Canto calcula a CEAPA que lles vai custar ás familias a volta á escola este curso?
O gasto medio que deben afrontar as familias entre libros de texto, cadernos de exercicios, material de papelería, uniformes, etc., oscila para os alumnos de Primaria entre 200 e 250 euros. No caso de Secundaria é algo máis elevado, entre 250 e 300 euros.
Que porcentaxe deste investimento lles corresponde aos libros de texto?
Aproximadamente o 80% do gasto que se realiza a principio de curso corresponde a este material académico.
Que tipo de axudas oficiais das administracións autonómicas poden recibir as familias para adquirilos?
Existen dous tipos de axudas destinadas aos niveis de ensino obrigatorio. A máis espallada é o modelo de empréstito e reutilización dos libros de texto, do que se beneficia na actualidade o 100% do alumnado de Aragón, Andalucía, Castela A Mancha e A Rioxa e a maioría dos estudantes de Navarra, País Vasco, Cataluña, Baleares e Canarias.
Tamén existen as axudas directas…
Si, o modelo de axudas directas ás familias para mercar os libros de texto, coñecidas como cheque-libro ou bono-libro, consiste nunha dotación económica que oscila entre os 60 e os 120 euros, en función do curso académico e da comunidade autónoma na que resida o estudante. Esta modalidade está implantada en Castela e León, Murcia, Cantabria, Comunidade Valenciana, Asturias, Madrid e Galicia, aínda que existen diferenzas na porcentaxe de poboación escolar que se beneficia da bolsa, xa que nos máis dos casos a súa concesión está condicionada pola renda familiar.
Cal destes modelos beneficia máis ás familias?
A CEAPA defende un modelo de empréstito e reutilización, xa que é o máis racional e económico para as administracións e beneficia a todo o alumnado. Aínda que supón un investimento importante, así que se implanta o aforro é considerable e implica un maior aproveitamento e eficiencia dos recursos públicos. En tempos de crise como o que vivimos é innecesario malgastar.
Os detractores deste sistema insisten nas desvantaxes pedagóxicas que implica non ter os libros en propiedade.
Pola contra, nós coidamos que o sistema de gratuidade baseado no empréstito e reutilización é eficiente porque axuda a traballar a educación en valores e xera nos alumnos un maior sentido da responsabilidade. Obrígaos a seren coidadosos co material que despois van reutilizar os seus compañeiros de cursos inferiores. Este aspecto é moi importante para a educación integral do estudante.
Algunhas familias con maiores recursos renuncian a este sistema e adquiren os seus propios libros de texto. Fomenta isto as desigualdades entre o alumnado?
Hai familias máis solventes que lles mercan cada ano os libros de texto novos aos seus fillos e poden provocar agravios comparativos entre o alumnado. Evitar que aconteza está en mans dos docentes e dos centros, que non deberían permitir que se utilizasen materiais alleos aos que pertencen á escola.
Boa parte do gasto en material escolar corresponde aos cadernos de exercicios que acompañan aos libros de texto. Son imprescindibles estes materiais?
Entendo que os cadernos de exercicios e outros materiais complementarios son moi cómodos para os docentes, pero eles mesmos tamén poden elaborar o seu propio material e fotocopialo para que o alumno poida subliñar, escribir e traballar con el na aula. Hai que ter en conta o momento económico que atravesamos e que as administracións incumpren o dereito constitucional fundamental que recoñece que o ensino básico é obrigatorio e gratuíto.
Que lles recomenda ás familias para aforrar na “volta ao cole”?
Na compra de libros de texto hai pouca marxe de manobra, pero o gasto doutros materiais, como o de papelería, pódese reducir se se reutiliza o que aínda serve do ano anterior. Nas compras hai que atender máis a criterios de calidade que ás “modas”. Por exemplo, unha mochila escolar deseñada cun dos personaxes favoritos dos estudantes pode ser ata un 40% máis cara ca unha sinxela.
Considera que as novas tecnoloxías e os novos formatos dixitais poden axudar a reducir o gasto en material escolar?
A utilización doutros recursos educativos pode redundar no aforro das familias, pero non se trata de substituír os libros de texto en papel polos libros de texto dixitais. No século XXI a educación non debe estar limitada a estes materiais educativos, os libros de texto teñen que ser un material de consulta máis a carón doutras fontes de información dixital, que son abundantes e gratuítas. Pero para que esta ampliación de recursos sexa eficiente, debe ir acompañada tamén dun cambio na metodoloxía do ensino, orientado a que o alumno aprenda a buscar, analizar e seleccionar correctamente a gran cantidade de información existente.