Erosketa gida: gisatu prestatuak

Gisatu prestatuak, tradizioa lata barrenean

Latan datozen kontserbak erabiltzea ez da bizimodu osasungarriaren aurkakoa; osagairik onenak eta orekatuenak dituztenak hautatzea da kontua
1 urtarrila de 2017
Img alimentacion listado 1171

Gisatu prestatuak, tradizioa lata barrenean

Lata bat edo erretilu bat eta minututxo batzuk mikrouhinean edo eltze batean, ez da besterik behar gisatu platerkada on bat jateko. Denboraz larri bagabiltza eta ongi jan nahi badugu, elikadura arloko industriak irtenbide bat eskaintzen digu: aurrez prestatuta datozen gisatu kontserbak (kalitatez nabarmen hobetu dira azken urteetan). Kontserba horiei esker, “etxean bezala” jan dezakegu, baina lan handirik hartu gabe.

Garai batean denbora ez zen izaten halako eragozpena, eta gure amak edo amonak ateratzen zuen tartea gisatu gustagarriak prestatzeko, su eztian eta mimo handiz. Orduan, segur aski ez zuten izango hainbeste osagai eskura, baina ederki asmatzen zuten plater gustagarriak nola prestatu, lanarekin eta irudimenarekin. Gaur egun, aldiz, elikagai mordoa dugu eskura. Denborarik ez, ordea. Oso erraza da, adibidez, garbantzu batzuk lortzea, baina ez eltzekari bat jatea, denbora hartu behar baita halako otordu bat antolatu eta prestatzeko, baita presioko eltzea erabilita ere.

Aurrez prestatuta datozen platerak

Ezin bestean, kultura eta elikadura elkarri lotuta doaz. Gaur egun, mundu guztiak ez dauka aukerarik slow food (janari geldoa) esaten zaion horrekin gozatzeko. Aitzitik, jende askoren bizimoduan lekua hartzen ari dira aurrez prestatuta datozen elikagaiak, lan gutxiago ematen dutenak eta azkarrago prestatzen direnak. Plater horietan, esan liteke ekoizleak bere gain hartzen duela denboraren, energiaren eta prestaeraren zati handi bat, eta lanak erraztu egiten dizkiola kontsumitzaileari.

Beste herrialde batzuetan ere finkatu da plater prestatuak jateko ohitura, Ameriketako Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan esaterako (azken horretan, plater prestatuak dira saltzen diren elikagai guztien erdiak). Espainiako Estatuan, MAPAMA Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren estatistikek ere goranzko joera islatzen dute.

Gure bizimodu presatuaren eraginez, gero eta maizago jotzen dugu “jateko prest” dauden elikagaietara. Garai batean, hestebeteak edo kontserbak erabiliz egiten zen hori, baina aurrez prestatuta dauden platerak merkatuan agertu direnetik, etxean beti prest eduki dezakegu otordua, platera osatzen duten osagai freskoak erosten ibili beharrik gabe. Gero eta aukera gehiago dago plater prestatuetan, eta landuagoak ere bai. Elikadura arloko merkatuak formatu ugariko produktu prestatuak eskaintzen dizkigu, batzuk gehiago prozesatuak eta besteak gutxiago, eta horien artean daude gisastuak, eltzekariak, fabadak…

Aurrez prestatuta dauden platerak beti ez dira elikadura arloko ohitura onen etsaiak. Gourmet merkatuan, gero eta ohikoagoa da kalitate handiko plater prestatuak aurkitzea, oso erraz prestatzen direnak, labean kolpetxo bat emanda, mikrouhinean edo maria bainuan. Zapore eta testura bikainak izaten dituzte, baina garestiak izaten dira. Beste aukera bat izat daiteke latan edo plastikozko ontzi karratuetan datozen platerak hautatzea, kalitate aldakorra izaten dutenak; errezeta apalagoak eta herrikoiagoak eskaintzen dituzte, eroso eta azkar prestatzen dira, eta askoz ere merkeagoak.

