Cosméticos. Menos é máis

Cosméticos. Menos é máis

Para aqueles que non estean familiarizados coas redes sociais, un cancelo é unha consecución de caracteres precedidos do símbolo dun cancelo que serve para identificar un tema sobre o que calquera persoa pode achegar a súa opinión. Pois ben, para facérmonos unha idea do moito que nos interesa o mundo da cosmética, en Instagram o cancelo #beauty (beleza) conta con máis de 500 millóns de fotos, o de #cuidadofacial (coidado facial) ten 3,1 millóns e en TikTok outros como #skincare (un anglicismo polo que xa se coñece internacional a rutina de coidados) contan con 23,1 millóns. posts. Neles, profesionais da dermatoloxía e da cosmetoloxía, pero tamén moitas outras persoas sen ningún coñecemento sobre o coidado da pel, recomendan infinitas rutinas faciais e produtos cosméticos específicos para cada zona da epiderme. Algúns deles, a modo de recomendación ou consello, chegan a resumir a rutina cosmética diaria en 10 produtos pola mañá e outros 10 antes de nos deitarmos.

Esta obsesión conseguiu, segundo os estudos da Asociación Nacional de Perfumería e Cosmética (STANPA), que os europeos utilicemos unha media de sete produtos cosméticos e de coidados persoais diferentes ao día e uns 13 á semana (a maior parte deles, faciais), o que representa un gasto medio anual de 206 euros por español. Pero a cuestión é se a pel saudable necesita (e pode soportar) poñer “toneladas” de produtos con diferentes ingredientes, principios activos e texturas distintas. Isto é o que din os expertos sobre o que realmente necesita a pel.

Limpo, manter e protexer.

Cantos produtos son necesarios para unha boa rutina cosmética? Son moitos a media europea de sete ao día? Rubén Hernández, presidente da Asociación Española de Cosmetólogos e Cosmiatras (AECOSM) lembra que cando falamos de cosmético non estamos a falar só de produtos faciais. “Un xel de baño, un xampú, a maquillaxe, o desodorizante, o acondicionador para o cabelo, a crema solar, o hidratante corporal… Todos son cosméticos. Neste sentido, o normal é empregar esa cantidade ao longo do día”, conta. “Pero se nos centramos na rutina facial, para unha persoa adulta sen patoloxías cutáneas, os piares básicos son a hixiene facial, o mantemento da barreira cutánea e a fotoprotección”, indica Tomás Muret, vogal de Dermofarmacia do Consello Xeral de Colexios Oficiais de Farmacéuticos (CGCOF). “A partir destes elementos esenciais pódense incorporar outros produtos cosméticos para tratar zonas concretas, como o contorno dos ollos, os beizos ou a zona peribucal, así como para abordar necesidades específicas da pel, como deshidratación, as engurras, as manchas, a firmeza ou o ton”, engade Muret.

Hai persoas que desagregan cada un destes tres pasos básicos noutros tres, pero os expertos recomendan non complicarse porque cunha pel sa non é necesario engadir fases. “Un só produto, como unha auga micelar para a limpeza, abonda”, opina Rubén Hernández. Lembra tamén que o mantemento non consiste só en aplicar crema hidratante, xa que o concepto de coidado foi evolucionando e agora é máis integral. “Aínda que é certo que a pel hidratada é a base para que estea saudable, a partir de aí, se se quere e necesita, pódense engadir produtos para corrixir ou facer que a cute luza mellor, como un contorno de ollos, un soro nutritivo ou para tratar manchas, dependendo do que a pel precise”. Respecto do último paso, non hai discusión posible. Non só para evitar o envellecemento prematuro, senón tamén un cancro de pel, a fotoprotección é obrigatoria sempre.

E se nos pasarmos?

O abuso de produtos cosméticos, así como o uso de produtos que non son axeitados para o tipo de pel, pode ter múltiples consecuencias negativas. “Utilizar demasiados produtos ao longo do día pode causar irritación, sensibilidade e danos na barreira cutánea. A exfoliación excesiva pode provocar arroibamento, inflamación e enfraquecemento da pel, e tornala máis vulnerable a infeccións e problemas cutáneos”, indica o dermofarmacéutico Tomás Muret.

Ademais, o uso frecuente de máscaras e xabóns agresivos pode desequilibrar a microbiota da pel e afectar a función de barreira da pel, provocando sequidade, sensibilidade e irritación.

Por outra banda, mesturar tantas cremas, emulsións, tónicos ou soro pode volverse na nosa contra, xa que algúns principios activos poden ser incompatibles entre si e o seu uso en conxunto pode reducir a efectividade ou provocar irritación. “Por exemplo, o uso simultáneo de retinol e exfoliantes como o ácido glicólico pode ser demasiado agresivo para a pel”, lembra Tomás Muret. Por outra banda, tamén se pode producir unha inactividade debido á saturación da pel. “As cremas teñen as súas doses e indicación e o autoconsumo desenfreado do cosmético, aínda que non nos danará coa gravidade con que o pode facer o automedicarse, sen dúbida resultará inútil e sen efecto na nosa pel”, conclúe Hernández.

