Tortas. Só con cereais, a mellor elección
As tortas de cereais son relativamente recentes na nosa contorna. Cando fixeron a súa aparición, eran basicamente de trigo ou de arroz e clasificábanse entre os produtos dietéticos. Pero co paso do tempo o seu consumo foise xeneralizando, de modo que agora xa non se asocian só con ese fin, senón que tamén se consumen en moitas outras situacións; por exemplo, para aperitivos, almorzos, merendas ou, simplemente, para picar entre horas. Ademais, a variedade da que dispoñemos hoxe é moito maior que no pasado. Agora xa non só hai tortas de millo ou arroz sen máis, senón que algunhas incorporan ademais outros ingredientes como chocolate, tomate, quinoa… Isto dános máis opcións para elixir, pero tamén nolo pon máis complicado á hora de facer a compra.
Tres grandes grupos
A primeira vista, o primeiro que podemos apreciar en torno aos produtos analizados é que hai tres tipos: unhas tortas que parecen estar formadas na súa maior parte por cereais, ás que chamaremos “básicas” (Bicentury arroz, Veritas maíz e Eroski maíz y quinoa); outras “de sabores”, nas que se destaca algún ingrediente ou sabor (Bicentury tomate e Bicentury jamón), e outras que conteñen chocolate (Bicentury chocolate blanco, Gullón chocolate, Veritas chocolate, Santiveri chocolate e Eroski chocolate).
Isto poderemos confirmalo se lemos a denominación de venda, que se mostra normalmente xunto á lista de ingredientes e que informa sobre as características xerais do produto. Por exemplo, en Bicentury arroz indícase “Tortitas de arroz integral”; en Bicentury tomate, “Tortitas de maíz sabor tomate y albahaca con aceite de oliva”, e en Veritas chocolate, “Tortitas de maíz con chocolate negro”.
Os ingredientes maioritarios
Pero onde realmente atoparemos información detallada é na lista de ingredientes. Como estes deben enumerarse en orde, segundo a súa proporción no produto, podemos saber que o primeiro é o máis abundante. En case todos os casos, o ingrediente maioritario é arroz ou millo. As excepcións son as tortas Veritas con chocolate negro (nas que o chocolate está nunha proporción do 57%) e Bicentury arroz con chocolate blanco, cun 50% de chocolate branco.
Ademais, se algún dos elementos se destaca dalgún xeito no envase –xa sexa con palabras ou con imaxes–, debe indicarse a súa cantidade concreta. Isto permítenos coñecer detalles que son especialmente importantes á hora de facer unha elección, como a proporción de cereais ou de chocolate.
Cantos cereais conteñen?
As tortas que conteñen máis cantidade de cereais son as básicas: Veritas maíz e Eroski maíz y quinoa, ambas cun 95,7%. É probable que Bicentury arroz tamén ande nesa cifra, aínda que non temos forma de sabelo con seguridade, porque está composto por arroz integral e arroz refinado, pero só se indica a proporción do primeiro (78%), dado que é o único que se destaca no envase.
En segundo lugar, atópanse as tortas de sabores, Bicentury tomate e Bicentury jamón, ambas cun 78% de cereais. Nestes casos, esa proporción máis baixa explícase pola presenza doutros ingredientes, principalmente aceite de xirasol e aceite de oliva.
Para rematar, as tortas de chocolate son as que conteñen menos proporción de cereais: entre o 42,9% de Veritas chocolate e o 54,6% de Santiveri chocolate. Como se pode adiviñar, isto débese precisamente ao contido en chocolate, que na maioría dos casos está nunha proporción do 45%. As excepcións son Bicentury chocolate blanco e Veritas chocolate, que teñen un 50% e un 57% de chocolate, respectivamente.
Para realizar esta guía de compra seleccionáronse tortas de cereais elaboradas por marcas líderes no mercado, nas que se analizou principalmente:
- Puntuación Nutri-Score. A valoración vén determinada pola proporción de graxas, sal e azucres.
- Os ingredientes. Para coñecer a calidade comercial, especialmente no que respecta á cantidade de cereais.
- A información comercial. Analizamos se aporta información de valor ou se esta pode resultar confusa ou levar a engano ao consumidor.
- Prezo. Non foi un criterio para avaliar a calidade, pero a relación calidade-prezo debe terse en conta para as posicións do ranking.
- O etiquetado. Analizouse se cumpre a lexislación vixente.
Os hidratos de carbono e o azucre
Os nutrientes maioritarios son os hidratos de carbono, dado que se trata de produtos que están compostos principalmente por cereais. As tortas básicas son as que presentan as cifras máis altas, entre o 81% de Bicentury e Eroski, e o 86% de Veritas. Nas tortas de sabores e nas de chocolate, a proporción de hidratos de carbono atópase entre o 64% de Gullón e o 70% de Bicentury chocolate blanco. Iso si, debemos ter en conta que, nas que teñen chocolate, unha boa parte deses hidratos de carbono son azucres. Concretamente os valores están entre o 21% de azucres de Eroski e o 28% de Bicentury con chocolate blanco, cifras que son bastante considerables. Para facernos unha idea, iso significa que en 100 gramos (unhas 8 tortas de chocolate) hai entre cinco e seis culleradas de azucre.