Kontsumoa

Zer leku hartu behar dute dietan

Plater prestatuen inguruko datuak alderatzen baditugu, ohartuko gara Espainiako Estatuak oso joera murritza dela gaur egun ere. Elikadura arloko Kontsumoaren Panelak emandako datuen arabera (MAPAMAk egiten du), elikagaietan gastatzen den guztiaren %3,3 baino ez zuen hartu atal horrek 2015. urtean. Hortaz, herritar bakoitzak, batez beste, 12,3 kilo jaten ditu plater prestatuetatik, eta 50,3 euro gastatzen ditu.

Plater Prestatuen Espainiako Ekoizleen Elkarteak emandako datuen arabera, plater prestatuen atalean, azken urte hauetan, pizzak, kaneloiak eta lasagnak erosten ditu gehien jendeak (bai hotzean edukitzekoak eta bai izoztekoak), baita kremak eta zopak ere; neurri txikiagoan saltzen dira latako gisatuak edo hotzean edukitzekoak, nahiz eta arlo hori bilakaera etengabean dagoen.

Zehazki, 2015. urtea hartu eta urtarriletik abendua bitarteko aldia aztertzen badugu, ikusiko dugu haragi kontserba prestatuetan 13.396,51 kilo saldu zirela eta lekaleetan 8.374,98 kilo (elikagai horien salmenta orokorrak 306.375 kilokoak izan ziren).

Gure elikadurak nutrizioaren ikuspegitik duen balioa gure dieta osoaren araberakoa izaten da. Ez dugu pentsatu behar elikagai bakar batek baldintzatzen duela hori. Hortaz, modu osasungarri eta orekatuan elikatu gaitezke latan datozen kontserbak gure dietan sartuta ere.

Gakoa da gure dietan elikagai gutxi prozesatuak sartzea, bai landare jatorrikoak eta bai animalia jatorrikoak: zerealak, lekaleak, frutak, barazkiak, fruitu lehorrak, patatak, haragiak, arrautzak, arrainak eta esnekiak. Guztiak ere kopuru egokietan egoera fisiko onean egon gaitezen. Elikagai multzo bat mugatzen badugu -adibidez, dieta begetarianoa egiten dugulako edo intolerantzia dugulako laktosarekiko edo glutenarekiko-, komeni izaten da dietista-nutrizionista batekin harremanetan jartzea, profesional horrek bermatu dezan mantenugai funtsezkoak hartzen ditugula eta, aldi berean, dieta egokitu dezan gure gustu eta lehentasunetara, egoera fisiologikora eta jarduera fisikora.

Testuinguru horretan, guztiz egokia da latan datozen kontserbak erabiltzea, eta ez da izango bizimodu osasungarriaren kaltetan. Produktu prozesatu horiek erosteko orduan, funtsezkoa da ongi hautatzea eta kalitate onenekoak bereiztea, osagairik orekatuenak eta osasungarrienak dituztenak, horiek erabiliko baititugu gero etxean, denboraz larri gabiltzanean. Dena dela, produkturik adierazgarrienek eta freskoek ez dute desagertu behar eta ez dugu ohitu behar horien ordez gehiegi prozesatuta dauden produktuak jatera. Oliba olioa, frutak, berdurak, barazkiak, lekaleak, arrainak, osoko zerealak edo fruitu lehorrak dira gure lagunik onenak osasuntsu egon nahi badugu.

