugari dira produktu horietan, arrautza, gurina, esnegaina, gantza eta beste osagai gantzatsu batzuk dituzten saltsak eta frijituetan erabiltzen diren koko eta palma olioak direla kausa.

Digestio nekezak
Gehienetan janariak frijituta, birrineztatuta edo arrautza-irinetan pasatuta daude; beraz, gantzez aberasten dira, eta gantz berotua are liserigaitzago gertatzen da.

Gehigarri ugari
Produktu hauek, oro har, etxean prestatzen direnek baino gatz gehiago dute, neurri batean sodioa kontserbatzaile gisa erabiltzen delako. Gainera, kolore, usain, zapore eta eraketari dagokionez, nahi den itxura lortzeko, kontserbatzaileak, koloratzaileak, trinkotze kontrakoak, egonkortzaileak, etab. gehitzen zaizkie. Plater hauek gozagarri biziak edo aditiboak zaporea potentziatzeko eta jateko gogoa suspertzeko eta, denboraren poderioz, dastamenaren pertzepzioa aldatu eta ohitura sortarazten dute.

Fast food-en ohiko errazioak eta balio kalorikoa
Errazioak Energia (Kcal) Koipeak
Pizza zatia (180 g) 352 22,7
Hanburgesa bikoitza gaztarekin (190 g) 480 26,6
Oilasko hegotxo frijituak (125 g) 280 11,4
Kroketak (150 g) 183 11
Frankfurt (90 g) otarretakoa (120 g) 520 18,8
Patata frijitu ertainak (115 g) 353 17,5
Sagar pastela (115 g) 320 14
Izozki terrina ertaina (115 g) 235 11,6
Freskagarri ertaina (350 mL) 145 0
Fruta zukua (225 mL) 101 0
Ketchup poltsatxoa (15 g) 15 0
Maionesa poltsatxoa (12 g) 86 9,5
Pasta (2 burruntzali bete), tomate saltsa eta haragi xehatua (50 g) 331 7,1
Alternatiba osasungarriak

Fast food-ek ez du esan nahi, ezinbestean, zabor-jana. Janariak egokiro hautatzeak eta kontsumo maiztasun zuzen batek proposamen original, orekatu eta osasungarri bihur dezakete jan azkarra.

  • Jan azkarrak etxean…
    Astirik ez badugu, edo jana prestatzeko gogorik ez badugu, janari azkarrari eutsi ohi diogu. Hortik gehiegi jatea gomendagarria ez bada ere, etxean prestatzen dugunean erabilitako osagaien kalitatea eta kantitatea bederen badakigu ziurtasunez. Gakoa da menuan beste zenbait janari sartzean datza, jana elikagaiz osatzeko, hartara jan azkar orekatu eta elikagarria egingo dugu.
    • Pizza eta otarretakoa osagai iharrekin (gaztak, urdaiazpikoa, atuna berezko eran, oilaskoa, indioilarra, txahalkia…) eta begetalak (tomatea, tipula, piperrak, txanpinoiak, alkatxofak, ziazerbak, kuia, berenjena, etab.), entsalada eta fruta.
    • Hanburgesa (txahalki edo oilaskokoa) plantxan gantz gutxiko gaztarekin, entsalada, patata erre edo egosiak (eta ez beti frijituak), ogi integrala eta fruta.
    • Indioilar-saltxitxako ogitartekoa tomate frijituarekin, maionesa apur bat, entsalada eta zukua.
    • Gantz gutxiagoko patata frijituak: mikrouhin labean erre zenbait minututan eta salteatu olio gutxirekin, xigortu daitezen. Frijituta baldin badaude, zabaldu sukaldeko paperaren gainean gehiegizko koipea gal dezaten.
    • Hain energetikoak ez diren freskagarriak: hartu light motakoak edo, hobe, haien ordez ura edo zukua.
  • Fast food etxetik kanpo… Kanpoan jaten bada, hautatzeko aukera mugatu egin ohi da, zenbait kate janari osasungarriagoak jarriz beren eskaintza zabaltzen hasi badira ere; hartara, entsaladak, frutak, jogurt, etab. aurkitzen dira