Denak arauaren araberakoak izaki, merkeenetako bat gertatu zen dastaketan onena

Denak arauaren araberakoak izaki, merkeenetako bat gertatu zen dastaketan onena

Mantxako jatorria dutela, ardi esnez bakarrik eginiko sei gazta mantxatar ondu aztertu dira oraingoan: Coquen, Villacenteno, Don Bernardo, Casa de Campo, Madara eta Maese Miguel. Prezio batetik bestera alde handiak daude: kiloko 1.890 pezetatik (Maese Miguel) 2.928 pezeta bitartean (Casa de Campo).

Azterketatik ateratako ondorio nagusia, Mantxako Gaztaren Jatorri-Izenaren Kontseilu Arauemaileak xedaturiko araua denek betetzen dutela egiaztatzea izan da. Nabarmentzekoa, era berean, nutrizioaren ikuspegitik, elkarren oso berdintsuak diren gazta ondu hauek interesgarriak direla frogatzea, dauzkaten balio biologiko handiko proteinen ugaria (produktu osoaren %36 inguru), bitamina-ekarpen ona eta (produktu osoaren erdia gainditzen duten gantzengatik) energia-balio altua direla medio. Azterturiko gazta hauen beste bereizgarri bat, mineralen ekarpena dugu: kaltzioa -gaztaren edukia esnearena baino zazpi aldiz handiagoa baita- eta fosforoa.

Beste aldetik, laktosa metabolizatu ezin dezakeelako esnerik hartzen ez duenak aukera polita du gazta (jogurra bezala), gaztagien hartziduran laktosa suntsitu egiten delako. Halaz ere, produktu honen gantz saturatu ugaria dela bide, kolesterol altua edo (odoletan gantz-gai gehiegi, tartean kolesterola bera ere) hiperlipemia nozitzen duten pertsonek honelako gazta neurri-neurriz kontsumi dezakete.

Pertsona obesoek ere ez dute batere gomendagarri gazta ondu hauek hartzea, ekarpen kalorikoa benetan altua dutelako: batez beste, 430 kaloria 100 gramoko, txokolate esnedunaren parekoa, ia. Dastaketan, emaitzak onartzeko modukoak izan ziren: Don Bernardo bakarrik ez zen aprobaturaino iritsi, bere usaina eta zaporea biziegi zirelako. Coquen (7 puntu), Maese Miguel, Villacento eta Madara (hirurok, seina puntu) izan ziren mahaikideei gehien gustatu zitzaizkienak; kalitate-prezio erlaziorik onena bila dabilenak, berriz, aurreko hiru marketako bat aukeratu beharko du, Madara (2.790 pezeta kiloko) baino askoz ere merkeagoak direlako. Casa de Campo markakoak, gazta garestiena izaki (2.928 pezeta kiloko) dastaketan aprobatu doi-doia baizik ez zuen jaso.

Nutrizio-azterketa

Esne naturala, esnegaina, gurinaren gazura edo horiek nahasirik koagulatu ondoren, gazuraren bereizketaz erdiesten den produktu heldua da gazta. Elikagai horren nutrizio-balioa faktore askoren araberakoa izango da: lantzeko erak, lehengaiak eta ontzeak baldintzaturik egongo da, hain zuzen ere: prozesu honetan hainbat hartzidura (laktikoa barne) jasanik, masa bihurtuko da produktua: horrek pisu galera ere ondorioztatuko dio, ontzeak aurrera egin ahala. Ur edo hezetasun guztia suntsitu ondoren geratzen denak, estraktu lehorrak hain zuzen, adierazten du gaztaren ontze-egoera: estraktu lehorra zenbat eta handiagoa izan, orduan eta onduago dago gazta.

Mantxako gazta onduei dagokienez, arauak xedatzen duen gutxieneko estraktu lehorra %55ekoa da. Atal horretan, sei laginek agertu dituzte balio zuzenak: %62tik (Madara) %73ra (Casa de Campo) arteko estraktu lehorra, alegia. Gazta eginez gero, saltokian zein bezeroaren etxean, kontsumitu gabe zenbat eta denbora luzeagoa eman, hainbat eta hezetasun-galera handiagoa nozitu eta, horrenbestez, gihar-estraktu lehor gehiago izango duela izan behar dugu gogoan. Hemen aipatzen ditugun datuak, Estatu espainoleko zenbait merkatalgunetan erositako laginei dagozkie. Gazta hauen gantza eta proteina-edukia dira produktuaren balio energetiko handiaren zergati behinena. Ura suntsitu ondoren, gantza (estraktu lehorrarekiko) %51tik %56ra bitartean ohi dago, beti ere arauak xedatua duen %50 horren gainetik. Gantz hori saturatua (batik bat) eta monoinsaturatua (hein txikiagoan) da: beraz, kolesterol edo hiperlipemia jasaten dutenek honelako gazta onduen kontsumoa dezente murriztu behar dute. Proteinei dagokiela, arauak finkatzen duen gutxieneko edukia %30ekoa da eta marka guztiek gainditzen dute kopuru hori, batetik bestera alde nabarmentzekorik ez dagoen arren: estraktu lehorrarekiko, %36tik %38ra doaz kopuruak.

