Pasos para que o medio non se indixeste

Pasos para que o medio non se indixeste

Ao binomio tan lido, escoitado e desexado de sostibilidade e medio, engádese o da alimentación e equilibrio nutricional. Aplicado á alimentación, a sostibilidade non só se debe centrar na elección de alimentos cunha produción, transformación e comercialización máis respectuosa e coidadosa co medio. Tamén debería pasar por ser unha alimentación baseada no equilibrio nutricional individual, sen os excesos alimentarios que imperan nas sociedades máis desenvolvidas. A estas actuacións concretas cumpriría engadir outras beneficiosas, individuais ou colectivas, en todo o que atinxe á alimentación. Dende pasear en bicicleta para facer a compra a planificar o día da semana para realizar determinadas actividades co fin de non malgastar tempo e combustible, pasando por utilizar carros ou bolsas reutilizables e elixir produtos con menos embalaxe e artigos de limpeza menos agresivos coa natureza. Xa no fogar a sostibilidade require revisar o noso xeito de almacenarmos os alimentos e de cociñármolos e mais o noso aproveitamento e reutilización dos alimentos e dos refugallos que xeramos. Un paso máis pode ser o uso de enerxías renovables (paneis solares térmicos para quentar a auga) como axuda para optimizar a enerxía, e en consecuencia, aforrar cartos e coidar a natureza.

Paso a paso cara a unha alimentación sostible

A alimentación sostible esixe afacerse a novos hábitos. Hai quen asegura que unha iniciativa respectuosa co medio é seguir unha “dieta baixa en carbono”. O obxectivo, con independencia da denominación, é o mesmo: consumir alimentos que xeren menos gases de efecto invernadoiro para reducir os efectos negativos do cambio climático.

Cada paso permite achegarse a un modelo de alimentación sostible ao tempo que se converte nunha actuación máis respectuosa coa natureza, coas xeracións futuras e coas sociedades máis desfavorecidas.

Na elección de alimentos

1. Saborear o local. A globalización dos mercados permitiu a diversidade alimentaria e o acceso en calquera momento e lugar a unha maior oferta de alimentos de distintas partes do mundo. Isto ten de positivo que lle permite ao consumidor coñecer novos alimentos, sabores e texturas e experimentar preparacións culinarias descoñecidas. Como contrapartida temos o elevado gasto enerxético que supón o transporte e mais a distribución dos produtos (barco, camión ou avión) e o esaxerado refugallo que se xera. Todo iso deixa pegada polo aumento de gases de efecto invernadoiro. Polo tanto, é razoable que na cesta da compra sostible non falten alimentos locais (froitas, hortalizas, legumes, peixes, carnes…) cultivados ou que medren na rexión onde un vive, xa que ademais non perden tantos nutrientes durante o almacenamento ou transporte. Esta tendencia é común entre boa parte dos labregos, gandeiros, distribuidoras de alimentos e consumidores, e ten, entre outros fins, preservar as especies autóctonas e lograr un impacto positivo na economía local.
2. No seu punto e de tempada. Recoller as hortalizas e as froitas no seu momento óptimo de maduración e mais lembrar a estacionalidade á hora de confeccionar o menú semanal é terlle respecto á natureza e ao propio ciclo de crecemento das especies. Os alimentos de tempada son máis frescos, saborosos e duradeiros. No caso dos peixes, o razoable é capturar e consumir aqueles que cumpren co tamaño mínimo permitido, como medida útil para protexermos o futuro dos recursos pesqueiros. O FROM (Fondo de regulación e organización do mercado dos produtos da pesca e cultivos mariños) informa dos tamaños mínimos para a pesca das distintas especies: 20 cm para a pescada ou o linguado, 11 cm para as sardiñas e salmonetes ou 9 cm para o bocarte, etc. É interesante que o consumidor se decate disto, xa que solicitar nas peixerías, bares ou restaurantes racións de xoubiñas, salmonetes ou doutras especies de peixes inmaturos (que non alcanzan o tamaño mínimo como para teren crías) fomenta esta mala práctica de pesca e limita a supervivencia destas especies.
3. Tirarlles todo o partido aos alimentos. Comer a froita con pel ben lavada é unha elección “máis integral” e completa, xa que se aproveita toda a fibra e as vitaminas incluídas na pel. Tíraselles o máximo partido aos peixes pequenos se se come a espiña (aprovéitase o calcio do esqueleto) ou ás verduras ao reutilizarmos o caldo de cocción para elaborarmos outras receitas.
4. Aproveitar os restos de comida. Esta opción permite reutilizar a comida como un xeito intelixente de economizar e optimizar os recursos alimenticios. As sobras, por moi pequenas que sexan, serven para cociñar outros pratos: sopas, flans salgados, ovos recheos, canelóns, croquetas, empanadillas, etcétera.
5. Máis proteína vexetal. Os expertos en cambio climático coinciden en sinalar que a produción de alimentos de orixe animal (inclúe a propia carne e subprodutos animais como o leite e os ovos) ten un forte impacto negativo sobre o medio. As causas son diversas. O gando é responsable de boa parte das emisións de gases efecto invernadoiro (CO2 e amoníaco derivado do esterco e metano -moi tóxico- procedente do sistema dixestivo dos ruminantes) e destínanse extensas áreas de cultivo para alimentar animais. Resulta paradoxal que o gando consuma máis proteína comestible para o ser humano (grans, vexetais, leguminosas) da que produce a xeito de carne, leite e ovos. A isto súmase a evidencia de que o exceso de carne e lácteos prexudica a saúde pola súa contribución á dieta en graxa saturada e colesterol. De acordo a estes coñecementos, as autoridades de saúde pública nacionais e internacionais, co apoio da OMS, recomendan comer menos carne (en especial carne vermella e as carnes procesadas) e graxa animal. O segredo está en comer a cantidade xusta de carne para que siga resultando apetecible e saudable ao mesmo tempo. Polo tanto, o consello non se traduce necesariamente en optar por unha alimentación vexetariana, senón en substituír parte da proteína animal do menú cotián por proteína vexetal de calidade obtida a combinar no menú cereais, froitos secos e legumes. Os guisos de legumes con arroz e verduras son pratos económicos, saborosos e básicos para unha dieta equilibrada. Este cambio dietético non só é máis sostible co medio: permitiría unha mellor e maior repartición dos alimentos para satisfacer as necesidades alimentarias dunha maior porcentaxe de poboación.
6. Un oco na despensa… para os alimentos artesáns de calidade, os de denominación de orixe, de produción integrada e os ecolóxicos. Asúmese que o modo de produción de todos eles, aínda que difira, ten en común o uso dos recursos e dos mecanismos de regulación naturais co fin de evitar efectos prexudiciais na natureza e asegurar unha agricultura, gandería ou pesca sostible a longo prazo. Tamén merecen espazo na cesta os alimentos e bebidas de Comercio Xusto importados dos países máis pobres e que garanten un trato máis xusto para os produtores locais desfavorecidos.

