Purés de froitas. Non son iguais a unha peza de froita
Ata hai uns anos as papas de froita en bolsas practicamente non existían na nosa contorna. O habitual era comercializar eses produtos nun formato máis grande e envasados en tarros de cristal, para comer con culler: os famosos potitos. Pero aos poucos as bolsas foron gañando terreo e hoxe atópanse xa entre os produtos máis consumidos de xantares e merendas infantís.
O seu éxito radica sobre todo na súa comodidade: trátase dun produto fácil de transportar e de consumir. Ademais, goza de boa imaxe, dado que se percibe como un produto seguro e saudable. Parecen todo vantaxes, pero realmente é así? Analizamos os pros e os contras destes produtos para poder tomar mellores decisións de compra. Cando se trata de elixir bolsas de papas de froitas a tarefa pode complicarse bastante porque, a primeira vista, todas parecen iguais.
De que están feitas?
Como é evidente, entre os ingredientes deste tipo de produtos abundan as froitas. Pero non sempre se atopan na mesma forma nin na mesma proporción. Algúns conteñen, ademais, outras materias primas, como leite ou fariña. É importante ler a etiqueta para coñecer a súa composición con detalle.
Para iso podemos comezar pola denominación de venda, que xeralmente se mostra xunto coa lista de ingredientes. Esta información é especialmente útil nalgúns tipos de alimentos, porque nos permite coñecer facilmente se pertencen a unha determinada categoría comercial ou a un grupo específico.
Para estes purés non existen categorías comerciais desde o punto de vista legal, pero si se engloban dentro dun grupo especial de produtos: os alimentos infantís. Así se especifica en todos os analizados; por exemplo, “Alimento infantil a base de puré de froitas” (Eroski) ou “Alimento infantil. Leite fermentado con puré de plátano” (Nestlé Yogolino). Iso significa que están suxeitos a
unha lexislación específica, que establece certas condicións relativas, por exemplo, ao límite máximo de nutrientes que poden ter.
A composición en detalle
Na lista de ingredientes indícanse todos os elementos que compoñen o alimento. A partir dela podemos saber a proporción aproximada na que se atopa cada un deles porque deben enumerarse en orde, segundo o seu peso. Ademais, se algún se destaca dalgún modo no envase –con palabras ou con imaxes–, debe indicarse expresamente a súa cantidade. Isto último é particularmente útil nestes purés de froita porque unha das características que teñen en común é precisamente esa, que nos seus envases se mostran imaxes ou nomes dalgunhas das froitas que os compoñen.
Para realizar esta guía seleccionáronse purés de froitas envasados en bolsas e elaborados por marcas líderes no mercado, nos que se analizou:
- A etiquetaxe. Analizouse se cumpre a lexislación vixente.
- Os ingredientes. Para coñecer a calidade comercial, especialmente pola proporción de froita ou de leite.
- A información comercial. Analizamos se achega información de valor ou se esta pode resultar confusa ou levar a engano ao consumidor.
- Prezo. Non foi un criterio para avaliar a calidade, pero a relación calidade-prezo tívose en conta para as posicións do ranking.
Canta froita conteñen?
A maioría dos produtos analizados conteñen unha proporción de froita moi elevada, ata o punto de que moitos están compostos case exclusivamente por este ingrediente. É o que ocorre coas bolsas de Smileat, Hero Solo, Eroski e Gerber. Todas elas cunha proporción entre o 99% e o 100%. Tamén destaca Hero multifrutas con galletas, cun 93% de froitas. Noutros casos a proporción é menor porque o produto está constituído por outros ingredientes; concretamente en Nestlé manzana, plátano y avena (cun 76% de froita), Nestlé Party Fruits, Hero Nutriflora (cunha proporción aproximada de froita do 45%) e Nestlé Yogolino (30%).
