Algak, onddoak eta ilarrak: ‘haragi’ berria
Luze gabe, 2050. urterako, munduko populazioak gainditu egingo du 9.000 milioi biztanleren langa. Eta mende berrian sartuta, 11.180 milioikoa izango omen da. Populazio hori guztia elikatzeko eta egun gosea pasatzen duten milioika herritarren janaria bermatzeko, elikagaien ekoizpenak %50 eta %60 artean handitu behar lukeela dio Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO). Eta hori klima aldaketa kontuan hartu gabe; izan ere, lehorteek, deforestazioak eta eurite handiek desorekatu egin ditzakete uztak eta mehatxatu egin dezakete laboreen ekoizpena, bai gizakiok jatekoa eta bai aziendarentzat pentsua egitekoa. Gauza jakina da, bestalde, behi batek, txerri batek edo atun batek urteak behar dituztela kontsumitzeko moduko pisua eskuratu arte. Bestelako proteina iturri batzuk bilatzea dagoeneko ez da beganoen edo animalisten eskari bat bakarrik. Nahitaezkoa izango da espezie gisa bizirik iraun dezagun. 2022. urtean, animalia jatorrikoak ez ziren proteinen aukerak oso urriak ziren, eta bizi guztiko lekaleetara mugatzen ziren: soja, txia, horien konbinazioak zereal eta fruitu lehorrekin, eta gutxi gehiago. Egoera hori asko aldatu daiteke bost urteren buruan, proteina iturri berriak ager daitezke-eta, kalitate handikoak, jasangarriagoak eta zentzuzko prezioetan.
Biomasa, itsasoko proteina berdea.
Gaur egun ikerketa lerro asko lantzen ari dira merkatu horretan, jendeak gero eta gehiago eskatzen dituelako animalia jatorrikoak ez diren proteinak. Garbantzuekin edo dilistekin egindako hanburgesa begetalak klasiko bihurtu dira, eta aldaketa horren historiaurrean gelditu direla esan liteke. Proteina berriek, eta etor litezkeenek, lehengai berritzaileen aldeko apustua egiten dute, eta duela bi hamarkada pentsaezinak ziren bioteknologietan oinarritzen dira. Horietako batzuk dagoeneko iritsi dira supermerkatuetako apalategietara. Beste batzuei bide luzea gelditzen zaie aurretik osasun agintarien baimena lortzeko edo eskala handian ekoizten hasteko. Baina bidean dira. Mikroalgak dira lehengai horietako bat. Horiek aipatu eta baten bati algak etorriko zaizkio burura, baina ez dira gauza bera, nahiz eta denak itsasoan bizi diren. Alga jangarriek, wakameak adibidez, mineralak eta bitaminak ematen dituzte batez ere. Mikroalgak, berriz, zelula bakarreko izaki mikroskopikoak dira, eta balio biologiko handiko proteina izaten dute %70, adibidez fikozianina. Gainerakoa gantz azido polisaturatugabeek osatzen dute, eta antioxidatzaileek, adibidez astaxantinak edo betakarotenoek, beste zenbait mikromantenugairekin batean. Hain organismo sinpleak direnez, oso azkar eta erraz ugaritzen dira.
Tanga berezietan landatzen dituzte, lurrik eta ongarririk gabe, eta kontrolatzeko moduko baldintzetan. Horrek eragotzi egiten du kutsadura –itsasoan ezinezkoa da hori–, tangetan izaten den ura maiz-maiz aztertzen baitute beti osaera berdina eduki dezan. Horrela, elikagai egonkor eta seguruak lor daitezke. Udan, eguzki ordu gehien dagoenean eta tenperatura ere aldekoa denean, mikroalgak azkarrago hazten dira, eta egun batean biltzeko moduan egon daitezke.
Pentsuetatik gizakion kontsumora.
