Os cigarros electrónicos son tan malos coma o tabaco?
Non, porque o tabaco tradicional leva un gran número de compostos tóxicos. Con todo, isto non quere dicir que sexan saudables nin tampouco unha alternativa de saúde ao tabaco tradicional. As compañías que os venden afirman que son “un ben” para a saúde porque os seus compostos preséntanse en concentracións moi inferiores respecto dos tradicionais.
Serven para deixar de fumar ou para facelo menos?
De momento, non se demostrou que diminúan o consumo de tabaco nin que sirvan para reducir os danos asociados. Está claro que non levan tantos tóxicos nin son tan canceríxenos coma o tabaco, pero o 50 % das persoas que vapean (inhalan o valor do cigarro electrónico) continúan fumando cigarros clásicos. Moitos fumadores achéganse a este dispositivo e acábanse enganchando, non só á nicotina, senón á adicción xestual.
Cales son os seus efectos prexudiciais?
Inhalar a nicotina incorporada na maior parte deste tipo de cigarros provoca adicción. Ademais, a evidencia científica demostrou que, a curto prazo, se produce unha irritación das vías respiratorias (as substancias que se vaporizan son distintos tipos de líquido, non só vapor de auga) e unha perda da capacidade pulmonar. Con todo, non sabemos que pode acontecer a medida que pase o tempo. A nicotina pode ter distintos efectos cardiovasculares.
Algunhas sociedades científicas non descartan que poidan provocar cancro. É esaxerado ou hai evidencias científicas?
Non sabemos que pode suceder a longo prazo coas concentracións de tóxicos do vapor, coma as nitrosaminas e o formaldehído. Descoñécese se poden producir cancro en concentracións tan baixas. Hai que esperar resultados determinantes. Existen estudos que seguiron a fumadores de cigarros electrónicos durante un tempo, pero os efectos canceríxenos non son inmediatos. Debemos agardar a novos estudos, aínda que serán complicados de facer porque aos efectos do vapear vanse sumar os do fumar.
Tamén poden causar efectos prexudiciais nos vapeadores pasivos; é dicir, nas persoas que aspiran o vapor do e-cigarro suspendido no ambiente?
O vapeador pasivo existe. Os cigarros electrónicos non só desprenden vapor, tamén emiten líquidos. Tal e como ocorre co fumador pasivo tradicional, ao vapear nicotina poden quedar suspendidas no ambiente pequenas partículas do seu derivado, a cotinina. Neste caso, aínda que as súas concentracións son moi pequenas e se disipan rápido, atópanse no ambiente e isto afecta o resto das persoas.
Hai algún tipo de cigarro electrónico que sexa menos nocivo?
Nalgúns países, coma no Reino Unido, existía unha experiencia previa de tabaco oral, o tabaco de mascar. Os nórdicos, pola súa banda, tiñan o snus, unhas bolsiñas pequenas que se colocan baixo a lingua. Este tabaco está prohibido no resto da Unión Europea. Ter este tipo de produtos non significa que non traia consigo riscos. A comunidade científica reclama que, aínda que o e-cigarro poida ser unha ferramenta prometedora, non implique a perda dos avances realizados fronte ao tabaco. Vapear agora un e-cigarro electrónico nun bar ou nun restaurante atenta contra eses progresos. Ademais, hai unha evidente falta de control, xa que proliferaron moitos tipos de produtos que poden fabricarse aquí ou no estranxeiro. En Europa, non hai ningunha regulación respecto diso, algo que demandan as propias marcas de maior prestixio de cigarros electrónicos.
A OMS desaconsellou o uso de cigarros electrónicos ata que un organismo regulador probe a súa eficacia, seguridade e calidade. Está xustificada esta postura?
A OMS chama a aplicar o principio de precaución porque se descoñece que efectos poden ter. Este produto presentouse como unha alternativa para deixar de fumar absolutamente inocuo, pero dende o punto de vista científico e sanitario descoñécese se isto é realmente así. Requírense máis estudos dos seus efectos, e mentres ha de utilizarse con precaución. Isto non significa que este produto nun futuro se converta nun instrumento máis na loita contra o tabaco, pero aínda non temos evidencias diso. Polo de agora, a OMS estableceu que os sistemas sanitarios deben limitalo nos espazos onde xa está prohibido o tabaco.