Zer hartu behar da kontuan gisatu prestatuak erosteko unean?
  • Haragi gorririk ez duten lekaleak nutrizio balio handikoak dira, plateraren oinarria lekalea bera baita. Eta lekaleek zuntza ematen dute nagusiki, karbohidratoak, landare jatorriko proteinak, bitaminak eta mineralak. Hainbat aukera ditugu eskura: garbantzuak, dilistak, babarrunak, fabak, lekak, babak… berdurekin, arrainarekin edo itsaskiarekin. Ohikoa izaten da, adibidez, “jardinera eran” prestatuak egotea, tipula, patata, tomatea, azenarioa, piperra eta kuiatxoa dituztela. Garbantzuak bakailaoarekin ere hor daude, edo fabe-ak txirlekin. Errezetarik osasungarrienak begetalekin lagunduta daudenak dira. Hala ere, beti ez dago zertan baztertu haragiaren eratorriekin egindako latak. Plater bakar gisa hartzen badira (200 gramoko errazioa gainditu gabe), entsalada on batekin laguntzen badugu edo eltzekariak dakartzan elementurik gantzatsuenak baztertu egiten baditugu (txorizoa edo odolkia), gisatu horiei ere noizbehinka egin dakieke leku bat gure dietan.
  • Ez da komeni gatz gehiegi eduki dezaten. Prestatuta datozen plater horietako batzuk oso gustagarriak izan daitezke. Aurrez prestatuta dauden plateren zaporea indartzeko modu bat gatza eranstea izaten da, zalantzarik gabe. Hori dela eta, ezinbestekoa da etiketa irakurtzea gatz gehiegi duten edo ez jakiteko. Hautatzen dugun produktuak sekula ez du luke eduki behar gramo 1 gatz baino gehiago 100 gramo bakoitzeko. Osasunaren Mundu Erakundearen gomendioa da (OME) gatz gutxiago hartu behar dugula: egunean 5 gramo gatz gehienez ere (edo koilarakadatxo bat baino gutxiago). Neurri erraz horrekin, murriztu egiten da arteria presioa eta bihotz-hodietako gaixotasunak izateko arriskua.
  • Gantz saturatuek ez lukete izan behar egunaren buruan hartzen ditugun kaloria guztien %10 baino gehiago. Plater prestatuek leku bat izan dezaten elikadura osasungarrian, gantz saturatuen mugak 1,5 gramokoa izan behar du 100 gramo bakoitzeko (animalia jatorrikoa izan daiteke gantz hori, haragiena, edo landare jatorrikoa, koko eta palmondo olioena adibidez). Haragiaren eratorriekin eginda dauden plater prestatuek, gehienean, gainditu egiten dute kopuru hori, adibidez haragi bolek, tripakiek edo hirugiharra, txorizoa eta odolkia daramaten eltzekariek. Aldiz, eltzekari begetalek eta txahalki-giharrarekin eta berdurekin egindako gisatuek oso gutxi izaten dute gantz saturatua.
  • Erabili duten olioa, berriz, olibarena izatea komeni da. Erraza dirudi baina ez da, ekoizle batzuek bestelako olio batzuk erabiltzen baitituzte, arbi-hazien olioa adibidez (koltza olioa) edo palmondoarena. Beste behin ere, funtsezkoa da etiketa irakurtzea ikusteko zer-nolako gantzak dituen eta zer kopurutan. Oro har, “landare gantza” aipamena ageri denean, esan nahi du gantz azido saturatuak dituela, ez batere osasungarriak.
  • Ontziak ere badu bere garrantzia. Lata esterilizatu egiten da elikagaiak sartu aurretik, eta horrek esan nahi du etxean presioko eltzean egitea bezala litzatekeela. Kontserba on batean, esterilizatzearen bidez bermatzen da segurtasuna. Garrantzitsua da jakitea latan datorren plater prestatu bat erosten dugunean, sekula ez dela lata bera berotu behar, tenperatura igotzen denean gerta baitaiteke ontziaren materialak elikagaira pasatzea. Beirazko ontzietan ere aurki ditzakegu kontserbak (batez ere, lekale hutsezkoak, begetalekin datozen lekaleenak, eta bakarrik edo nahasita datozen begetalenak), eta horrek aukera ematen du barrenekoa zuzenean ikusteko ireki gabe ere.

Nutrizio arloko analisia

Bosgarren saila

Latan datozen janari prestatuak sailaren arabera sailkatzen baditugu, esan dezakegu bosgarren sailerantz egin dutela. Sail horretan, kontserba motarik berritzaileenak daude, eginak saltzen direnak, ontzietan datozenak eta hozkailuan eduki beharrekoak.

Aurrez berotu besterik ez da egin behar jateko, ohiko labean edo mikrouhinean, eta ez dute eskatzen manipulazio handirik (ontzian bertan jateko modua ematen dute hainbatek). Plater horiek atmosfera moldatuan edo hutsean ontziratuak etortzen dira gehienean, luzaroago iraun dezaten. Baina ez beti, eta, horregatik, zaindu egin behar da iraungitze-data.

Lekaleak kontserban prestatzen dituztenean, ez da mantenugai galera handirik sumatzen. Egosteko garaian, lekaleak ur asko xurgatzen du eta, ondorioz, pisu xukatua hartuta, ura izaten da %65 inguru, proteina %10 eta karbohidratoak %20 inguru. Kontserban datozen lekaleek izaten duten burdina kopurua eta etxean egindakoek izaten dutena antzekoa da.

