Hiri batzuetan bestetan baino hiru aldiz mantsoago doa trafikoa
Proba praktikoen eta berariazko azterketen bidez, CONSUMER EROSKI-k Espainiako 18 hiritako (A Coruña, Alacant, Bartzelona, Bilbo, Cadiz, Granada, Madril, Malaga, Murtzia, Oviedo, Iruñea, Donostia, Santander, Sevilla, Valentzia, Valladolid, Gasteiz eta Zaragoza) trafikoaren arintasuna ikertu du.
Aldizkari honetako teknikariek joan den ekainean hiri horietako bakoitzean aurretiaz erabakitako hainbat leku-aldaketa egin zituzten, garraiobide publiko eta pribatuetan (autobusa, motoa, taxia eta metroa, honelakoa dagoen hirietan) eta norberaren kotxean ibiltzeak erabiltzaileari xurgatzen dizkioten denbora eta diru gastuak konparatzeko xedez. Hiri bakoitzean, denera, 39 kilometroko distantzia egin zen, ordutegi berdinetan eta antzeko ibilbideetan. Denboren berri jasotzean, garraiobide bakoitzean eginiko ibilbidea ez ezik, bitarteko edo baliabide horiek hartzeko (autobus-geltokian, etc.) eta, beharrezkoa denean, aparkatzeko behar den denbora-tartea ere gehitu zen.
Ondorioa: mantso-mantso doa trafikoa, autobusa batik bat
Espainiako hirietan egiaztatu denez, oso mantso dabil trafikoa (hiri horietan norberaren autoan kilometroa egitea, batez beste, 8 minutu kostatzen denez, 7,5 km-ko abiaduran doa zirkulazioa), hiri batetik bestera alde handiak hautematen dira eta alde horien zergatia ez da beti hiriaren tamaina edo populazioa: Alacant eta Santanderren Bartzelonan baino ia bi halako kostatzen da norberaren automobilean kilometro bat egitea: 15 minutu aurrenekoetan eta 8 bigarrenean. Kilometroa egiteko denbora gutxien Iruñean kostatzen da: lau minutu baizik ez. Hamazortzi hirien batez bestekoa zortzi bat minutu den arren, alde handiak daude. Iruñearen ondotik datoz (azkarrenetatik geldienetara): A Coruña (6 minutu eta 3 segundo), Malaga, Valentzia, Gasteiz, Granada, Oviedo eta Cadiz: hauetan, 6 -7 minutu behar dira kilometroa egiteko automobil pribatuan. Bilbo ere horietatik gertu dago (7 minutu eta 10 segundo). Automobilaren erabiltzailearentzako hiririk traketsenak Alacant eta Santander dira: 15 minututik gora kostatzen da kilometroa egitea. Ondotik Madril (11 minutu eta 40 segundo) eta Sevilla (ia 9 minutu eta erdi) datoz. Gainerakoak batez bestekoaren (8 minutu kilometroko) inguruan dabiltza.
Hitz batez, metroa ez duten hirietan hiriko garraiobide eredugarria den arren, autobusa mantso-mantsoa da oraino: Santander, Murtzia eta Alacanten 20 minutu eman behar dira autobusean kilometroa egiteko, baina hori ez da mutur-muturreko kasu bakana: azterturiko hirietan autobusak 11,5 minutu behar ditu ibilbide hori egiteko; motoak 4,5 minutu, taxiak 6, metroak 7 eta automobil pribatuak 8 minutu (hamazortzi hiriak hartuta, batez bestekoez ari gara, noski). Autobusa lasterren doan hiria Bilbo da (kilometroko sei minutu pasatxo), baina Iruñea eta Cadizko autobusak ere arin dabiltza (7 minutu inguru); Malaga eta Valladolidekoak (9 minutuz azpitik) bezala. Biziki geldoak dira Oviedo, A Coruña eta Madrilekoak, 13 minututik gora behar baitute kilometroa egiteko.