Mikroalgetan 30.000 espezie baino gehiago daude. Horien artetik, 100 baino ez dituzte aztertu, eta ustiatu, berriz, 10-15 baino ez dituzte egiten. Espirulina da nagusi, baina dunaliella eta chlorella ere merkaturatzen dira beste batzuen artean.
Mikroalgak aspalditxotik erabiltzen dira etxaldeetako animalien edo akuikulturakoen pentsua egiteko, azienda elikatu beharrak lurra neurriz kanpo ustiatzea ekarri duelako eta horri irtenbidea jarri behar zaiolako. Bioekonomiarako Biomasa Plataforma Teknologikoak eta Berrikuntzakoak (Bioplat) dioenez, animalientzako pentsuetan espirulina eta chlorella mikroalgak erabiltzeak hobetu egiten du animaliaren immunitate sistema eta modu osasungarriagoan gizentzen dira horiek izaten dituzten proteinei, karbohidratoei, gantz azido esentzialei, bitaminei eta mineralei esker. Eta oraindik beste onura batzuk ikertzen ari dira. AlgaEnergy enpresa, adibidez, mikroalgen mix bat ikertzen ari da etxaldeko hegaztiak elikatzeko, ugari ematen dituztelako kaltzioa, proteinak eta karotenoideak. Mikromantenugai horiei esker, kolore biziko gorringoak dituzten arrautzak lor daitezke eta oskola gogorragoa dutenak garraiorako.
Gizakion kontsumoari dagokionez, proiektuak zertxobait motelago doaz, batez ere Elikadura arloko Segurtasunaren Europako Agintaritzaren onespena behar izaten delako (EFSA), elikagaiei berriei buruzko araudiari jarraituz (2015/2283 Araudia). Espirulina eta chlorella mikroalgak, adibidez, onartuta daude gizakiok jateko, baina beste espezie berri batzuek onespena behar dute oraindik ere. “Hein batean On Kixote moduan sentitzen gara haize erroten aurka borrokan. Pentsatzen dut bestelako proteina batzuk lortzeko beharra handitzen den neurrian, azkartu egingo direla baimenak, Covid-aren aurkako txertoekin gertatu zen antzera”, adierazi du Fidel Delgadok, Neaoalgae enpresako zuzendariak, zeina mikroalgen landaketan espezializatua dagoen. Enpresa horren ibilbide orrian, mikroalga azken elikagai gisa erabili ahal izateko lanean ari dira, eta baita beste elikagai batzuen osagai izateko ere. “Kolorerik eta lurrinik ez duten proteinak isolatzen ari gara, gero osagai gisa erabili ahal izango liratekeenak elikagai proteiko batzuetan, adibidez hanburgesa edo albondiga begetaletan. Eta animalia jatorriko formuletan proteina osagarri gisa nahasteko ere izan daitezke, haien nutrizio profila hobetzeko”, azaldu du Delgadok. Asmoa ez da animalia jatorriko produktuak desagerraraztea, haragiaren antzeko produktuekin osatzea baizik, zeinak %60-70 edukiko lituzketen landare proteinak edo mikroalgak, eta gainerakoa animalia jatorrikoa. Oraindik ere pare bat urte gelditzen zaizkie txostena osatu eta EFSAri aurkezteko. Europako agintarien oniritzia lortuko balute, supermerkatuetako apalategietan ikusiko genituzke hamarkada hau bukatu baino lehen.
