Mahaiko olibak: kalitatezko aperitiboak
Drupa (edo fruitu) mamitsua da oliba, neurri bat baino gehiago izan dezakeena eta barrenean hazi bakarra duena. Oleaceae familiakoa da eta olibondoaren fruitua (Olea europaea). Gure mahaietan olibak noiz agertu ziren jakiteko, olibondoaren hasierako garaietara jo behar dugu, historian oso-oso atzera beraz.
Jatorrian, Mediterraneoan eta haren inguruetan landatzen zen olibondoa, Europan, Afrikan, Asia Txikian eta baita Indian ere. Baina azkar hedatu zen beste lurralde batzuetara, eta Ameriketaraino ere iritsi zen, kolonizatzaileen bitartez. Oliba, hasieran, olioa ateratzeko erabili zen, baina badakigu I. mendean mahaiko oliba gisa ere jaten zutela.
Nazioarteko Kontseilu Oleikoak (COI) emandako datuen arabera, mundu guztian 850 milioi olibondo daude, zeinek 10 milioi hektarea baino gehiagoko gainazala hartzen duten. Horietatik, milioi bat baino gehiago dira mahaiko olibak ekoizteko.
Espainiako Estatuko ekoizpena
Gaur egun, Espainia da mahaiko oliben ekoizle eta esportatzaile nagusia: mundu osoko %25 ekoizten du eta %50 esportatzen. Landatzeko gainazalei eta horien emaitzei buruz 2016an egin zen inkestaren arabera (ESYRCE), Espainiako Estatuan 2.623.156 hektarea olibondo daude, eta horietatik, 152.345 dira (%6) mahaiko olibak ekoizteko. Gainazal horren zatirik handiena Andaluzian eta Extremaduran dago, eta Aragoi dator bi horien ondotik. Olibagintzaren %97 lehenbiziko bietan egiten da.
Estatu mailan, sektore hori garrantzi handikoa da nekazaritzako elikagaien industrian, lanpostu asko sortzen dituelako eta bolumen handiko ekoizpenak eta esportazioak eragiten dituelako. Hori dela eta, Espainia ageri da munduko merkatuaren buru-buruan bi alderdi horietan.
Motak
Nazioarteko Kontseilu Oleikoak atera zuen Kalitate Arauak (1980koa da) honako mota hauetan sailkatzen ditu mahaiko olibak:
- Berdeak: heltzeko zikloan daudela biltzen diren fruituak dira, neurri normala iritsi dutenean. Oliba trinkoak, osasuntsuak eta sendoak izango dira, hatzen artean egindako presio arin bati eusteko modukoak, eta ez dute edukiko berezko pigmentaziotik aldentzen den bestelako orbanik. Fruituaren kolorea aldatu egin daiteke berdetik lasto kolorera.
- Kolore aldakorrekoak: kolore arrosakara, ardo antzeko arrosa edo gaztaina kolorea duten fruituetatik lortzen dira, eta erabat heldu baino lehen biltzen; tratamendu alkalinoak eman dakieke edo ez, eta jateko prest egoten dira.
- Beltzak: erabat helduta edo zertxobait lehenago biltzen diren fruituetatik lortzen dira. Kolore bat baino gehiago eduki dezakete ekoitzi diren gunearen eta bildu diren garaiaren arabera: beltz gorrikara, beltz morexka, more iluna, beltz berdexka edo gaztaina kolore iluna.
- Oxidazioz belztuak: oliba horiek erabat helduta ez dauden fruituetatik datoz, eta, behin tratatuta, kolore beltza hartzen dute. Tratamendu hori oxidazio bidezkoa izaten da, eta kendu egiten diete mikaztasuna lixiba alkalinoa erabilita. Gatzunetan ontziratu behar dira, eta beroarekin esterilizatuta egon behar dute.