Hiri bakoitzeko trafiko orokorraren arintasuna ere konpara daiteke, proba praktikoan erabilitako garraiobide guztien batez bestekoa kalkulatuz. Horrela ikusten da motordun ibilgailuan doazen biztanleentzat arinena Iruñea dela, gertu Bilbo, Cadiz eta Malaga datozkiola. Beste muturrean, aldiz, Alacant, Santander eta Murtzia motelenak dira, Madril (urrutitik) datozkiela. Bartzelona, hiri handia benetan, erdibidean agertzen da.
Bilbon, autobusa azkarragoa automobil pribatua baino
Automobila arinen doan hiria Iruñea den arren, azterketan agertzen diren gainerako garraiobideak ere bizi-bizi dabiltza. Automobil pribatua baino azkarrago autobusa doa Bilbon bakarrik. Cadiz, Valladolid eta Malagan autobusaren arintasuna nabarmentzekoa da; Murtzia, Santander eta Alacanten, aitzitik, bertako busak geldi-geldi dabiltza, trafiko osoan motelenak izaki. Automobilarentzat Iruñea, A Coruña eta Malaga dira egokienak eta Alacant eta Santander, ostera, aldrebesenak.
Taxiari dagokionez ere aldeak berebizikoak dira: Bilbo, Cadiz, Malaga, Zaragoza, Granada eta Iruñean kilometroa egiteko bost minutu baino behar ez diren bitartean, Murtzia eta Alacanten (automobil pribatuarekin gertatzen den legez) hamar minutu emango ditu erabiltzaileak. Murtzia, A Coruña eta Gasteizen izan ezik, hiri denetan garraiobide lasterrena taxia da, motoaren ondotik; Bartzelona eta Bilbon, aldiz, denetan biziena metroa da.
Metroaz hornituriko lau hirien azterketak emaitza politak erakutsi ditu, Bilbo eta Bartzelonakoak bereziki: hauetan metroa da bigarren lasterrena. Madrilen automobila eta autobusa baino biziago doa metroa baina Valentzian autobusa bakarrik dabil lurpeko horren aitzin.
Merkeena, motoa
Hirian barrena ibiltzea zenbat kostatzen den kalkulatzeko unean hainbat gastu hartu dira aintzat: autobus eta metroaren txartel soilaren prezioa, motoaren gasolina-kontsumoa, taxiko ibilbidearen kostua eta telefono-deia -egin behar izanez gero- eta automobil pribatua erabiltzeko gasolina eta aparkatzeko gastuak -egin behar direnean, bai abiagunean, bai helmugan-.
Motoan kilometro bat egitea, batez beste, 0,04 euro kostatzen da; taxian, 1,8 euro. Gainerako garraiobideetako kostuak antzera dabiltza: 0,31 euro kostatzen da metroan ibilitako kilometroa eta 0,36 – 0,37 euro, berriz, automobilean eta autobusean.
Autobus-txartel soilaren prezioaren batez bestekoa 0,9 euro bada ere, Zaragozako 0,75 eurotik Bartzelonako 1,15 eurora doaz. Dena den, txartelak hiri denetan merkeago eros daitezke: bonobus txartela, hil edo urte osorako abonuak, gazte eta ikasleentzako deskontuak, erretiratuentzat, familia ugarientzakoak, diru-sarrera gutxiko pertsonentzakoak, etc. Hiri zenbaitetan, gainera, badira txartel konbinatuak edo bakarrak: horiek hartuta, txartel berarekin eta prezio berean ibil daiteke metroan, autobusean, aldirietako trenean, etc. Metroa daukaten lau hiriek antzekoak finkatuak dituzte beren txartel soiletan: 1,15 eurotik (Bartzelona eta Bilbo) 1,1 euro eta 1 euro arte (Valentzia eta Madril).