Que necesita a nosa pel?

Antes de comprar un produto cosmético é importante identificar as nosas necesidades. Que é o que necesitamos? A nosa pel está saudable ou ten algún problema? Polo tanto, é importante distinguir entre un medicamento para a pel e un produto cosmético. A principal diferenza reside no seu propósito. O primeiro trata enfermidades e patoloxías e o segundo coida a pel.

“Os medicamentos están deseñados para previr, diagnosticar, tratar ou curar enfermidades e teñen un efecto farmacolóxico no organismo. Por outra banda, os produtos cosméticos están destinados a limpar, perfumar, cambiar o aspecto, protexer e manter en bo estado sen alterar significativamente as funcións ou estruturas do organismo”, explica Tomás Muret. É dicir, hai que ter claro que por moitos produtos cosméticos que apliquemos para solucionar un determinado problema na pel, como, por exemplo, o acne, un eccema ou a rosácea, nunca poderemos tratar estas afeccións.

Outra cousa que é diferente é que, por exemplo, o dermatólogo prescribe unha crema antibiótica para tratar o brote de acne e, ao mesmo tempo, recomenda ao paciente combinala cun cosmético, como unha crema hidratante específica ou un xabón de limpeza facial que axuda no tratamento. “Trátase dun tipo de produtos que non se axustan nin á definición de fármaco nin á de cosmético, senón que están a camiño entre un e outro (adoitan chamarse cosmecéuticos, aínda que non existe unha regulación nin unha definición oficial para eles), e utilízanse para tratar os desequilibrios cutáneos, xa sexan un síntoma ou unha alteración estética, como espiñas, puntos negros, irritacións ou eccemas”, explica Rubén Hernández, da AECOSM.

Por todas estas razóns, os expertos conclúen que ao final un produto é tan bo como tan ben prescrito estea. O importante é facer un bo diagnóstico cosmetolóxico e, en consecuencia, unha boa prescrición, xa que non hai un produto que sexa bo para todos. O que realmente fai que un produto sexa bo é que a persoa que o estea a usar o precise.

Como elixir os cosméticos.

Ademais dunha correcta prescrición, de que depende a efectividade dun cosmético? “A efectividade depende fundamentalmente da calidade das materias primas, xa que os ingredientes puros e de alta calidade garanten mellores resultados. En segundo lugar, da concentración dos ingredientes, que é fundamental, xa que estes deben estar presentes nas concentracións axeitadas para seren eficaces. Ademais, o proceso de elaboración do produto cosmético é a clave; incluso os mellores ingredientes poden perder a súa eficacia de non se formularen correctamente”, explica Tomás Muret. A pregunta é case obrigada: como pode o consumidor elixir?

A portavoz da AECOSM pon como exemplo o aceite de argán, un ingrediente moi utilizado na cosmética. “Non é o mesmo usar un aceite de argán refinado que un de primeira presión en frío (este último ten maior efectividade na pel ao levar maior concentración de nutrientes que o refinado). O mesmo ocorre co resto dos ingredientes. Tamén hai moita variedade e diferenza entre os ácidos hialurónicos. Hainos moi baratos e máis caros, xa que están tratados de forma diferente, e teñen diferentes capacidades de penetración na pel. Ao final, o consumidor non pode identificar a calidade do produto. Aí radica o problema. A única forma que ten é confiar na regulación e nos estudos de eficacia realizados sobre o produto cosmético que se pon no mercado”, explica Rubén Hernández.

Porque nin sequera o produto elaborado cos ingredientes máis caros e mellor formulados do mercado é garantía de efectividade. Unha crema pode ser fantástica para unha persoa e a outra non lle valer para nada ou case nada.

“Se só consideramos a engurra dende o punto de vista técnico, seguro que atoparemos un produto mellor formulado que outro para tratala. Pero ese mesmo produto, independentemente do principio activo que poñamos na súa composición, non fará o mesmo efecto sobre unha pel equilibrada que sobre unha que non estea ben”, explica Rubén Hernández. É dicir que, por moito que unha amiga ou unha influencer nos repita unha e outra vez os beneficios dunha determinada crema, hai que ter en conta que quizais para ela lle resultou moi eficaz porque partía dunha boa base para aplicala. “Se, pola contra, esa pel non ten un balance hidrolípido adecuado -entre auga e graxa-, calquera activo para engurras, como un péptido, un retinoide ou un ácido hialurónico, talvez non faga efecto”, conclúe Hernández.