Sorta eta sail komertzialak
Gehien erabiltzen direnak
Inguru geografikoaren arabera, mahaiko oliben aldaera bat baino gehiago landatzen da Espainiako Estatuan. Horietako batzuk zuzenean jateko izan daitezke eta baita olioa egiteko ere.
- Sevillako manzanilla da nazioartean gehien zabaldu dena, ekoizpen handia ematen duelako eta kalitate oneko fruitua. Espainian Manzanilla izena hartzen du Sevillako probintzian eta Carrasqueña Badajozen. Mamia/azala erlazio handia ageri du, eta olio kopuru onargarria ateratzen zaio errotara eramaten denean. Fruituak beltz kolorea hartzen du heltzen denean, esferikoa edo oboide itxurakoa izaten da, neurri ertainekoa eta zertxobait biribildua, muturrik gabe.
- Gordal esaten zaiona (nazioartean Sevillano izena hartzen du) neurri handiko oliba da, eta horrexegatik du halako estimua: fruitu bakoitzak, batez beste, 12,5 gramo izaten ditu. Bihotz formakoa da itxuraz, kolore berdekoa tanta zuriekin. Mahaiko olibak egiteko erabiltzen da nagusiki.
- Hojiblanca aldaera Kordoban, Malagan, Sevillan eta Granadan landatzen da nagusiki, eta berandu heltzen da. Oso egokia da oliba beltz onduak eta gatzunetan datozenak egiteko. Lucentino izenez ere ezagutzen da, eta mamiak testura trinkoa izan ohi du. Fruituak olio gutxi ematen du, baina kalitate onekoa. Kolorez morearen eta beltzaren tartekoa da, eta neurriz handia.
- Cacereña esaten zaion oliba (Manzanillaren antzekoa da itxuraz, nahiz eta kolore argixeagoa duen) Caceresko probintzia guztian dago hedatua eta Salamancan ere bai. Oliba beltz onduak egiteko erabiltzen dira gehienbat.
Mahaiko olibetan badira beste aldaera batzuk ere, Verdial delakoa esaterako, zeina oliba berde gisa merkaturatzen den, bestelako osagaiz onduta, eta beste batzuk ere badaude, ekoizpen urriagoa dutenak: Cañivana, Picolimón, Gordalilla, Aloreña, Rapazalla, Picuda, Cordobí eta Cuquillo.
Oro har, mahaiko olibek ezaugarri nabarmenen bat baldin badute, neurri ona izaten da, zapore bikaina, mamia/azala erlazio ona eta hezurra erraz kentzeko modukoak direla.
Sailkapen komertziala
Hiru sailetan bereizten dira mahaiko oliba guztiak (osoak, hezurrik gabeak, beteak, erdibituak, laurdenkatuak, atalkatuak, xerra eginak):
- Estra. Kalitate goreneko olibak dira, dagokien aldaeraren ezaugarriak inork baino hobeto betetzen dituztenak. Sail horretako ezaugarriak betetzen ez dituzten fruituak %5 izatea onartzen du legediak, baina lehen mailakoak izan beharko dute, gutxienez.
- Lehen maila. Kalitate oneko olibak dira, heltze puntu egokia dutenak eta dagokien aldaeraren ezaugarriak dituztenak. Akats txikiak eduki ahalko dituzte kolorean, itxuran, epidermisean edo mamiaren trinkotasunean, baldin eta horrek ez badio eragiten multzo osoaren itxura onari eta fruitu bakoitzaren ezaugarri organoleptikoei. Sail horretako ezaugarriak betetzen ez dituzten fruituak %10 izatea onartzen du legediak, baina bigarren mailakoak izan beharko dute, gutxienez.
- Bigarren maila. Sail honetako olibak ez daitezke sailkatu aurreko bi mailetan, baina betetzen dituzte mahaiko olibentzat ezarri diren baldintza orokorrak.