Garraiobide publikoaz
Hiri batetik bestera, garraiobide publikoaren horniduran ere alden abarmenak atzematen dira: Madril, Alacant eta Bartzelonak, mila biztanleko, 18 eserleku baino gehiago dituztelarik, Gasteiz eta Cadizen 10 baino gutxiago daude; Murtzia eta Santander ratio horren gainetik dabiltza, ozta-ozta ibili ere. Bartzelona eta Madril dira taxiez hobekien zuzkituak: Bartzelonan sei taxi dabiltza mila biztanleko, Madrilen bost, Sevilla eta Valentzian hiru baino gehiago; Murtzia, Gasteiz eta Iruñea, aitzitik, nekez iristen dira taxi bakarrera.
Azterturiko hirietako autobusentzako berariazko karrilen taxuera ere ez da goresteko modukoa: A Coruña, Cadiz eta Santanderrek ez dute bidaiarien hiri-garraiorako berariaz utzitako tarte bakar bat ere. Beste hainbat hiritan, berriz, autobusek bi kilometro edo gutxiago dute erreserbatua. Bartzelona eta Madril (ehun bat kilometro) eta Valentzia (72 kilometro) dira atal honetan bereziki nabarmentzekoak.
Oviedoko garraio publikoan eskaintzen zaizkie ezinduei (baita ume-karroa daramaten pertsonei ere) erraztasun handienak, bertako autobus guztiak baitaude egokituak, Murtzia, Madril, Bartzelona, Malaga, Alacant eta Zaragozako autobusen %80 bezala: sarbideko arrapala, plataforma jasotzailea edo sarbide beheratua daukate horrelakoek. Erabiltzaile berezien premiez Santander eta A Coruñan gutxi-gutxi konturatu dira, autobusen erdiak ez baitaude egokituak (dena den, Kantabriako hiriburuan 2006rako hiri-autobus guztiak egokituak egotea aurreikusia dute).
Taxietan egoera dezente hobe daiteke, orokorki, Alacanten batik bat (egokituriko eurotaxirik ez baita bertan); A Coruña, Bartzelona, Malaga, Valentzia, Sevilla, Zaragoza eta Madrilen, esate baterako, taxi guztien %1 baino gutxiago daude gurpil-aulkian doazen edo ume-karroa daramaten pertsonei sarbidea errazteko moduan. Iruñeko taxidunek, aitzitik, hiritar kolektibo hori aintzat hartu dute: bertatik dabiltzan taxien %10 eurotaxi dira; Gasteizen doazen taxi egokituak guztien %6 dira.
Hobe garraio publikoan
Autobusa eta metroa beti-beti automobila edo motoa baino azkarrago ez doazen arren, kontuan hartzeko aukerak dira: merkeagoak dira, gutxiago kutsatzen dute atmosfera, estres gutxiago sortarazten dute eta hiriak biztangarriago bihurtzen dituzte. Ibilbidea oinez edo bizikleta gainean egiterik badugu, hainbat hobe: osasunak eskertuko digu.
Ibilian harturiko oharrak
Hirian barrena zenbat eta automobil gutxiago ibili trafikoa orduan eta arinagoa denez, CONSUMER EROSKI-ko teknikariek automobil bakoitzean zihoazen bidaiarien kopurua eta hirietan zehar zebiltzan moto eta bizikleta kopurua zenbatu zituzten.
Hiri bakoitzeko bi tokitan jarriz iren teknikariak, bi egunetan bi orduz: batetik, industrialde baterako sarrera edo irteeretako batean eta, bestetik, hiriguneko bidegurutze edo errotonda batean. Azterketak emaitza etsipengarriak erakutsi ditu: ikusiriko 7.200 ibilgailuetan (hiri bakoitzean laurehun bat), hamarretik zazpitan (%69tan, zehazki) pertsona bakarra zihoan: gidaria. Hiri batetik bestera ere aldeak ikusi ziren, atal honetan ere: Cadizen zebiltzan automobilen erdian bi pertsona edo gehiago zihoazen; Malaga eta Granadan proportzio hori %40ra jaisten zen eta Alacanten, %39ra. Beste muturrean, A Coruñako autoen %84k pertsona bakarra zeramaten, Sevillako %79k bezala; Bilbo, Donostia eta Gasteizen ere, lautik hiru baino gehiago zihoazen gizaki bakarrarekin.