Pero á hora de elixir estes produtos non é suficiente con ler a proporción total de froita que conteñen. Tamén convén comprobar se as froitas que se destacan no envase son as máis importantes e en que proporción se atopa cada unha delas. Por exemplo, Hero Solo manzana, fresa, plátano y arándanos si que contén estas froitas e, ademais, no frontal do envase enuméranse en orde, segundo o seu peso. Pero noutros produtos a cousa non está tan clara. Por exemplo, no frontal de Nestlé Party Fruits fruta y galleta destácanse as imaxes duns anacos de plátano e de laranxa e, aínda que o plátano se atopa nunha cantidade significativa (40%), o segundo ingrediente en importancia é a mazá, que nin sequera se menciona no frontal. Ademais, a laranxa atópase en forma de zume concentrado e nunha proporción de tan só o 5,5%. Outro exemplo atopámolo en Hero Multifrutas, en cuxo frontal se mostran imaxes de pexego, plátano e laranxa, pero se nos fixamos na lista de ingredientes, veremos que non se especifica a proporción na que se atopa cada unha. Neste caso soamente se indica a suma total das proporcións destas e outras froitas que tamén están presentes, como mazá e zumes de laranxa e limón (93%), aclarando que se atopan “en proporción variable”. Esta forma de mostrar os ingredientes está permitida pola lexislación, pero a información que se ofrece non é tan completa como sería desexable.
Parece iogur pero non o é
En dous dos produtos analizados a baixa proporción de froita explícase, sobre todo, pola presenza de ingredientes lácteos. Trátase de Nestlé Yogolino, cun 65% de leite fermentado, e de Hero Nutriflora, cun 25% de iogur pasteurizado despois da fermentación. En ambos os produtos inclúense mensaxes que poden dar lugar á confusión. Por exemplo, no de Nestlé, utilízase a marca “Yogolino”, que pode levar a pensar que o produto contén iogur, cando non é así. En Hero Nutriflora móstrase a palabra iogur no frontal, cun asterisco que remite a unha anotación ao pé na que se aclara, con letras de pequeno tamaño, que se trata de iogur pasteurizado despois da fermentación.
En ningún dos dous casos se trata de iogur, porque desde o punto de vista legal só pode chamárselle así ao alimento elaborado a partir da fermentación de leite con dous tipos concretos de bacterias (Lactobacillus bulgaricus e Streptococcus thermophilus), que no produto terminado se atopan en forma viable e nunha cantidade de, polo menos, 1 x 107 colonias por gramo ou mililitro. Estas condicións non se cumpren en ningún dos dous produtos porque durante a súa elaboración sométense a un tratamento térmico de pasteurización, o que impide que queden fermentos viables. Por iso, na lista de ingredientes de Hero Nutriflora non se indica “iogur”, senón “iogur pasteurizado despois da fermentación”. Ademais, en Nestlé Yogolino probablemente non se empregaron estas bacterias para fermentar o leite, o que explicaría que na súa lista de ingredientes se indique “leite fermentado” en lugar de “iogur pasteurizado despois da fermentación”.
En definitiva, trátase de ingredientes lácteos que non conteñen fermentos vivos, así que non son equiparables ao iogur e non se poden chamar así.
Adoitamos pensar que este tipo de produtos son moi cómodos porque non necesitan frío, pódense consumir en calquera lugar sen necesidade de cubertos, son fáciles de transportar, baratos, saudables e equivalentes á froita fresca. Pero non son tan saudables como ás veces pensamos e tampouco son equiparables á froita fresca. Postos a facer comparacións, a froita fresca (por exemplo, unha pera), tamén é fácil de transportar e para comer, sen necesidade de frío nin cubertos, é moito máis saudable e tamén moito máis barata. Unha pera pesa ao redor de 250 g e custa ao redor de 50 céntimos, é dicir, 20 céntimos por cada 100 gramos, unha cantidade moito máis baixa que o produto máis barato dos analizados nesta guía (69 céntimos/ 100 g).
Que teñen os produtos con menos froita?
O resto dos produtos que en principio parecen conter menos cantidade de froita son Nestlé manzana, plátano y avena e Nestlé Party Fruits. No primeiro especifícase que contén un 60% de mazá, un 16% de plátano e un 2,4% de avea integral, pero ademais contén cantidades significativas de zume de uva e de auga. Ambas en proporcións indeterminadas, que se atopan no rango do 16% ao 2,5%.
Pola súa banda, en Nestlé Party Fruits só se indica a proporción de plátano (40%) e a de zume de laranxa (5,5%), pero a cantidade total de froita é maior do 45,5% porque tamén contén mazá, aínda que como este ingrediente non se destaca no envase, non se indica a proporción na que se atopa. Só podemos saber que se trata dunha cifra indeterminada comprendida entre o 40% e o 5,5%. Ademais, este produto tamén contén unha cantidade salientable de auga engadida, aínda que tampouco podemos coñecer a proporción concreta. Entre os seus ingredientes tamén se inclúe a galleta (4%), composta por fariña de millo, fariña de arroz e leite.