Entsaladako olibek %10 baino gehiago eduki behar dituzte oliba apurtuak, eta hori kalkulatzeko, bereizi egin behar zaie pisu garbi xukatua eta barreneko betegarria (piperra edo piper pasta), eta tarteka eduki ditzakeen kaparrak ere bai.
Oliba apurtuentzat legeak onartzen du oliba hezurgabeak eranstea, baldin eta pisu gordin xukatuaren %10 baino handiagoa bada oliba apurtuen portzentajea. Era berean, lehen multzokoetan bakarrik onartzen da oliba aldaerak nahasteko aukera.
Alcarrado motakoetan, nahastura horretan dauden olibei dagokien saila izango du ontziak, eta kaparrek eta piperrek ere beren araudi espezifikoek ezartzen dizkieten ezaugarriak eduki beharko dituzte.
“Mahaiko oliba” esaten zaie olibondo landatuak (Olea Europea Sativa) ematen dituen oliba aldaera batzuei, zeinak osasuntsuak izango diren, heltze puntu egokian bilduak eta kalitate egokikoak, lantze prozesu jakin bat egin ostean jateko prest dagoen eta ongi kontserbatuko den produktu bat emango dutenak.
Mahaiko olibaren elaborazio prozesua tradizioaren eta berrikuntzaren arteko konbinazioaren emaitza da Espainiako Estatuan, eta izan duen bilakaeraren ondorioz, sektore hori teknologikoki aurreratua da egun, kalitate goreneko produktu bat emateko gai, mundu osoan estimatzen dena.
Sevillar erara ondutako oliba tradizionalekin hasi zenak produktu berriak eman ditu merkatuaren eskariz, eta asko ugaritu da eskaintza.
- Uzta biltzea: mahaian jateko kontserbetara bideratzen dituzten olibak udazkenean biltzen dira. Oliba jateko modukoa izan dadin eta berezko mikaztasuna galdu eta ahogozo atsegina eduki dezan, ontze edo gazitze prozesu bat eman behar zaio, eta gozatze edo gatzozpintze prozesu bat. Prozesu hori modu batean baino gehiagoan egiten da, eta olibaren heltze puntuaren araberakoa ere izaten da: heldu gabea izan (verdal) edo ongi heldua izan (beltza), era batekoa edo bestekoa izango da prozesua. Oliba berdeak biltzeko unerik onena izaten da neurririk handiena iritsi dutenean eta kolorea aldatzen hasi baino lehen, hau da, kanpotik berde-horixkak daudenean, eta oraindik kolore arrosakara hartzen hasi gabe daudenean. Lehenago biltzen badira, nekez hartzitzen dira, gogorrak gelditzen dira eta zaporea ez dute izaten batere atsegina; berandukoak badira, berriz, produktua guria ateratzen da eta gaizki kontserbatzen da. Fruituek kalterik jasan ez dezaten, uzta eskuz bil daiteke “jezte” sistema esaten zaionarekin, nahiz eta gero eta ohikoagoa den makinen bidez egitea (olibondoa astindu egiten dute makina horiek).
- Garraiatzea: edukiontzietan edo handizka garraiatzen dituzte, nahiz eta sistema horrek kalte batzuk sortzen dizkien fruituei. Beste aukera bat izaten da lixiba diluitutan garraiatzea; horrekin, kolperen bat hartu duten gunean ez dira iluntzen lixiba egosiarekin tratatzeko unea iritsi arte.
