As vantaxes de comer en prato pequeno
A diario, cada individuo toma, de media, máis de 250 decisións relacionadas coa comida, segundo os investigadores do comportamento alimentario: dende elixir o almorzo -salgado ou doce? madalenas ou pan?…- ata a porción que se vai tomar de cada alimento, e así ao longo de toda a xornada e acotío.
A cantidade de comida que se toma non só depende das características sensoriais (gusto, olor ou textura) dos alimentos. A iluminación, a música e o ruído do lugar onde se come e as calidades inherentes da propia comida (temperatura, cor, aroma…) marcan a diferenza entre comer máis ou menos. Igualmente, a dispoñibilidade, a comodidade e a proximidade dos alimentos facilitan o seu maior consumo, aínda que estes sexan pouco recomendables. As preferencias e aversións, os condicionantes familiares e culturais, a compañía ou mesmo o tamaño do alimento e mais do envase ou da vaixela onde se serve son factores que tamén determinan o resultado da elección. De feito, estímase que pasar dun prato fondo a un chairo pode levar a servirse e a comer ata un 22% menos. Recorrer a pratos pequenos para comer resulta unha axuda inestimable cando se desexa comer menos.
Prato grande, maior consumo
Case o 72% da inxestión calorífica dunha persoa está condicionada por aspectos alleos ao propio alimento, como o tamaño e a forma de cuncas, pratos, vasos ou utensilios que se utilizan para servir a comida. Nesta liña, científicos da Universidade de Illinois (EEUU) confirman a teoría de que ao servir máis cantidade nun prato ou escoller porcións máis grandes, se tende a comer máis. Aínda que non se teña fame ou xa se estea farto cómese ata un 45% máis, segundo comprobaron en recentes estudos. A “ilusión óptica” fai que se subestime a cantidade consumida se se serve nun prato fondo, en comparación con outro de menos capacidade (ou nun bol de maior volume en comparación cunha cunca), malia que se tomara o mesmo número de culleradas en ambos os dous supostos. Isto comprobouse en diversos ensaios, entre eles os desenvolvidos polo doutor Brian Wansink, recoñecido polos seus numerosos traballos sobre o comportamento alimentario do consumidor.
Nun deles os participantes recibiron aleatoriamente cuncas de distinto tamaño e comprobouse que os usuarios que usaron cuncas de maior volume consumiron de media un 27% máis de xeado. As porcións aumentaron un 14,5% cando se lles ofreceu para servir unha culler grande.
A percepción visual con respecto ás dimensións vertical e horizontal dos obxectos foi outra das variables que se estudaron. Nesta liña, Piaget e outros investigadores demostraron que cando as persoas observan un obxecto cilíndrico, como un vaso de vidro, tenden a centrarse na súa dimensión vertical (altura) a expensas da horizontal (anchura), e mesmo sobreestiman a altura nun 20%. Para probar isto, os doutores Wansink e Van Ittersum realizaron un estudo con adolescentes en campamentos de perda de peso. Observaron este nesgo visual ao comprobar que os adolescentes botaron e beberon ata un 88% máis de de zume nos vasos anchos. O máis sorprendente é que estaban convencidos de que engadiran a metade de bebida da que realmente botaran. Noutro estudo con adultos sans, os mesmos autores descubriron que os participantes botaban máis bebida nos vasos anchos ca nos altos e estreitos.
A figuración de cambio de tamaño tamén se observa cando se usa unha mesma culler e se serve igual cantidade de alimento en dous pratos de distinto tamaño. Subestímase o tamaño do cullerón e do seu contido cando se engade a un prato grande en comparación coa mesma porción se se bota nun prato pequeno.
Os resultados destas investigacións poñen de manifesto que o tamaño da vaixela pode ser unha ferramenta moi útil para un mellor control da cantidade de comida que se debe consumir, en particular para quen teña necesidade de perder peso, e tamén, no caso contrario, para as persoas que teñen baixo peso ou desnutrición e que se amosan inapetentes. En ambos os dous supostos, aínda que o obxectivo sexa o contrario (comer menos ou máis, en cada caso), o resultado é o mesmo: a persoa séntese satisfeita co volume proporcional de comida que vai no prato.
Comer menos, pero sen notalo
Para comer menos e para facelo mellor cómpre realizar pequenos cambios nos hábitos dietéticos individuais. Son rutinas que moitas veces se seguen acotío, e sen pensar, no fogar e no ámbito cotián. O obxectivo é darlle unha volta e comprobar que podemos comer mellor case sen notalo. Para iso, o interesado debe reflexionar e tomar conciencia da alimentación que segue. E, por suposto, atender a outros aspectos influentes no comportamento alimentario como o é o tamaño da vaixela:
- Servir a porción e retirar a cazola, co fin de evitar tentacións.
- Aliñar o xusto e reservar a vinagreira e o aceiteiro. En ambos os dous casos, a facilidade, o acceso e a comodidade coa que se pode ser adquir o alimento favorece o seu consumo.
- Usar aceite en spray para aderezar os pratos e cociñar á prancha. O aceite repártese mellor por todo o alimento e polo tanto utilízase en menor medida.
- Comer con paus sempre que se poida. Amais de divertido, axuda a comer máis devagar e mellora a dixestión. Ao mesmo tempo, inxírese menos cantidade porque se percibe antes a sensación de saciedade.
- Compartir entrantes ou sobremesas co resto de comensais tamén axuda a comer menos. Non hai dúbida de que se come pola vista, polo que o simple feito de ver todo o alimento no prato individual fai máis difícil resistirse a comer só unha parte.
- Evitar comer do propio envase. É preferible pasar a comida a un prato ou a un bol co fin de ter unha estimación máis consciente da cantidade real de comida e separar unha porción individual.
A estas propostas pódense sumar os 100 sinxelos e prácticos consellos para comer 100 calorías menos por día da “America On the Move” (www.americaonthemove.org) dos Estados Unidos. Esta iniciativa proporciona recomendacións para reducir a inxestión diaria de alimentos sen que o comensal apenas se decate de que come menos.
Velaquí algunhas das ideas que se recollen e que poden completar o resto de suxestións que distingue a iniciativa:
- Pasta con máis vexetais. Preparar a salsa da pasta e do arroz con máis variedade de vexetais (cebola, pemento, espinacas, champiñóns…), no canto de facelo con carne e queixo.
- Ovo. Elaborar a tortilla con menos ovo; no canto de dous, é posible utilizar un ovo e unha clara, ou un ovo batido cun pouco de leite.
- Tixola. Utilizar modelos antiadherentes para evitar cociñar con exceso de aceite.
- Spray. Usar o spray para torrar o pan do sándwich no canto de untalo con manteiga.
- Natural. Sempre que sexa posible, escoller as conservas “ao natural” en vez de “en aceite”.
- Menos graxa. Cociñar as sopas, os guisos e as salsas con antelación, e retirar a graxa que repousa na superficie antes de servir.
- A medias. Engadir a metade de aceite e de azucre ás receitas de biscoitos e tortas caseiras.
- Revisión. Comprobar que cantidade de alimento se toma. Para iso, revisar as porcións dos alimentos que se consumen habitualmente é fundamental. Dende o anaco de pan da comida, ata a porción de carne e de peixe, a cantidade de azucre para adozar, o tamaño e o número de froitas…