Proteinok ardi-esnea sorburu dutela, balio biologiko handikoak dira, funtsezko aminoazido ugari dauzkatelako. Energia-ekarpen nagusiak gantza eta proteinak izaki, karbohidrato edo azukreak bigarren mailan baizik ez dira agertzen: hauen edukiak, %1etik %4ra arte dabiltza, estraktu lehorrarekiko. Gazta hauen ekarpen kalorikoa ere, obesoek eta pisua zaintzen dutenek, oro har, kontuan izan beharreko alderdia da, txokolate esnedunaren paretsukoak baitira gaztaren balioak, 393 kilokaloriatik (Madara) 476 kilokaloria bitartean (Casa de Campo) baitabiltza. Gaztak hezetasunik galdu ahala, nutrikariak (gantzak, proteinak, etab.) bildu eta kaloria-ekarpenak ere gora egiten du. Mineralez ari garela, kaltzioa eta fosforoa ditugu nabarmentzekoak: 100 gramo txokolate esnedunek dauzkan kopuruak baino lau eta bi aldiz gehiago, hurrenez hurren. Kaltzio gehien daukaten laginak Casa de Campo eta Maese Miguel (10.408 zati milioiko eta 11.822 zati milioiko) dira; Coquen laginak aurrekoen erdia baino gehixeago besterik ez du agertzen.

Honelako gaztaren 100 gramoren kaltzio-ekarpena, batez beste, esnearena baino zazpi bider handiagoa da, kasik: produktu honen 40 edo 50 gramok, eguneko aholkatzen den kopuruaren erdia betetzen du. Mineral hau hartzea ezinbestekoa da, haurtzaro eta gaztaroan bereziki, hezurrak behar bezain ongi osatzeko eta osteoporosia bezalako gaitzei aurre egiteko. Fosforoa dela eta, laginetan aurkituriko kopuruak ere azpimarratzekoak dira: 4.601 zati milioiko (Maese Miguel) du oparoenak eta 6.130 z/m (Don Bernardo) urrienak. Mantxako gaztaren beste mineral-ekarpen garrantzizkoak potasio eta sodioarenak ditugu: beraz, hipertentsio (arterietako tentsio altua) alorreko arazorik nozitzen duenak, gazta onduon ordez, freskoak kontsumitu beharko lituzke. Gatzaren (sodio-kloruroa) edukia ere aldatu egiten da, batetik bestera: %1,8tik (Casa de Campo) %2,3ra bitartean (Villacenteno eta Don Bernardo), hau da, onartzen den gehienekoa.

Gazta guztiak, ardi-esnez bakarrik eginak

Lagin guzti-guztietan laborategiko teknikariek hurrengo kontserbakariak bilatu zituzten: etil parabena, propil parabena, azido benzoikoa (E-210), azido sorbikoa (E-200), parabenak E-214 eta E-215 eta nitratoak. Azido sorbikoa Coquen (15 zm), Don Bernardo (27 zm) eta Casa de Campo (26 zm) laginetan bakarrik aurkitu zen. Dena den, kopuru ñimiño horiek ez dautza bertan fabrikatzaileak erantsi egin dituelako (debekatuta dago horrela jardutea), gai horiek gaztagintzan baliaturiko gazurak berez dituelako baizik. Beraz, legearen ikuspegitik ez dago arau-urratzerik eta, azterturiko aditiboei dagokienez, lagin guztiak arauaren araberakotzat jo ditzakegu, adierarik zorrotzenean. Gazta hauek lehengai duten esnearen jatorria dela eta, ardi-esnearekin soil-soilik eginda daude lagin guztiak, azterturiko sei Mantxako gazta onduen etiketek adierazten duten bezalaxe. Lagin guztiek agertzen dituzte etiketan nahitaez ipini beharreko datuak: fabrikatzailearen izen eta helbidea, produktuaren izena, gantzaren portzentaia estraktu lehorrarekiko, osagaiak, lote-zenbakia eta kontsumitzeko muga-epea, “Mantxako gazta” jatorri izendapenaren adierazleaz gainera.