- Egostea, garbitzea eta gatzunetan jartzea: sodio hidroxidozko soluzio diluitu batekin ematen diete tratamendua (egostea esaten zaio horri) eta funtsezko urratsa da. Fruituari mikaztasuna kentzea da horren helburu nagusia. Egosaldia, gainera, hazkuntza bitarteko egokia izaten da hartzitze laktikoa esaten zaiona gerta dadin. Oliba aldaera batzuek egonean egon behar izaten dute egosaldi hori eman aurretik, ez dadin kalterik sortu fruituaren azalean edo azal hori ez dadin askatu. Egosaldia bukatzean, kendu egiten da lixiba eta urez estaltzen dira olibak (garbitzea esaten zaio horri), olibek gainean izaten duten sosa gehiena desagerrarazteko. Oliba aldaera bakoitzari era bateko egoste tratamendua eman behar zaio, ezaugarri jakinak izaten dituelako bakoitzak, nagusiki testura eta mikaztasuna, eta ingurumen baldintzak ere ez direlako berdinak izaten leku guztietan, batez ere tenperatura. Garbitzeko prozesua bukatzen denean, gatzunetan jartzen dira olibak, eta hantxe edukitzen dituzte hartzitze eta kontserbatze faseetan.
- Hartzitzea: lehenbiziko egunetan, mamitik ateratzen diren lixiba hondarrak direla eta, 10 unitatetik gorakoa izaten dute pHa. Hartzitze prozesuak izaten dituen faseetan, zenbait mikroorganismoren eraginak murritzarazi egiten du pHa, 4 unitatera edo gutxiagora, eta horri esker, egoki kontserba daitezke epe luzean. Hartzitze prozesuan agertzen diren mikroorganismoekin batean (bazilo Gram-negatiboak lehenik eta laktobaziloen nagusitasuna gero: L. plantarumedo, L.brevis eta L. delbrueckii, besteren artean), legamia batzuk ere sortzen dira gehienean.
- Kontserbatzea: hartzitze laktikoa bukatzen denean, olibak kontserbatzeko fasea hasten da. Eragiketa osagarri batzuk ere egiten dira hartzitzea bukatzean, izan ere, olibek ezaugarri egokiak eduki behar dituzte ontzietan sar ditzaten eta jateko modukoak izan daitezen. Lehenik eta behin, neurriak aztertu eta multzokatu egin behar dira, kilogramo batean sartzen den fruitu kopurua kontuan hartuta. Akatsen bat duten ale guztiak kendu egin behar dira, araudiak mugatu egiten baitu ale akastunen portzentajea azken produktuan. Gaur egun, mahaiko olibak ontziratzean, pasteurizazioa erabiltzen da gehien-gehienean. Hezurrik gabe eta barren-beteta datozen olibetan, hezurrak kentzeko eta betetzeko prozesua modu jarraituan egiten da, ontzietan sartu aurretxoan.
Mahaiko olibak, hautatu eta ontziratu ondoren, osasuntsu aurkeztu beharko dira, garbituta eta kolore eta usain anormalik gabe. Heltze puntu egokian egon beharko dute, ez dute eduki beharko jateko orduan edo kontserbatzeko garaian eragina izan dezakeen akatsik, materia arrotzik gabe egon beharko dute, aldaketa edo hartzitze anormalen sintomarik gabe, eta neurtuta egon beharko dute (osoek, hezurrik gabekoek, beteek eta erdibituek). Era berean, ontzi berean aldaera bereko olibak bakarrik sar daitezke, eta kolore uniformea eduki behar dute, salbu eta beste osagai batzuekin onduta daudenek eta kolore aldakorrekoek.
Azterketa nutrizionala
Espainiako Nekazaritza, Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioaren (MAPAMA) Elkagai Kontsumoaren Panelak dioenez, familiek kontsumitzen dute mahaiko oliben %75 inguru. Azken urteetan, apaldu egin da kiloaren prezioa, batez beste. ‘Per capita’ kontsumoa egonkorra izan da azken hiru urteetan: urtean 2,5 kilo ingurukoa.
Gaur egun, olibak aperitibo gisa erabiltzen dira entsaladak egiteko, ensaladillak edo beste zenbait errezeta prestatzeko (enpanadillak, urdaiazpiko ogia, haragi biribilkiak…) eta baita ogiak egiteko ere.