Neste sentido, as tortas Santiveri son unha excepción porque, aínda que están bañadas con chocolate, non conteñen azucre, xa que este foi substituído por edulcorantes. En principio os edulcorantes poden parecer
unha boa solución como substitutos do azucre, pero hai algunhas reticencias cara a eles. O seu consumo é seguro e presentan algunhas vantaxes –moitos non conteñen calorías e non producen caries–, pero, por outra banda, o seu intenso sabor doce pode afacer ao noso padal a este tipo de sabores e impulsará os nosos gustos cara a alimentos máis azucrados. Ademais, hai hipóteses que suscitan certos inconvenientes, como un posible efecto adverso sobre a microbiota intestinal.
Algunhas teñen moita graxa
Tamén hai importantes diferenzas na cantidade de graxa. Nas básicas, a proporción é moi escasa, (entre o 1% de Eroski e o 3,5% de Bicentury), tal e como cabe esperar dunhas tortas de cereais. Pero no resto a cantidade de graxas é considerable: entre o 15% de Bicentury jamón e o 21% de Veritas chocolate. Esta porcentaxe non sorprende nunhas tortas elaboradas con chocolate, dado que un dos seus ingredientes principais é a manteiga de cacao, o que explica que conteñan aproximadamente un 18% de graxas.
Pero si que é rechamante nas tortas de sabores, porque a primeira vista poderían parecer similares ás básicas. Con todo, conteñen aproximadamente un 16% de graxas, é dicir, unha cantidade parecida á das tortas de chocolate. Agora ben, neste caso trátase de aceite de xirasol e aceite de oliva, por iso o seu contido en graxas saturadas é moito máis baixo que nas de chocolate, aproximadamente un 2% fronte a un 11%.
A graxa é o nutriente que aporta máis calorías: 9 kcal por cada gramo, fronte ás 4 kcal que aporta cada gramo de hidratos de carbono ou de proteínas. Por iso as tortas con máis graxa, é dicir, as de sabores e as de chocolate, son tamén as que máis calorías aportan, con cifras que anda nas 460 kcal por cada 100 gramos, fronte ás tortas básicas, que aportan unhas 380 kcal. Para facernos unha idea, isto é equivalente ás calorías que aporta un prato de espaguetes á boloñesa ou un prato de lentellas, respectivamente.
O sal que hai que vixiar
Outro aspecto importante no que deberiamos fixarnos é o sal, especialmente nas tortas que non son doces, é dicir, nas básicas e as de sabores, nas que a súa cantidade pode ser excesiva. Considérase que un produto ten moito sal cando a cantidade supera o 1,25%. Nos produtos analizados, os que teñen cifras máis altas de sal son Bicentury tomate, cun 1,2% e, sobre todo, Bicentury jamón e Bicentury arroz, ambas cun 2,2%.
Como estas tortas están compostas principalmente por cereais, moitas familias pensan que son saudables e ofrécenllas aos seus fillos desde idades temperás. Con todo, moitas delas non se poden considerar saudables, como as de chocolate ou as de aromas, pola súa elevada proporción de azucres, graxa ou sal. No que respecta ás tortas básicas, deberiamos vixiar o sal (máis de 1,25% é excesivo). Así pois, a opción que quedaría son as tortas básicas con pouco sal, pero tamén aquí hai que ter en conta algunhas consideracións.
A maioría destas tortas están elaboradas a partir de millo, arroz ou unha mestura de ambos. Desde un punto de vista nutricional, non ten demasiada importancia se conteñen un ou outro, a non ser que se ofrezan aos nenos pequenos. Neste caso convén limitar o consumo de tortas de arroz, debido a que este cereal acumula arsénico e iso pode supoñer un problema nos menores se o consumen habitualmente. Por iso, a Axencia Catalá de Seguridade Alimentaria recomenda que os nenos de ata 36 meses non consuman máis dunha torta ao día e os nenos de 3-9 anos, non máis de tres diarias.
A segunda cuestión que deberiamos ter en conta é que sería desexable que a alimentación dos nenos, especialmente a dos máis pequenos, fora variada e baseada en alimentos saudables e preferiblemente frescos. Non só polo seu aporte nutricional, senón máis ben por unha cuestión de ensinanza: é importante que aprendan a apreciar e distinguir sabores, aromas ou texturas, en lugar de seguir unha dieta monótona composta por procesados. É dicir, é preferible alternar diferentes alimentos, como froita ou pan integral e deixar as tortas para un consumo ocasional.
Nutri-score: do A ao E
A puntuación no sistema Nutri-Score é moi dispar debido ás diferenzas que existen na súa composición. A maioría obteñen un D ou E, debido ao seu elevado aporte de calorías e ao seu alto contido de graxa, azucre ou sal. É o que acontece coas tortas de chocolate e con Bicentury jamón, nesta última debido sobre todo ao seu alto contido en sal. Tamén o sal explica a puntuación C que obteñen as tortas Bicentury tomate e Bicentury arroz. As mellor valoradas son Eroski maíz y quinoa (A) e Veritas maíz (B), debido ao seu baixo contido de graxas, sal e azucres.