Nahi al duzu hanburgesa bat arkume zaporearekin edo behi zaharraren ukituarekin? Ongi egina edo puntuan? 3D inprimagailuak bat egin du proteina begetalekin, eta proposamen pertsonalizatuak eskaintzen ditu, jatetxean bertan presta daitezkeenak unean bertan. SavorEat Israelgo enpresak berrikitan merkaturatu ditu 3D inprimagailuetan egindako hanburgesak; landarez eginak daude, eta aukera ematen dute zaporea moldatzeko bezero bakoitzaren neurrira. Bezeroak eskaria egiten duenean, aukeratu egin dezake zenbat gantz eta proteina edukiko duen. Ondoren, hanburgesa neurri-neurrira egiten dute 3D inprimagailuan hiru kartutxorekin, non olioak dauden eta patataren eta garbantzu eta ilar proteinen konbinazio bat. Horrela da. Sei minuturen buruan, egina egongo da txahal, abelgorri eta txerri zaporeko hanburgesa bat. Produktu horiek nolako onespena duten ikusteko, joan den azaroan stand handi bat jarri zuten Londresko saltoki handi batzuetan, eta babarrun zuriz egindako saltxitxak eta “arkume” begetalez egindako sandwichak eskaini zizkieten bezeroei, 3 D inprimagailuan eginak. Esperientzia pilotuak dira, ekoizpen modu baten erakusgarri, nahiz eta oraindik urruti dagoen eskala handian ekoiztetik.
Onddo gehiago elikagaiak alferrik galtzearen aurka
Hartzidura aspalditik erabiltzen da elikagai berriak lortzeko (ia gizakia bezain zaharra da). Mikroorganismo batzuk erabiltzen dira (bakterioak, lizunak edo onddoak) erreakzio kimikoak sorraraz ditzaten eta elikagaiak eraldatu. Horrela egiten dira garagardoa, ardoa, jogurta edo gazta, eta berrikiago, baita proteina berri batzuk ere. Adibide ezaguna da soja hartzitu eta tempeh delakoa sortzea. Baina teknika hori beste begetal batzuekin ere erabil daiteke elikagai berriak sortzeko.
Hartziduraren erabilera berri horretan, mikroorganismo horiek ez dira izaten langile soilak, osagai nagusia baizik. Quorn da adibideetako bat. “Haragi” begetal hori Marlow Foods britainiar enpesak patentatu du, eta Fusarium venenatum onddotik abiatuta ekoizten da; osaera, berriz, oso kontuan hartzekoa du, aminoazido esentzial guztiak dituelako eta proteinak %15. Nahiz eta ez den iristen haragi xerra batek ematen duen proteina kopurura (%24), oso kontuan hartzeko kantitatea da, are gehiago jakinda tanga barnean landatzen diren onddoetatik abiatuta lortzen dela eta onddo horiek karbohidratoekin elikatzen direla. Produktu hori aski zabaldua dago Erresuma Batuan eta Ameriketako Estatu Batuetan, baina gure inguruan oraindik ere ezezagun samarra da, nahiz eta saltzen den.
Hartzigarrien benetako alderdi iraultzailea zirkulartasunari loturik dago, gai direlako hondakin izatera bideraturiko elikagaiak eraldatu eta nutrizio balio handia duten elikagai proteiko bihurtzeko. Azukre ugari duten hondarrak erabiltzen dira, esaterako fruten azalak eta garagardoa ekoiztean sobera gelditzen diren hondakinak, eta horrela, elikagai gutxiago alferrik galtzeaz gain, tresna egokia izan daitezke gosearen aurka borrokatzeko, ingurumenaren gainean eragin gutxirekin gainera.
Garagardo lantegitik platerera.
Espainian ekonomia zirkularreko zenbait ekimen lantzen ari dira Fusarium onddoarekin. ODS Protein da adibide bat: enpresa teknologikoa bat da eta Vigoko Unibertsitatearen eta AINIA zentro teknologikoaren laguntza dauka. “Nekazaritzako hondakinak eta melaza erabiltzen ditugu lehengai gisa, frutak zukutu ondoren gelditzen den patsa esaterako, garagardoaren industriatik datorrena (Estrella Galicia). Gizakiok ez diegu probetxurik ateratzen produktu horiei. Asko jota, konpost gisa balio dute nekazaritzan, eta bestela, hondakin bihurtzen dira. Onddoentzat, ordea, mantenugai iturri dira”, azaldu du Iria Valerak, proiektuaren zuzendari eta sortzaileetako batek.