Mahaiko olibak ugari ematen ditu mantenugai osasungarriak, baina, hala ere, kendu egiten dute dieta askotatik (askotan arrazoirik gabe); horrekin batean, uste zabaldua da mahaiko olibak asko gizentzen duela. Egia da neurrian jatekoa dela, baina ez kaloria asko ematen duelako gantz gisa, gatz ugari duelako baizik.
Gehienean, gomendioa izaten da plater nagusian ageri ez diren elikagaiekin konbinatzea olibak, era horretan otordu osatua eta orekatua lortzeko. Adibidez, otorduan proteinak (haragia, arraina, arrautzak…) eta karbohidratoak ageri badira (patata egosia, arroza…), entsalada bat presta dezakegu eta oliba batzuekin eta gazta pittin batekin lagundu, gatzik bota gabe. Horretaz gain, aperitibo bat hautatzen hasita, olibak aukera ona dira kaloria gehiago ematen duten beste batzuen aldean, adibidez frijitukien eta zizka-mizken aldean.
Oliba hezurdunen 100 gramo bakoitzeko, 80 gramo izaten dira jatekoak, eta eguneko errazio gomendatua 8 eta 10 oliba artekoa izaten da (guztira, 25 gramo inguru).
Oliben osaera aldatu egiten da zenbait faktoreren arabera: oliba aldaera, heltze puntua, baldintza agronomikoak eta ekoizpen baldintza teknologikoak. Olibek mantenugaiak eta zuntza ematen dituzte, gantz azido monosaturatugabeak (azido oleikoa), sodioa eta E bitamina.
Nutrizio balio handiko elikagaiak dira olibak; beltzek handiagoa dute berdeek baino, denbora gehiago egiten baitute zuhaitzean. Fruitu gantzatsuak dira, nahiz eta gantzaren %70 monosaturatugabea den. Azido oleikoan (gantz azido monosaturatugabeak dira %99) agertzen da olibek bihotz-hodietako gaixotasunen prebentzioan dakarten onuraren zati handi bat, gantz azido horrek lagundu egiten baitu odoleko triglizeridoak murrizten, eta berdin LDL-kolesterola (txarra) eta kolesterol osoa ere, eta handitu egiten du HDL-kolesterola (ona). Ildo horretan, oliba beltzek izaten dute gantz gehien guztira.
Horretaz gain, ematen duten zuntzarekin, egunaren buruan hartu beharrekoaren %5 segurtatuko genuke. Zuntz hori, gainera, oso digestiboa da, eta eragin lasaigarri arina egiten die hesteei. Horretan ere, oliba beltzak nabarmentzen dira, zuntz gehiago dute eta.
Mineralei dagokienez, sodioa nabarmentzen da, hori baita gatzunaren osagai nagusia. Askoz kopuru txikiagoetan ematen dute kaltzioa (eguneko Erreferentziazko Kopuruaren %2) eta burdina (eguneko EKaren %5 gizonetan eta %3 emakumeetan).
Bitaminei begiratuta, berriz, kopuru txikietan ematen dituzte B multzoko bitamina hidrodisolbagarriak (erriboflabina eta niazina) eta E bitamina lipodisolbagarria (eguneko kopuru gomendatuaren %5 hartzeko adina). Bai E bitaminak eta bai azido oleikoak eragotzi egiten dute lipoproteinak herdoiltzea (kolesterola odolean barrena garraiatzen dute) eta, halaber, eragotzi egiten dute minbizi mota batzuekin zerikusia duten beste substantzia batzuk ere herdoiltzea. A probitamina, C bitamina eta tiamina ere ageri dira.
Gastronomia arloko aholkuak
Erosketa egiteko gomendioak
Nutrizio arloko osagaiak aztertu ondoren, komeni da errepaso bat eman eta ikustea zein aldaerarekin aterako diogun etekin eta gozamen gehien fruitu oleiko honi:
Edozein aldaera da egokia aperitibo gisa hartzeko, eta hartu ere askotan egiten dira. Ia mundu guztiak izaten ditu etxean latako olibak. Norbait gonbidatu badugu edo, besterik gabe, mokadutxo bat egiteko gogoa sartzen bazaigu, oliba onduak hauta ditzakegu, antxoaz edo piperrez beteak, edo cocktail erakoak, nahiz eta aukera ona den oliba sinple batzuk hartu eta geronek ontzea baratxuri xehatua, limoi birrina, ezkaia, piperrautsa eta oliba olio txorrotada batekin.