Como e cando as imos comer?
Ata agora consideramos a cantidade de nutrientes que aportan 100 gramos de tortas. Isto resulta de grande utilidade para ter unha referencia acerca da proporción na que se atopan e tamén para poder facer comparacións. Pero tamén é importante ter en conta a cantidade que imos comer en cada inxesta, é dicir, o tamaño dunha ración.
Nalgúns envases indícase un tamaño de ración orientativo duns 25 gramos, un peso que corresponde a tres tortas normais ou a dúas tortas con chocolate. Se consideramos estas cantidades e a enerxía que consumimos, son moito menores que cando falamos de comer 100 gramos. Por exemplo, no peor dos casos, falamos de 0,55 gramos de sal nas tortas Bicentury de arroz e Bicentury jamón; 5,3 gramos de graxas en Veritas chocolate e uns 7 gramos de azucre en Bicentury con chocolate blanco e Veritas con chocolate. E se falamos de calorías, 25 gramos destas dúas últimas tortas aportan 120 kcal, que é aproximadamente o mesmo que aportan dúas mazás pequenas. Coa diferenza de que as mazás son moito máis saciantes, é dicir, quítannos máis facilmente o apetito e, por suposto, son máis saudables.
Agora ben, iso non significa que debamos desprezar eses valores. E é que, ata en cantidades moderadas –o que se considera unha ración– algunhas destas tortas poden supoñer un aporte significativo de sal, azucre, graxas ou calorías na nosa dieta. Loxicamente, ese aporte será aínda máis importante se as consumimos de forma habitual (por exemplo, a diario) ou se superamos esa cantidade de 25 gramos por ración. Isto último é máis doado nalgúns produtos que noutros. Por exemplo, as tortas Gullón ou Eroski chocolate comercialízanse en envases que inclúen catro paquetes individuais de 25 gramos cada un, o que nos facilita limitar o seu consumo. Pero outros produtos véndense en bolsas onde non se dosifican as racións, así que pode facer máis difícil que nos limitemos a comer só 25 gramos. O exemplo máis claro atopámolo nas tortas Bicentury jamón, comercializadas en bolsa de 70 gramos, porque ademais trátase de tortas de pequeno tamaño, co que se adoita facer máis difícil controlar o consumo.
O envase inflúe na conservación
Máis aló da influencia que poida ter o formato ou a forma de envasado sobre o modo en que consumimos estes produtos, é importante considerar que o envase contribúe á súa conservación e isto levarase a cabo en mellor ou menor medida, dependendo das súas características. Por exemplo, envases opacos ou metalizados como os de Bicentury jamón ou Gullón, dificultan o paso da luz, o que impide que o produto se poña rancio. Isto é especialmente importante nas tortas que teñen unha alta proporción de graxa. Por outra banda, os formatos que inclúen envases en porcións, como Gullón ou Eroski, protexen mellor o produto da humidade, aínda que inclúen máis cantidade de plástico.
Diferenzas de prezo
O prezo varía moito duns produtos a outros. Por exemplo, as tortas máis baratas son as de Veritas de maíz, que custan a metade que as máis caras, que son as de Santiveri con chocolate (0,97 €/100 g fronte a 1,99 €/100 g). En xeral, as tortas máis baratas son as básicas, mentres que as máis caras son as que teñen chocolate. Isto era de esperar, dado o custo das súas respectivas materias primas.
O que si resulta rechamante é que, entre as máis caras, atópanse as tortas Bicentury jamón, que están compostas basicamente por cereais (78%) e aceites de xirasol e oliva e, aparentemente, este último non se atopa nunha proporción moi elevada. De feito, a composición destas tortas é equiparable á das tortas Bicentury tomate, tamén cun 78% de cereais e unha proporción semellante de graxa, pero estas últimas custan trinta céntimos menos (1,53 €/100 g).
Tipo de torta. Hai tres grandes grupos: básicas, con aromas e con chocolate. Mellor elixir as primeiras.
Proporción de cereais. Canto máis alta, mellor.
Ingredientes engadidos. Algunhas levan chocolate ou aceites, que aportan moita enerxía, graxa e azucre. Podemos sabelo se lemos a lista de ingredientes e a información nutricional.
Cantidade de sal. Máis de 1,25% considérase excesivo.
Prezo. Pode ser moi diferente segundo o produto. As tortas máis baratas son as básicas, que ademais son as máis saudables.
Conclusións
Se consideramos en conxunto a proporción de cereais, o prezo e a composición nutricional (sobre todo o aporte de enerxía e o contido de graxas, azucre e sal), os produtos máis recomendables de cada un dos grupos son os seguintes. Entre as tortas de sabores, Bicentury tomate; entre as de chocolate, Gullón e Eroski e, entre as básicas, Veritas e Eroski. Estas dúas últimas, Eroski maíz con quinoa e Veritas de maíz, son sen dúbida a mellor elección de todas as analizadas.