Enpresa horrek bioerreaktore handiak ditu, eta horietan sartzen dituzte onddoak eta garagardoa egiteko erabili duten zerealaren azal hondarrak, eta horiekin elikatzen dira onddoak. Animalia jatorriko proteinak hilabeteak edo urteak behar izaten ditu kontsumitzeko moduan egon aurretik, eta mikroorganismoak, aldiz, ordu gutxiren buruan ugaltzen dira. Eta azken produktuak ez du hondakinik sortzen, adibidez hezurrak, azala edo odola. “Dagoeneko %60 proteina lortu dugu pisu lehorrean, eta, gainera, zuntz iturri bikaina da, azken elikagaiari testura emateko aproposa oso”, erantsi du Valerak. Produktu hartzitu horiek oligoelementu batzuk ere ematen dituzte, baita gantz pittin bat ere.
Lortzen den proteina lasagnak egiteko prestakinetan edo saltxitxa begetaletan erabili ahalko litzateke, eta esne proteinaz egindako gehigarrietan ere bai. Hirugarren bide bat elikagai funtzionalak izango lirateke, adibidez prestakin proteikoak kirolarientzat edo medikuntza arlokoak sarkopenia duten adineko pertsonentzat (giharretan masa, indarra eta funtzionamendua galtzen da adinaren eraginez). “Zer-nolako produktuetan erabiltzen den eta beharrizanak nolakoak diren, aldatu egin dezakegu onddoaren nutrizio salda eta kolorea eta zaporea moldatu. Esnekien sektorerako denean, produktu hartzituak zurixka eta zaporerik gabea izan behar du. Haragiaren industriari, berriz, tonu marroixka komeni zaio”, azaldu du.
Kolorea aldatzeko, hartzigarriaren pH-arekin jokatzen da. pH-a 7 ingurukoa denean, berde bizia izaten da, eta azidotasuna areagotu ahala, zurixkagoa egiten da. pH-a 3-rantz jaisten denean, gorri bizia gelditzen da. Nahi izanez gero, gainera, pigmentuak dituzten osagaiak ere erantsi daitezke, adibidez antozianinak eta betalainak, eta horiek tonu morea izaten dute. Horri erantsi behar zaio osagai nagusiaren beraren kolorea eta zaporea. Gari irin findua edo arroza bada (biak ere zuriak eta zapore gutxikoak), produktu hartzitua ere zuria izango da eta zapore gutxikoa.
Noiz iritsiko da proteina hori merkatura? EFSAk baimendutako onddo bat erabiltzen ari direnez, berehala hasiko dira azken produktuetan erabiltzen. “Ekoizpena mailakatzea lortzen badugu, 2023 bukaeran edo 2024an supermerkatuetan ikusteko moduan egon gaitezke”, adierazi du Valerak. Izena pentsatzen hasiak daude. “Mikroproteina” izan daiteke etiketan agertuko den nutrizio erreferentzia, izen motzagoa eta komertzialagoa da-eta “onddoetatik datorren proteina hartzitua” baino.