Información nutricional
A información nutricional é o terceiro elemento da etiquetaxe que convén consultar á hora de facer a compra. Como se trata de produtos que están constituídos basicamente por froita, o máis destacable é o seu contido en hidratos de carbono. Ao tratarse de alimentos infantís, a lexislación (RD 490/1998) indica que a proporción deste nutriente en pratos elaborados exclusivamente a partir de froita non pode superar o 20%, algo que se cumpre en todos os produtos analizados. As cifras van desde o 12,5% de Hero Solo manzana, fresa, plátano, arándanos ata o 18% de Eroski.
Isto implica, ademais, que estes produtos apenas conteñen sal, proteínas ou graxa. Neste sentido, os que teñen máis graxa e proteínas que o resto son Nestlé Yogolino e Hero Nutriflora, dado que conteñen lácteos entre os seus ingredientes, aínda que de todos os xeitos, a cantidade non é moi elevada. En Nestlé atopamos 2,2% de graxa e 2,2% de proteínas e en Hero, 1,6% de graxa e 1,9% de proteínas. Tamén Hero multifrutas con galletas e Nestlé Party Fruits fruta y galleta conteñen proteínas, con 1,4% e 1%, respectivamente, debido á fariña que forma parte dos seus ingredientes, aínda que son cantidades moi pequenas.
Non son produtos equiparables á froita fresca enteira, moito máis recomendable, especialmente para a poboación infantil, tanto desde o punto de vista nutricional como desde o educativo. Desde a perspectiva puramente nutricional, conteñen azucres libres e, como non necesitan ser mastigados, non sacian, así que apenas quitan o apetito. Pero máis aló diso, é fundamental ter en conta outros aspectos. Durante os primeiros 12 meses de vida, o alimento máis importante é o leite materno ou a de fórmula, na súa falta. O resto, forma parte do que se coñece como alimentación complementaria.
Unha das funcións dos alimentos que imos incorporando nela é a de achegar nutrientes progresivamente e aquí é importante que sexan calóricos, así que, aínda que sempre é boa idea ofrecer froita, convén priorizar outros alimentos. Ademais, un dos obxectivos máis importantes cando incorporamos eses alimentos é que o bebé se vaia familiarizando con eles: que descubra e probe novos sabores, texturas, aromas, que comece a mastigar (aínda que aínda non teña dentes) e, en definitiva, que vaia educando o seu padal. Para iso podemos ir ofrecéndolle froitas que poida comer, mesmo en por si (sempre baixo supervisión), é dicir, aquelas con as que non exista risco de atragoamento. Convén evitar as uvas enteiras ou a mazá crúa, pero pódese optar por outras como a pera ou o plátano. Non hai unha idade concreta para comezar a facelo. Considérase que o bebé está preparado cando é capaz de manterse erguido mentres está sentado, cando non ten reflexo de extrusión (non rexeita os sólidos coa lingua) e pode levar a man á boca.
Se en lugar de optar pola froita fresca optamos polos purés de froita en bolsa, non apreciará o sabor real de cada froita. Nestes produtos están mesturadas e o seu sabor non é igual ao dunha peza de froita porque se someten a un tratamento térmico e, ademais, ás veces incorporan outros ingredientes, como fariñas ou zume de limón. Tampouco se familiarizará coa textura dos alimentos sólidos. É dicir, non só é unha cuestión de nutrición, senón tamén de educación alimentaria.
Ás voltas co azucre
O máis destacable de todos estes produtos é o seu contido en azucres. Naqueles nos que a súa proporción é máis baixa (Hero Nutriflora, Nestlé Yogolino e Nestlé manzana, plátano y avena), as cifras van desde o 6,5% ata o 8,8%. Os que teñen a proporción máis alta (Smileat plátano y fresa, Gerber e Eroski), a cantidade está entre o 13% e o 14%.