Caceresko oliba beltza da aukerarik onenetakoa Italiako gastronomiako plater gustagarri hori laguntzeko, bai hezurduna eta bai hezurgabea edo xerratan moztua ere. Kontuan hartu behar dugu oliba jarrita dagoeneko ari garela gatza ematen platerari, eta, beraz, pizzari ez genizkioke jarri behar gatz gehiegi dute beste osagai asko-asko (gazta oso onduak, urdaiazpikoa edo ozpinkiak), platera ez dadin desorekatu eta atseginagoa izan dadin. “Margarita” erako pizza bat, albakarekin, mozzarellarekin eta tomate naturalarekin, ezin hobea da oliba mota horrekin osatzeko.
Sodio kantitate handia dutenez (gatzunetan osagai hori erabiltzen da kontserbatzeko), neurrian hartu behar litzateke, batez ere hipertentsioa izanez gero. Gatz gutxiko bertsioak dira egokienak hipertentsioa dutenentzat; %70 gatz gutxiago izaten dute batzuek, eta zenbaitetan “leunak” direla esaten du etiketak, edo bestelako kolorea izaten du ontziak. Kasu horietan ere, oliba erabiltzen bada platerei zaporea emateko, ez da komeni ohiko gatza eranstea.
Oliba hezurdunak ez zaizkie eman behar hiru urtez azpiko haurrei, ez baitute kontrolatzen olibaren hezurra eta gerta liteke eztarrian trabatzea edo nahi gabe irenstea. Hiru urtetik aurrera, olibak jaten badituzte, hobe da heldu bat ondoan dutela egitea eta beti kopuru txikietan; oliba berdeak dira aukerarik onenak (horiek dute mikaztasun gutxien), hezurrik gabeak edo xerratan moztuak.
Oliba on batek bereiz ditzake entsalada on bat eta entsalada bikain bat. Oliba hezurdunak jarriz gero, mantsoago jango genuke, denbora gehixeago behar izaten baita hezurra ahoan kentzeko, eta hori, berez, ona da asetasunari dagokionez. Oliba hezurgabeak ere hauta daitezke, zapore naturala emango duen oliba bat, ongailurik eta betegarririk gabea, adibidez manzanilla berdea edo Aragoiko oliba beltza.
Honako hauek dira olibak aurkezteko modurik ohikoenak:
- Osorik. Jatorrizko itxurari eusten diotenak eta hezurra kenduta ez dutenak. Zurtoinarekin edo gabe aurki ditzakegu.
- Hezurrik gabeak. Hezurra kenduta ez dutenak eta ia jatorrizko itxura berari eusten diotenak.
- Beteak. Hezurrik gabeak dira, produktu batekin edo gehiagorekin beteak (piperra, tipula, almendra, apioa, antxoa, olibak, laranja edo limoi azalak…). edo horien ordezko pastak.
- Xerratan. Hezurrik gabeak edo beteak izaten dira, eta segmentu uniformetan moztuak.
Badira bestelako aurkezpen batzuk ere, adibidez erdibituak, laurdenkatuak, ataletan moztuak, zatituak, apurtuak, kapartuak, piperrekin edo piperminekin, algekin… eta baita gazpacho edo gazpachera oliba ere (tradizionala esaten zaio batzuetan), non manzanilla erako olibak erabiltzen diren, baina birrinduta, are gehiago xurga dezaten ongailuaren eta osagaien zaporea, adibidez luzokertxo zatituarena, naturalean datozen azenario xerrena, baratxuriarena, piperminarena… Eta, jakina, cocktail formatua ere badugu, zeinetan nahasi egiten diren zenbait aldaeratako olibak ozpinkiekin (luzokertxoak, tipulinak, kaparrak…). Badira, era berean, oliba pateak ere, oliba birrinduen mamiarekin eginak.