Gizakiok jateko baimena jaso aurretik, Europako Batasunean sortzen diren proteina berri guztiek Europako Batzordearen onespena eskuratu behar dute. Elikagai berriei buruzko 2015/2283 Araudiaren 10. artikulutik 13.-era doazenek zehazten dute zer-nolakoa den baimentzeko prozedura, eta prozedura hori Europako Batzordeak berak jar dezake abian, bertako kide den estatu batek, hirugarren herrialde batek edo interesa duen beste norbaitek, adibidez proteina berriak lantzen ari den enpresa batek. Batzordeak EFSAri eska diezaioke aztertu dezala elikagai horren segurtasuna eta, dena ongi badago, Begetalen, Animalien, Elikagaien eta Pentsuen Batzorde Iraunkorrean aurkeztuko du exekuzio ekintzaren proiektua, hark onespena eman diezaion Europako Batasuneko kide diren estatuetan merkaturatzeko. EB-ko elikagaien segurtasunaz arduratzen direnen zeregina izaten da laborategian era guztietako probak egitea elikagai bat segurua dela frogatzeko. Zenbat denbora behar izaten da baimen hori lortzeko? Beatriz Robles elikagaien teknologoak eta nutrizionistak azaldu duenez, “EFSAk bederatzi hilabeteko epea du ebazpen bat emateko. Une horretatik aurrera, Europako Batzordeak zazpi hilabeteko epea du Exekuzio Ekintzaren proiektua Batzorde Iraunkorrari aurkezteko”. Txostenetan hainbat datu argitu behar dira: elikagai berrien osaeraren propietateak, nutrizio ezaugarriak, alderdi toxikologikoak eta alergenikoak, baita ekoizpen prozesuei buruzkoak eta proposatzen diren erabileren eta maila egokien ingurukoak ere.
Nola lortu haragi itxura eduki dezatela?
Ekoizpen teknika batean dago erantzuna: estrusioa. Ez da teknologia berria, 30 urte baino gehiago bada erabiltzen dutela; urrutiago joan gabe, irinarekin gosaritako zerealak egiteko, txikleak edo italiar pasta arrautza eran. Prozesu teknologiko horrek moldatu egiten du elikagaiaren nutrizio osaera eta haren ezaugarri organoleptikoak lehengai bat baino gehiago nahasita. “Estrusio bidez prozesatzen diren elikagaiak egosi egiten dituzte tenperatura handian (100 ºC-tik gorakoetan) eta aldi berean presio handiak ematen dizkiete. Hori guztia oso denbora tarte laburrean”, azaldu dute AINIAtik.
Azken urteetan, elikagai proteiko berriak egiteko ere metodo hori erabiltzen da (lekale, intsektu, zereal eta berdurak izaten dira lehengaiak). Osagai batzuk nahasi eta egitura aldatuta, handitu egin daiteke azken elikagaiaren nutrizio balioa, propietateak hobetu –ur gehiago atxiki dezala edo errazago disolbatu dadila–, eta substantzia toxikoak edo balio gutxikoak murriztu ere bai, adibidez mikotoxinak eta antimantenugaiak (landareek berez jariatzen dituzten substantziak dira, okerreko eragina eduki dezaketenak zenbait mantenugai xurgatzeko garaian; hori gertatzen da, adibidez, lekaleen saponinekin).
Baina, batez ere, estrusioak beste helburu bat lortzen du: “Janari begetalak haragiaren itxura eta zaporea izatea, eta haragia bezala prestatzea, baina haragia izan gabe”. Mariana Valverde AINIA zentroan aritzen da, Produktuen eta Prozesuen Teknologien Sailean, eta azaltzen duenez, “hezetasun handiko estrusioarekin oso produktu homogeneoak lortzen dira eta animalien gihar zuntzaren antzeko testura dutenak. Gero aromatizatu egiten dituzte, birrineztatu edo zatitu haragiaren antzeko elikagaiak eratzeko, adibidez hanburgesak edo fianbre begetalak”. Hezetasun handiko estrusioaren bidez lortzen diren produktuetan, %50 eta %70 artean izaten da ura, eta hezetasun txikiko estrusioarekin lortzen direnek, berriz, testura lehorra izaten dute (hezetasuna %10 ingurukoa izaten da). “Horiek kontsumitzeko, berridratatu edo egosi egin behar dira, testura harroa har dezaten. Soja testurizatuarena izan daiteke adibide ezagun bat, zeina azken produktu gisa erabil dezakegun edo zopari, saltsa bolognarrari… botatzeko erabili. Ilar testurizatua ere gero eta maizago erabiltzen da. Industriaren ikuspegitik, proteina barratxoetan ere erabiltzen dira”, jakinarazi du Valverdek. Hezetasun txikiko testurizatu horiek abantaila bat eskaintzen dute biltegia antolatzeko garaian: ez dira hozkailuan gorde behar eta luze irauten dute.