  • Proteinak: oinarrian haragia duten plater prestatuek izaten dute gehien (haragi bolak edo txahalkia), 8 edo 10 gramo artean 100 gramo bakoitzeko. Baina garbantzuz eta espinakaz egindako eltzekariak ere ez du nolanahiko kopurua, 4 gramo 100 gramo bakoitzeko (kontuan hartu behar da 200 gramoko errazioa jaten dela).
  • Bitaminak. Elikagai batzuetan, zenbait bitaminaren kopurua %50 murriztu daiteke bildu eta astebetera, baita hotzetan eduki badira ere. Beste batzuk, C edo B bitaminak adibidez (folatoa edo azido folikoa), erraz desegiten dira baldintza kaskarretan biltegiratuz gero. Esterilizatzeko eta latan sartzeko prozesuan, galdu egiten dira mantenugai horiek, baina behin latan sartuta, bere horretan irauten dute jan bitartean. Horrexegatik da funtsezkoa (eta ohikoa) produktu horiek prestatzeko garaian osagai fresko-freskoak erabiltzea. Lekale errazio ertain batek (80 gramo lekale lehor edo 150-200 gramo lekale egosi) %60 eta %70 artean ematen digu azido folikoa. E bitaminari dagokionez, berriz, latako berdurek %35 gehiago izaten dute etxean egosiek baino.
  • Karbohidratoak. Karbohidratoak izaten dira latako eltzekarien mantenugai nagusiak. Lekaleak, hortaz, elikagai energetikoak dira eta oso egokiak oinarrizko dieta gisa nerabeentzat eta ahalegin handiak egin behar dituzten pertsonentzat, eta plater bikaina da diabetikoentzat ere.
  • Kontserbako lekaleen errazio ertain batek bermatu egiten du egunean hartu beharreko zuntzaren %50 barneratuko dugula, B1 bitaminaren %30 inguru, potasioaren %80, burdinaren %25, eta kaltzioa eta fosforoa ere ugari.

Nutrizio arloko semaforoa

Merkatuan dauden 18 produktu mota aztertu ditugu, eta honako bereizketa hau egin daiteke kontserben artean:

  • Nagusiki lekaleekin eginak daudenak (dilista, babarruna, garbantzuak) eta begetalekin lagunduak.
  • Haragiz edo haragiaren eratorriz egindako kontserbak (tripakiak, haragi bolak…).
  • Eltzekariak, hestebete gantzatsuz lagunduak (hirugiharra, txorizoa, odolkia…).

Lehenbiziko sail horretakoak hobeak eta orekatuagoak dira nutrizioaren ikuspegitik. Kaloria gutxiago ematen dute, gatza ere gutxiago, eta berdin gantzak ere (bai guztira neurtuta eta bai saturatuak bakarrik hartuta); hori dela eta, oso egokiak dira, denboraz larri gabiltzanean, gure otorduetan sartzeko.

Aitzitik, haragi bolak (animalia jatorrikoak dira), saltsa ugariko prestakinak eta eltzekari trinkoak (Asturiasko fabada edo tripakiak txorizoarekin) urruti dabiltza baliorik egokienetatik gantzei, gantz saturatuei eta gatzari dagokienez. Gainera, haragi gantzatsuagoz hornituta daudenez, kaloriak ere gehiago ematen dituzte. Nahiz eta salbuespenak ere badiren, prestatuta eta prozesatuta datozen elikagaiak apalagoak izaten dira nutrizioaren ikuspegitik etxean eginak baino.

Hala ere, produktu horiek jateak ez du esan nahi gure dieta desegokia denik. Aurrez prestatuta datozen plater horiek erraztu egiten digute lekale eta berdura ia freskoak jateko modua, eta elikagai horiek funtsezkoak dira gure osasunarentzat (tamalez, ordea, lekua galtzen ari dira hestebeteen, gozoen eta hain osasungarriak ez diren beste produktu batzuen mesedetan).