No almacenamento, preparación previa e cociñado

1. Desconxelación correcta. Consiste en desconxelar a cantidade xusta de alimento conxelado (nun recipiente limpo e impermeable) no frigorífico e consumilo ou cociñalo nas seguintes 24 horas. É o xeito seguro de que o alimento recupere o seu aspecto, sabor e cheiro orixinais. Desconxelar baixo o chorro de auga é unha mala práctica, que amais de desbaldir auga, reduce a calidade gastronómica do produto, xa que o cambio brusco e rápido de temperatura afecta ás condicións organolépticas do alimento.
2. Economizar ao cociñar. As potas rápidas e a presión supoñen un aforro substancial de tempo e de consumo enerxético. Á súa vez, se a cociña é eléctrica, pódense acabar de cociñar os alimentos usando a calor residual das placas. Tamén se pode planificar o menú para facer dúas coccións nunha: por exemplo, cocer pasta e cociñar na mesma pota unha verdura co vapor que se desprende. Ademais, para evitar malgastar enerxía non se deben colocar recipientes pequenos en lumes grandes, senón todo o contrario: para aproveitar ao máximo a potencia calorífica convén empregar potas cun diámetro máis pequeno ca o do lume.
3. Uso responsable da auga. A maioría das manipulacións culinarias requiren o uso da auga, polo que é conveniente tomar conciencia e pór en práctica medidas para aforrar este ben indispensable. Destinar a cantidade precisa para limpar os vexetais, utilizar a auga na súa xusta medida para cociñar ou reutilizar os caldos para facer outros pratos son bos hábitos. A eficiencia na xestión da auga tamén se debe aplicar ao resto das tarefas domésticas: usar o lavalouza en vez de fregar a man, evitar que a billa pingüe ou arranxar rápido as fugas.
4. Correcto almacenamento. Manter en orde os alimentos almacenados no frigorífico, no conxelador ou na despensa, e mais a axeitada rotación dos bens son prácticas que aseguran que o aproveitamento dos produtos sexa máximo e antes da súa data de caducidade ou consumo preferente.