Gaur egun, merkatuan haragiaren antzarekin aurki ditzakegun produktuek haragia edo oilasko imitatzen dute. “Etorkizun hurbilean arrainaren antzekoak sortzeko lanari ekingo diogu estrusio bidez”, aurreratu du Valverdek. Egungo teknologia oraindik ere urruti dago legatz medailoien antzeko zerbait eskaintzetik. “Gehiago izango da atun papurtuaren gisako zerbait”, azaldu du. Osagai hori egokia izango litzateke enpanadak edo tortillak egiteko.
Paradoxa bat gertatzen da proteina berri horiekin. Nutrizio balio bereziki aipagarriak dituzte bere horretan: proteina asko, omega-3 gantz azidoak, zuntza, mineralak… Baina merkaturatzeko, elikagai ultraprozesatuei eransten dizkiete osagai gisa, eta horien nutrizio balioa nahiko eskasa izaten da. Zapore-emaileak eta koloragarriak eransten dizkiete haragia oroitaraz dezaten eta forma ezaguna ematen diete, adibidez saltxitxena edo oilasko mokadutxoena. Hau da, lehengai bikaina daukagu, baina azkenerako ultraprozesatu bihurtzen da. Horixe da industriaren lehen estrategia kontsumitzaileei ezezaguna zaien zerbait merkaturatzeko. Beste elikagai batzuekin gertatzen den bezala, osagaien zerrenda eta nutrizio arloko informazioa irakurri behar da ikusteko ea noizbehinka jateko elikagaia den (frijituta jatekoa bada, hala izango da) edo egunero jan daitekeen, adibidez kirolarientzako irabiakien proteinak. Bigarren fase batean, lehenbiziko mesfidantzak gainditzen direnean, baliteke mikroalgen bolatxo erregosiak eta gisakoak agertzea, adibidez entsaladei eransteko, edo mikroalga xehatuak hanburgesak etxean egiteko, orain haragi xehatua erosita egiten dugun bezala. Landare proteinekin egindako produktuen bigarren labealdi horrek profil osasungarriagoa edukiko du. Denbora kontua da eta kontsumitzaileen aldetik eskabidea izatea.
Ilarraren etorkizun oparoa
Gaur egun, landare proteinen artean, sojak jarraitzen du nagusi izaten. “Baina herritarren zati batek ez dezake hartu alergia dela eta. Horregatik, industria gero eta irekiagoa dago alergeno gutxiago duten beste proteina begetal batzuekin lan egitera, adibidez ilarrarekin eta babarekin”, adierazi du Valverdek. “Eta nutrizioaren ikuspegitik, aminoazidoak hartzeko iturri aski osatua ere bada”, erantsi du. Ilarrak lekutxo bat egin du kirolariek hartzen dituzten proteinazko gehigarrien artean esne gazuraren ordez. Baita zizka-mizketan ere. Produktu horiek egiteko, ilar irina, arroz semola eta oliba olio labeztatua erabiltzen dituzte. Ilar testurizatua ere badago albondigak egiteko edo betegarriak kroketa, lasagna edo enpanadetan erabiltzeko, eta baita hirugiharraren antzeko produktu bat ere.