Bai nutrizioaren ikuspegitik emaitzarik onenak eman dituzten produktuek eta bai beirazko ontzietan datozenek (lekalez eginak edo begetalez) lagundu egiten dute gure elikadura hobetzen eta dieta eredu osasungarri batetik hurbilago egoten. Alderdi hori funtsezkoa da gaur egun, zeren garaiotan askotan lehentasuna ematen baitzaie azkartasunari, erosotasunari eta erraztasunari.

Plater prestatuak eta gehigarriak

Gehigarrien artean, kontserbagarriak erabiltzen dira gehien, besteak beste azido benzoikoa (E-210etik E-213ra) edo sodio benzoatoa (E-211). Kontserbagarri horiek atzeratu edo galarazi egiten dute mikroorganismoek elikagaietan eragiten duten kaltea. Herdoilaren aurkakoak ere izaten dituzte, batzuk oso ohikoak, adibidez, azido askorbikoa eta haren gatzak (E-300dik E-304ra), tokoferolak (E-307ltik E-309ra) edo azido zitrikoa (E-330a); horiek guztiek eragotzi egiten dute elikagai horiek herdoiltzea, bai testuraz eta bai kolorez. Gehigarri horiei esker, elikagaiak ez dira zaharmintzen.

Ongi erabilita, gehigarriek lagundu egiten dute produktuaren kalitatea eta segurtasuna, baina horietako batzuk saihestu egin behar ditugu, adibidez sodio glutamatoa (zapore-indartzaile bat da), zeina oso maiz erabiltzen den aurrez prestatuta dauden plateretan eta janari lasterraren industrian. Gehigarri horrek areagotu egiten du sindrome metabolikoa izateko arriskua, hau da, bihotz-hodietako arriskua areagotzen duen faktore multzo bat izatekoa: arteria hipertentsioa eta sabelaldeko gizentasuna adibidez. Adi egon behar dugu, halaber, ea badaramaten produktuaren egiazko kalitatea mozorrotzen duten gehigarririk, adibidez loditzaileak (gari irina, arto edo patata fekula…) edo koloratzaileak, horiek ere itxuraldatu egin baitezakete elikagai mota honen egiazko balioa.

Latan datozenek gehigarri gutxiago izaten dute gehienean (badira “gehigarririk gabeak” ere), horiei ematen dieten prozesu termikoari esker hobeto kontserbatzen baitira, eta urritu egiten da mikrobio bidez kutsatzeko arriskua. Horrela, gehigarriak ohikoagoak dira erretiluetan, plastikozko ontzi karratuetan eta blisterretan datozen prestakinetan, horiei ez baitiete ematen tratamendu termiko gogorrik, jatorrizko testurari eta ezaugarriei euts diezaieten; ondorioz, iraungitze-data laburragoa izaten dute (10 egunekoa batez beste).

Gastronomiaren arloko aholkuak

Erosketa egiteko gomendioak

Latako gisatuen nutrizio izaera nolakoa den ikusi ondoren, zenbait aukera praktiko proposatuko ditugu hemen, elikagai horiek modu osasungarrian sar ditzagun gure dietan.

Latako lekaleak jateko modurik onena.

Gure elikaduran sartzeko modurik osasungarriena izaten da begetal fresko sail batekin elkartu eta entsalada bat egitea, edo etxean berdura batzuk erregosi (oliba olioa, baratxuria, tipula, perrexila, porrua) eta beste begetal batzuk gehitzea, adibidez espinakak, zerbak, aza, aza gorria… Ez dugu ahaztu behar, plater bat osasungarria izan dadin, begetalekin osatua egon behar duela erdiak behintzat.

Mikrouhinean berotzeko egokiena.

Aukera guztiak dira egokiak mikrouhin labean berotzeko, bai latakoak eta bai erretilu karratuetan datozenak ere (hotzean edukitzekoak izan edo ez). Denboraz larri bagabiltza, erretilu karratua erosoagoa izaten da, aski baita labana batekin zuloa egitea gaineko plastikoan eta mikrouhin labean sartzea ekoizleak adierazi duen denbora tartean.

Kaloria gutxien dutenak.

Babarrun, garbantzu eta dilista eltzekariek dute kaloria dentsitate apalena, betiere begetalekin lagunduta datozenek (baratxuria, tipula, tomatea, azenarioa, espinakak…); gainera, oso gomendagarriak dira, ugari ematen dituztelako proteinak, mantso xurgatzen diren karbohidratoak eta zuntza.