Osagarriak
Azken produktuaz ari garenean, oinarrizko beste elementu batzuk ere hartu behar ditugu kontuan:
- Gatzunak: jateko gatza eta edateko ura nahasten dituzten disoluzioak dira, beste zenbait osagai ere eduki ditzaketenak, azukrea, ozpina edo azido laktikoa, olioa eta beste substantzia baimendu batzuk, espeziekin eta belarrekin lurrinduak. Beirazko potoek duten gatzunak, garbia izateaz gain, gardena ere izan behar du. Gatz kontzentrazioari eta pH-aren mugari dagokionez, aldatu egiten dira ontziaren arabera; hermetikoek, adibidez, sodio kloruro gutxiago eta pH txikiagoa izaten dute hermetikoak ez diren ontziek baino. Gatz kontzentraziorik handiena gatz lehorretan datozen oliba beltzek izaten dute (%10).
- Ongailuak: olibei eransten zaizkien ongailuak dira, produktuen likidoari botata. Lurrin-emaile begetalak dira, eta batzuetan ozpina ere izaten dute azidotasuna doitzeko. Baratxuria, piperrautsa, ezkaia, oreganoa, kuminoa, ereinotza, erromeroa, mihilua, martorria, piper berdea eta laranja dira ohikoenak.
- Osagaiak: elikadura arloko produktuak dira, betegarri gisa erabil daitezkeenak; horretarako, produktu bakoitzari dagozkion kalitate araudiak bete beharko dituzte. Honako hauek dira ohikoenak: piperra, piper pasta, antxoak, tipula, tipula pasta, hurrak, olibak, kaparrak, laranja edo limoi azala.
- Gehigarriak: elaborazio prozesuan eransten diren substantziak dira, oliba hobeto kontserba dadin. Produktu horiek, bestalde, bakarrik edo konbinatuta erabil daitezke.
- Pasta betegarria: piperrez, tipulaz edo bestelako produktu naturalez osatuak egon behar dute, eta beharrezkoak diren gehigarriz. Erabiltzen diren koagulatzaileek eta gainerako hazkuntzek OMEren baimena behar dute elikadura arloan erabiltzeko, eta helburuko herrialdeetan onartzen dituzten dosietan erabili behar dira oliba esportatu egingo bada; koloratzaileak, berriz, ez daitezke erabili. Pasta betegarri horiek behar bezala legeztatuta egon beharko dute, eta baita horien ekoizleek ere.
Ekonomia arloko aholkuak
Aurrezteko aholkuak
Erosketa saskien kalkulua egiteko, bi balio hartu ditugu erreferentzia gisa. Alde batetik, pertsona bakoitzak urtean zenbat oliba jaten duen (2,5 kilo direla esaten dute estatistika datuek). Bestetik, gehienezko kontsumo gomendatua (25 gramo egunean helduentzat eta 15 gramo egunean haurrentzat). Horrela, hilean 300 gramoko kopurua ezarri da helduentzat eta 150ekoa haurrentzat (horiek gutxiago jaten dute, eta bakanago ere bai).
Oliben aldaerak, aurkezpenak eta osagarriak ez dira amaigabeak, baina bai oso ugariak. Modua dago, hortaz, elkarren artean oso desberdinak diren saskiak eratzeko, eta ez prezioari dagokionez bakarrik, baita produktu motari dagokionez ere. Hori dela eta, oliba motarik ohikoenak hautatu ditugu saskiak osatzeko (berdeak, beltzak eta antxoaz beteak), eta saski guztietan horiek jartzen saiatu gara. Modu ona da ikusteko aurreztu egin daitekeela