Enpresa asko ari da ilarrarekin lanean haragiaren ordezko gisa erabiltzeko. Planterra Food erraldoiak, adibidez, Ozo True Bite sortu du, hirugihar bat, ilar proteinaz, gariz, arroz irinez, sojaz, jalapeñoz, ekilore olioz eta koko olioz egina. Eta ketua da, jakina. Publizitate kanpainak nabarmendu egiten du txerriaren urdaiak baino %50 gantz saturatu gutxiago duela. Beste batzuek xerra osatu bat sortu nahi dute ilarretatik abiatuta. Horixe da Martin Hofmann-en proposamena; Zurich-eko Eskola Politekniko Federaleko ikertzailea da (ETH), eta behi haragiaren testura haritsua imitatu nahi du eta gantz ehunaren banaketa ere berdina izan dadila. Ehun gihartsua imitatzeko, ilar proteina, azenarioa eta garia erabiltzen ditu, xehe-xehe eginda, baita olio pittin bat eta ura ere. Ehun gantzatsua irudikatzeko, ur eta olio emultsio bat darabil.
Ilar ekoizpena handitu eta proteina iturri gisa erabiltzeak, gainera, beste onura batzuk ere eduki ditzake nekazaritzarako. Lekale horrek finkatu egiten du nitrogenoa txandakako laboreetan, hobetu egiten du lurraren emankortasuna eta ongi hazten da hezetasun handirik ez dagoen inguruetan. Ilarra proteina iturri gisa erabiltzeak lagundu egingo luke gure elikadurak sortzen duen karbono aztarna murrizten eta ur gutxiago erabiltzen. Aski da datu bat horretaz jabetzeko: lekale kilo bat ekoizteko, 50 litro ura behar izaten da. Abelgorriaren haragi kilo batek, bestalde, 15.000 litro eskatzen ditu.
Ilarra, mikroalgak eta onddoak, horra hor hiru aukera haragiaren ordezko produktuak bilatzeko mundu begetalaren barnean. Horiekin egindako produktu batzuk merkatuan daude dagoeneko, eta beste batzuk hurrengo urteetan iritsiko dira. Baina bilaketak aurrera jarraitzen du eta zientzia formula berriak aurkitu nahian ari da gero eta populazio handiagoa elikatzeko eta gero eta eskari zorrotzagoak asetzeko.
Nahiz eta zientziak elikagai osasungarriak eta karbono aztarna txikikoak sortu, kaleko herritarren ahosabaiak agintzen du. Food 4 Future ekimenaren iazko ekitaldian, Bilbon, John Regefalk sukaldari eta Basque Culinary Centerreko ikertzaileak saltxitxa berezi-berezi bat aurkeztu zuen. Ogia zeukan, ketchupa eta ziapea, hor dog normal batek bezala. Baina ohiz kanpokoa saltxitxa bera zen, zeina mikroalgekin, espeziekin, almidoiekin eta landare jatorriko gantzekin egina zegoen. Ez zen saltxitxa normala, baina saltxitxaren usain, itxura eta zapore berdina zuen.
Mario Sanchez elikagaien teknologoak hura dastatzeko aukera izan zuen. “Zaporea oso ongi lortua dago. Baita testura ere”, adierazi du. Merkatuan dauden beste saltxitxa begetal batzuekin alderatuta, baita sojaz edo ilar proteinaz egindakoekin ere, mikroproteinek testura mamitsua eskaintzen dute onddoaren mizelioei esker. Era horretan, mokadu bakoitzak egiazko haragia oroitarazten du, eta berehala ahazten zaigu ahoan dugun hori ez dela animalia batetik heldu. “Txarrena prezioa da. Proteina garestiagoa izaten jarraitzen du beste begetal batzuena baino. Baina etorkizunera begira, oso interesgarria iruditzen zait”, azaldu du Sanchezek.
Hurrengo pausoa da teknologiaren berrikuntzan aurrera egitea eta finantzaketa handitzea kantitate handian ekoitzi eta kostuak merkatzeko. “Bestelako proteina batzuekin alderatuta, adibidez intsektuenarekin, mikroproteinak badute abantaila bat: errazagoa da jendeak onar ditzan. Produktu hartzituak ohikoak dira gure supermerkatuetan, eta, beraz, ez legoke halako talka kulturalik, ezta elikagai guztiz berriek eragiten duten mesfidantzarik ere”, nabarmendu du adituak.