Diabetikoentzako onenak.

Aztertu ditugun kontserba guztiak dabiltza kopuru egokietan azukreei dagokienez. Hala ere, lehentasuna eman behar zaie begetalak dituztenei, zuntza izaten baitute, eta mantenugai horrek lagundu egite du hesteek ongi funtziona dezaten. Ez da komeni dietan gantz saturaturik agertzea eta, hortaz, haragia daramaten eltzekariak hautatuz gero, txahalkia izan dadila (ez haragiaren eratorriak edo hestebeteak), edo begetalez lagunduta datozen lekaleak.

Nola egiten dituzte plater horiek?

Gisatu edo eltzekari horiek egiteko prozesu industrialean, osagaiak eskuratzea izaten da lehen pausoa. Elikagai freskoak eta bildu berriak erabiltzen dira, eta, horri esker, mantenugai kontzentrazio gorena bermatzen da. Hori garrantzitsua da, batez ere bitaminentzat, horiek baitute sentiberatasun gehien giroko baldintzen eraginetara. Nutrizio balioari dagokionez, funtsezkoa da ez dadin denbora asko pasatu elikagaia lortzen denetik (haragiak eta arrainak) edo biltzen denetik (begetalak) jaten den arte.

Lekale latak. Lehengaiak eskuratuz hasten da prozesua (freskoak izaten dira). Haragiaren eratorriak daramatzaten kontserbei dagokienez, enpresa batzuetan eurek egiten dute hestebetea (txorizoa, odolkia…) eta horiekin hornitzen dituzte eurek egiten dituzten gisatuak. Lepapea, urdaia, txerri-giharra, tipulak, espeziak (piperrautsa, gatza, oreganoa) erabiltzen dira gehien: xehatu egiten dituzte, oratu, gehigarriak erantsi, hestean sartu eta lehortu.

Hirugiharra egiteko prozesua, berriz, bestelakoa izaten da. Gatzunetan jartzen da hirugiharra, egosi eta ketu egiten da zapore hobea emateko. Ondoren, atal osoak zerrendatan mozten dira, eta gero pisu bereko zatietan, txorizoa edo odolkia bezala.

Lekaleak hautatzeko, horien dentsitatea hartzen dute kontuan (baztertu egiten dira dentsitate txikienekoak), eta kolore onekoak izan daitezela ere bilatzen dute. Ondoren egosi egiten dituzte, eta berriz ere begiratu bat ematen diete, azal solteak kentzeko, lekale erdiak baztertzeko edo egostean beltzatu direnak.

Hortik aurrera, osagaiak latetan sartzen dira, bakoitzari dagokion proportzioan. Latak urez eta gatzez bete, hermetikoki itxi eta saskietan sartzen dituzte, eta ondoren auto-klabeetan. Latak berak egiten du “presioko eltzearena” eta horrelaxe osatzen da egosaldia. Hortik aurrera, kalitate kontrol batzuk pasatu behar izaten dituzte latek, kontsumo-data gomendatuarena (3 urtekoa izaten da, gutxi gorabehera), pisu kontrolarena eta gerta daiteke argazkiak ateratzea ere, erabat garbi ez dagoen lataren bat oharkabean joan den edo ez ikusteko.

Ontzi karratuak, erretiluak edo blisterrak. Marka batzuek patentatu egin dituzte beren prozesuak, eta teknologiarik berritzaileena darabilte. Gehienean, tratamendu tekniko leuna ematen diete, eta egosaldia lurrunetan egiten dute. Teknologikoki aurreratuak dauden ontziak erabiltzen dituzte, zeregin horretarako berariaz sortuak, eta osagaiak ere propio hautatuak eta freskoak izaten dira.

Lehenik lurrunetan egosten dituzte aldi labur batez (HTST, high temperature-short time): beroaldi bat ematen diete tenperatura handian eta gero hoztu egiten dute azkar-azkar. Horrek lagundu egiten du bere horretan eusten testurari, koloreari, zaporeei, lurrinei eta bitaminei. Ontziek eragotzi egiten dute plastiko zaporeak elikagaietara pasatzea, lagundu egiten dute ongi kontserbatzen eta egokiak dira mikrouhin labean sartzeko.