Hiriko bi behatokietan ere antzeko emaitzak bildu ziren: erdigunean autoen %30ek bakarrik zeramaten bi pertsona edo gehiago; industrialdeetarako sarbideetan portzentajea 32tara bakarrik igo zen.
Motoa eta bizikleta hirian barrena
Proba bera egin zuten teknikariek bi orduz, bi egunetan, ibilgailuen trafiko trinkoa duten bi tokitan (errotondak, bidegurutzeak, semaforo-guneak, etab.). Gune horietan zebiltzan ibilgailuen %19 baino ez ziren motoak (%17) edo bizikletak (%2 baizik ez); gainerako %81, automobil pribatuak.
Moto eta bizikleten trafiko handiena Granada eta Cadizen ikusi zen, pertsona guztien %34k horrelako garraiobideak baitzerabiltzaten; azterketan aintzat harturiko gainontzeko pertsonak, automobilean. Donostian, biztanleen %31 doa moto edo bizikletan. Valentzia, Malaga eta Bartzelonan, lau pertsonatik bat. Madrilen, aitzitik, %6 baizik ez; eta A Coruña, Iruñea eta Gasteizen ere, antzekoa: %7 ez.
Bizikletaren erabileraz ari garela, Donostian baliatzen da gehien: behaketa egin zen unean, pertsonen %9k zerabilen garraiobide hori hiriko toki batetik bestera joateko; egoera horrekin kontrastatzen dute Madril, A Coruña eta Alacanteko behatokietan ikusitakoek, bertan ziklisten portzentajea ez baitzen %1 ere.
Trafikoa hamabost lerrotan
Garraiobide arinena: hiri denetan motoa; ondotik, taxia, Murtzia, A Coruña eta Gasteizen izan ezik (honetan autoa da), eta Bartzelona eta Bilbon, hauetan metroa baita azkarrena.
Garraiobide motelena: Bilbon izan ezik, hiri denetan autobusa, askozaz ere.
Merkeena: motoa, ondotik metroa, automobil pribatua eta autobusa datozkiola.
Gutxien kutsatzen duten garraiobideak: tranbea, metroa eta erregai ekologikoa darabilen autobusa.
Proba egin denean, trafiko arineneko hiriak: Iruñea, Bilbo, Cadiz eta Malaga.
Trafiko geldieneko hiriak: Alacant, Santander, Murtzia eta Madril.
Automobil pribatua arinen dabilen hiria: Iruñea, ondotik A Coruña eta Malaga datozkiola.
Auto pribatua geldien doan hiria: Alacant, ondotik Santander eta Madril datozkiola.
Hiri-autobusik arinenak: Bilbo, Iruñea, Cadiz eta Valladoliden.
Taxirik arinenak: Bilbo, Zaragoza, Malaga, Cadiz eta Granadakoak.
Taxi-parke erlatibo (populazioa kontuan hartuta) handieneko hiria: Bartzelona; ondotik, Madril.
Taxi gutxienekoak: Murtzia, Gasteiz eta Iruñea. Autobus urrienekoak, Gasteiz eta Cadiz.
Populazioaren arabera, hiri autobus gehien dauzkatenak: Madril, Alacant, Bartzelona eta Granada.
Autobus-ordutegi zabalenekoak (gaueko lineak kontuan izan gabe): Sevilla eta Valentzia.
Autobus ordutegi urrienekoak: Murtzia eta Oviedo.