O máis destacable de todos estes produtos é o seu contido en azucres, que se atopa entre o 8% de Nestlé Yogolino e o 14% de Smileat plátano y fresa. As diferenzas débense sobre todo á cantidade de froita, de modo que, xeralmente, canto maior é esta, máis alta é a proporción dese nutriente. Por exemplo, Hero Nutriflora, Nestlé Yogolino e Nestlé manzana, plátano y avena son os que teñen menos proporción de froita (30-76%) e de azucres (entre o 6,5% e o 8%), mentres que Smileat plátano y fresa, Gerber e Eroski, con proporcións de froita que están arredor do 100%, son os que conteñen máis azucres (13-14%). Tamén inflúe lixeiramente o tipo de froita, o que explica que outros produtos onde a proporción de froita tamén está arredor do 100%, como Hero Solo de fresa e plátano, teñan unha cantidade un pouco menor de azucres (11%).
En certo xeito, atopámonos cunha contradición á hora de elixir, porque o feito de que un produto deste tipo conteña moita froita parece algo positivo, pero iso significa que contén moitos azucres, o cal parece negativo. Neste sentido, hai que aclarar que non todos os azucres da nosa dieta son iguais. Sabemos, por exemplo, que os azucres engadidos non son recomendables. Pero non é o caso no que nos atopamos. Os azucres que están contidos nos produtos analizados non foron engadidos polo fabricante, senón que se atopan naturalmente presentes nos alimentos que se empregan como ingredientes, é dicir, proceden sobre todo das froitas. Por iso nos envases de moitos deses produtos destácase a mensaxe “sen azucres engadidos”. Agora ben, non é o mesmo inxerir eses azucres a partir dunha froita enteira que facelo a partir dun puré de froitas.
Na froita enteira os azucres atópanse dentro da matriz do alimento, por exemplo, no interior das súas células, así que metabolizámolos e absorbémolos de forma máis lenta e o seu consumo non representa un risco para a saúde. Coñécense como azucres intrínsecos. Nos purés de froitas, pola súa banda, os azucres atópanse en forma libre, porque ao trituralas provocamos a súa saída das células e da matriz do alimento, así que os absorbemos e metabolizamos de maneira máis rápida ca no caso anterior. Por iso, os azucres libres consumidos de forma habitual ou abusiva poden representar un risco para a saúde, así que se recomenda evitalos na medida do posible.
A diferenza do que ocorre cos zumes, nos purés consérvase unha maior cantidade de fibra, polo que algúns científicos consideran que só a metade dos azucres se atopan en forma libre, aínda que outros non fan esa distinción. En calquera caso, o que está claro é que non son a mellor opción para a poboación infantil e, sobre todo, non son equiparables á froita fresca enteira. Non só polo seu contido en azucres, senón tamén por outros aspectos (por exemplo, como non hai que mastigar son moito menos saciantes). Dito doutro xeito, é moito máis recomendable comer unha peza de froita ca consumila en forma de puré.
De todos os xeitos, se queremos optar por consumilos, o desexable é elixir aqueles que conteñen unha elevada proporción de ingredientes nobres (por exemplo, froita ou leite fermentado), tentando que teñan o menor contido posible de azucres.
Edulcorantes disfrazados?
Xa mencionamos que, en principio, os produtos analizados non conteñen azucres engadidos. Pero hai dous deles que chaman a atención. O primeiro é Nestlé manzana, plátano y avena, que contén zume de uva. Este ingrediente é utilizado habitualmente por algúns fabricantes en substitución do azucre común (sacarosa) para edulcorar os seus produtos e así manter unha boa imaxe. En realidade, o que se fai é engadir azucres libres, aínda que en forma de zume de froita. Por iso, cando se utiliza este tipo de ingredientes con ese fin, a lexislación non permite incluír no envase a mensaxe “sen azucres engadidos”, algo que si se fai neste produto. Pero non hai forma de demostrar que o fabricante utiliza este ingrediente para tal fin, así que non podemos determinar se incumpre a lexislación ou non.
Outro produto que chama a atención nese sentido é Hero Nutriflora, no que se utiliza fibra de chicoria, presuntamente para achegar fibra ao produto. Este ingrediente tamén adoita ser empregado por moitos fabricantes para edulcorar, debido ao seu contido en inulina, unha substancia que ten sabor doce. A inulina, xunto coa froita e a avea, fan que este produto teña un 3% de fibra, a cantidade máis elevada de todos os analizados. No resto, o contido vai desde o 0,5% de Smileat plátano e fresa ata o 2% de Gerber. Para facérmonos unha idea, froitas como a mazá, a laranxa ou o kiwi conteñen entre un 2,5% e un 3% de fibra.