Laburbilduz

Laburbilduz

• Mantxa jatorri dutela, ardi-esnez bakarrik eginiko sei gazta mantxatar ondu aztertu dira: Coquen, Villacenteno, Don Bernardo, Casa de Campo, Madara eta Maese Miguel. Prezio batetik bestera alde handiak daude: kiloko 1.890 pezetatik (Maese Miguel) 2.928 pezeta bitartean (Casa de Campo).
• Kalitate onekoak dira sei gaztak eta, gainera, CONSUMERek azterturiko alderdi guztietan (osaketa: proteina, gantz eta estraktu lehorra; aditiboen erabilera, %100ean ardi-esnea, etab) Mantxako Gaztaren Jatorri-Izenaren Kontseilu Arauemaileak xedatutakoa betetzen dute.
• Sei gazten nutrizio-osakera berdin-berdintsua da, kaltzioaren ekarpenean (honakoa, esnearena baino zazpi bider handiagoa izaki) lagin batetik bestera alderik badago ere.
• Laktosa metabolizatu ezin duelako esnea edo esneki batzuk kontsumi ezin ditzakeenak aukera polita du gazta ondua, kaltzioa hartu nahi badu.
• Gantz saturatu ugari izateak, berriz, kolesterol edo hiperlipemia nozitzen dutenei gazta hauetatik neurri handiz kontsumitzea agintzen die; bestetik, txokolate esnedunaren parekoa den ekarpen kalorikoak (400 kaloria eta gehiago 100 gramoko), obesoarentzat elikagai galarazia bihurtzen du.
• Coquen (7 puntu), Maese Miguel, Villacento eta Madara (6na puntu) izan ziren dastaketan gehien gustatu zirenak baina, horien artean, kalitate-prezio erlazio onenetatik Madara baztertu beharra dago, kiloko 2.790 pezeta kostatzen baita; beste hiruren prezioak, aldiz, ez dira iristen 2.000 pezetara.

Bannan-bannan

Gaztak, banan-banan

Coquen

• 1.990 pezeta kiloko. Aukera politenetako bat. Kaltzio gutxien aportatzen duena eta fosforo gutxien daukan bigarrena.
• Dastaketan 7 puntu, onena: “Bizitasun ertaineko zaporea, mintasun apala, gazitasun ertaina. Malguena, gogortasun ertainekoa. Begien tamaina eta kopurua, tartekoa”.

Maese Miguel

• 1.890 pezeta kiloko, merkeena. Erosteko aukera politenetako bat. Kaltzio gehien daukana.
• Dastaketan, 6 puntu: “Zapore gexal eta min motela. Usaina ere, biziegia ez. Begi gutxien dauzkana. Irmotasun apalenekoa”.

Villacenteno

• 1.990 pezeta kiloko. Erosteko aukera politenetako bat. Gatz asko (%2,3).
• Dastaketan, 6 puntu: “Sakontasun ertain eta min gabeko zaporea. Malgutasun apal eta irmotasun ertainekoa”.

Madara

• 2.790 pezeta kiloko, bigarren garestiena. Kaloria gutxien aportatzen duena (ez da iristen 400 kaloriatara 100 gramoko).
• Dastaketan, 6 puntu: “Usaina, ez oso biziegia. Zapore oso min eta bizi-bizia. Malgutasun urrikoa baina ahoan ez da gogorregi gertatzen.
• Begien tamaina eta kopurua, atsegina”.

Don Bernardo

• 1.990 pezeta kiloko. Fosforo (6.100 zm) gehien daukana. Gatz asko (%2,3).
• Dastaketan, 4 puntu: gutxien gustatu zena: “Usain bizi-bizia. Zapore bizi eta mina.
• Irmotasun handienekoa, malgutasun apala. Begi gutxi, txikiak”.

Casa de Campo

• 2.928 pezeta kiloko, garestiena. Kaltzio gehien duen bigarrena, eta kaloria gehien aportatzen duena (476 kaloria 100 gramoko).
• Gatz gutxien daukana (%1,8). Dastaketan, 5 puntu baizik ez: “Bizitasun ertaineko usaina.
• Zapore motela, gatz eta mintasun gutxien agertzen duena. Aski malgua, baina ahoan irmotasun eskasekoa. Begi gehien dituena”.