Egosaldi hori eman ondoren, intentsitate txikian egonkortzen dituzte. Fase horretan, elikadura arloko segurtasuna bermatuko dioten tratamenduak ematen zaizkio produktuari, ez dezan izan kalte organoleptikorik bere bizitza erabilgarrian (urtebetekoa izaten da, gutxi gorabehera). Azkenik, kalitate kontrola egiten da, eta ekoitzi diren ale guztiak gainbegiratzen dira.

Ekoizle batzuek lortu dute kontserbagarririk gabeko produktuak egitea eta ohiko lata batek izaten duen segurtasuna bermatzea elikagaiarentzat, baita ezaugarri sentsorialak (testura, kolorea, lurrina) eta nutrizio arloko ezaugarriak ere. Hori dela eta, ekoizpen prozesua era batekoa izan edo bestekoa, ontzi karratu batzuk kontserben sailean aurkituko ditugu (oraintxe aipatu dugun prozesuarekin eginak) eta beste batzuk hotzean edukitzeko elikagaien sailean. Azken horiekin ez dituzte erabiltzen prozesu termiko gogorrak, iraungitze-data laburragoa dute eta, hortaz, oso garrantzitsua da etiketa irakurtzea, ahalik eta baldintzarik onenetan jango ditugula segurtatzeko.

Nola aurreztu

Aurrezteko aholkuak

Saski batzuk sortu ditugu, eta elkarrekin alderatu. Saski bakoitzak zenbat produktu behar duen jakiteko, lekale errazio bat hartu dugu eredutzat: 200 gramokoa izaten da pertsona bakoitzeko egosita daudenean, eta plater nagusi edo bakar gisa erabiltze da.

Nutrizioaren arloan indarrean dauden jarraibideek gomendatzen dute lekaleak, gutxienez, astean bitan jan behar direla. Prestatuta datozen gisatu eta eltzekariek, ordea, beste osagai eta elikagai batzuk ere izaten dituzte, eta noizbehinka jatekoak dira. Ez lirateke oinarri gisa erabili behar familiaren elikaduran, eta ez lukete ordezkatu behar etxeko sukaldaritza. Era asko daude lekaleak jateko -adibidez, entsaladan-, aurrez prestatuta dauden plateretara jo gabe, horiek, ikusi dugun bezala, beti ez baitute osaerarik egokiena nutrizioaren ikuspegitik.

Saski hauek egiteko, errazio bat finkatu dugu pertsona eta aste bakoitzeko; lekaleei bakarrik begiratuta, komeni baino kopuru txikiagoa ezarri dugu, baina aurrez prestatuta dauden gisatuei begiratuta, komeni baino handiagoa, beste osagai batzuk ere sartzen dira-eta tartean. Gure asmoa da erakustea prezioan zenbateko aldea dagoen produktu, formatu eta marka batzuk edo besteak hautatzen direnean.

Oro har, prezioak aldatu egiten dira formatuaren, markaren eta osagaien arabera. Horrela, aurkezpen handiagoa dakartenek (“aurrezki formatua” esaten zaiona) lagundu egiten dute erosketa merkatzen. Era berean, haragiaren eratorriak daramatzatenak baino merkeagoak izaten dira lekaleak bakarrik dituzten gisatu edo plater prestatuak, edo lekaleak eta begetalak dituztenak. Eta haragia dutenetan, berriz, txahalkia edo haragi giharrak dituztenak (arraina adibidez) baino merkeagoak dira haragiaren eratorriak daramatzatenak. Osagai batzuek garestitu egiten dute produktua, adibidez fabe direlakoekin erabiltzen diren txirlek. Markak ere erabakigarriak izaten dira prezioan, eta hori argi ikusten da saskiak alderatzeko taulan, non osagaiz antzekoak diren produktuak jarri ditugun baina ez prezioz.

Garrantzitsua da gogoan hartzea produktu hauek guztiek, hasi merkeenetatik eta garestienetara, lagundu egiten digutela denbora eta energia aurrezten, eta hori beti ez da aukerarik onena izaten otordua pertsona bakarrarentzat prestatu behar denean.