- Atención ás proporcións. É importante comprobar a posición que ocupan os ingredientes máis valorados e a súa proporción, se é que se especifica. Referímonos ás froitas e aos ingredientes lácteos.
- Evitar os ingredientes menos recomendables. Consulta a lista de ingredientes para comprobar que non inclúan compostos como fariñas refinadas ou zumes de froitas.
- Fixarse na cantidade de azucres. Na información nutricional aparece a cantidade de azucre. Canta máis baixa sexa, mellor.
Nutri-score e produtos infantís
O sistema Nutri-Score non está adaptado a alimentos infantís, dado que os nenos de pouca idade (entre 0 e 3 anos) teñen requirimentos nutricionais diferentes aos do resto da poboación, especialmente no que respecta á inxesta de graxa. E esta é a razón pola que, nesta ocasión, a cualificación de Nutri-Score non é un parámetro que se incluíu no ranking final desta sección.
Con todo, tamén debemos ter en conta que estas bolsas tamén son consumidas por persoas de idades máis avanzadas (por exemplo, nenos máis maiores ou anciáns), así que, para achegar información a estes sectores de poboación, analizamos as puntuacións que estes produtos obterían en Nutri-Score. Todos obteñen unha nota A, salvo Nestlé Yogolino e Nestlé Party Fruits, que obteñen unha B. Estas puntuacións explícanse, sobre todo, polo contido en froitas destes produtos, xa que puntúan de forma positiva no sistema Nutri-Score, así que compensan con fartura a valoración negativa que achega a presenza de azucres. Tampouco contén outros elementos que puntúen negativamente: apenas teñen calorías, non achegan sal e non conteñen graxas saturadas, fóra dos produtos con leite, nos que a cantidade deste último nutriente non é moi elevada.
Relación calidade-prezo
O prezo media dos produtos analizados é de 1,14 € por cada 100 gramos, pero hai notables diferenzas entre eles. Así, entre os máis baratos atópanse Eroski (0,69 €) e Nestlé Party Fruits (0,91 €), mentres que entre os máis caros están Smileat plátano e fresa (1,31 €) e Hero Nutriflora (1,49 €). Non hai xustificación aparente para esta diferenza de importe, polo que, se consideramos o prezo en relación coa cantidade de froita e de ingredientes lácteos, os mellores produtos serían Eroski, Gerber e Nestlé Yogolino, mentres que os menos favorecidos neste sentido serían Hero Nutriflora, Nestlé Party Fruits e Nestlé manzana, plátano y avena.
Entre os produtos analizados podemos distinguir tres tipos: un no que predominan as froitas, como Eroski, Hero Solo ou Gerber; un segundo grupo no que hai ademais ingredientes lácteos, como Hero Nutriflora e Nestlé Yogolino, e un terceiro grupo, no que inclúen galletas, como Nestlé Party Fruits ou Hero Multifrutas con galletas.
Ningún dos produtos analizados contén azucres engadidos, nin sequera os deste terceiro grupo. Nestes últimos, a proporción de galleta é relativamente pequena (4% e 6,5%, respectivamente), pero conteñen fariñas refinadas e, sobre todo, poden transmitir a idea errónea de que as galletas son saudables, ao asociarse coas froitas. Por iso, estes serían os produtos menos recomendables.
Entre os produtos que incorporan lácteos, a mellor opción sería Nestlé Yogolino, que contén máis cantidade de ingredientes lácteos e é máis barato que Hero Nutriflora. En principio, desde o punto de vista nutricional, estes serían preferibles se os comparamos cos purés elaborados exclusivamente a partir de froitas, porque conteñen menos azucres libres (os azucres dos lácteos non se consideran libres). Desde o punto de vista económico, son lixeiramente máis caros.
Entre os produtos elaborados só con froitas, os máis recomendables son Eroski e Gerberi, que ademais de conter unha cantidade moi elevada de froitas, próxima ao 100%, son os máis baratos. Estes serían tamén as mellores opcións se valoramos os purés de froitas en conxunto.
Máis aló das diferenzas na composición (por exemplo, no contido de azucres), o verdadeiramente importante de todos estes produtos é o aspecto educacional, tanto desde o punto de vista organoléptico como de hábitos. É dicir, pode afastar os nenos dunha dieta saudable ao substituír os sabores e as texturas das froitas por este tipo de purés, e ao reemprazar o hábito para comer froita fresca polo de consumir produtos procesados e envasados.