Máis complicadas de diagnosticar ca de curar

Máis complicadas de diagnosticar ca de curar

O termo de dermatite ou eccema utilízase para denominar as afeccións da pel nas que a lesión fundamental é unha erupción cutánea superficial. Comezan como un avermellamento e despois transfórmanse en pápulas e vesículas que exsudan un líquido seroso, que co tempo se cronifican engrosándose a pel. Os eccemas poden ser de causa endóxena, cando non hai un axente externo que inicie a afección, como é o caso da dermatite atópica e a seborreica, ou ben esóxena, como a dermatite de contacto irritativa e alérxica, nas que un axente exterior provoca a afección. Son estas últimas as que máis incidencia teñen na poboación.

Dermatite de contacto irritativa

É unha reacción inflamatoria fronte a un produto irritante que ten efecto tóxico sobre a pel. É a dermatite de contacto máis habitual: a maioría das persoas padécena por igual se entran en contacto co axente, que pode ser un disolvente, un deterxente, determinados xabóns, ácidos e álcali… Cando se produce este tipo de dermatite, a pel pode responder de maneira distinta, dependendo da concentración do produto, a extensión afectada ou do tempo de actuación. Cúrase cando se deixa de estar en contacto co irritante causante. Non hai participación do sistema inmunolóxico, non hai sensibilización previa e aparece ó primeiro contacto co produto. A dermatite irritativa pode, nalgúns casos, ser o paso previo para o desenvolvemento dunha dermatite alérxica.

Dermatite de contacto alérxica

Estoutro tipo de dermatite de contacto prodúcese por unha reacción de hipersensibilidade retardada. En contactos previos coa substancia o suxeito vaise sensibilizando, ata que chega un momento en que desenvolve o eccema de modo máis ou menos virulento. Os produtos capaces de producir alerxia denomínanse alérxenos. A súa lista é interminable. Os máis frecuentes son:

• Níquel: presente nos produtos de bixutería e nalgúns metais. Hai un 5% da poboación sensibilizada ó níquel.
• Cobalto: pode participar nunha alerxia cruzada co níquel, ó que se atopa moitas veces asociado.
• Cromo: atópase amplamente estendido pola natureza e utilízase en industrias da pel, fotográfica, do aceiro, tinguiduras, e na construción, onde o cromo se pode atopar asociado ó cobalto e ó níquel, provocando a dermatite alérxica por cemento. Tamén está presente nalgúns pigmentos azuis (ollo coas tatuaxes!).
• Mercurio: utilizado moito no ámbito sanitario, pero tamén na fabricación de desinfectantes, cosméticos, amálgamas dentais, pesticidas.
• Cosméticos, bálsamo do Perú, tinguiduras de perruquería, perfumes, colonias… conteñen moitas veces substancias con poder alerxénico.
• Gomas e látex: polo seu amplo uso, cada vez xeran máis alerxias. Luvas, botas, produtos médicos de protección, preservativos, roupa íntima, zapatillas deportivas… as fontes de contacto son innumerables.
• Medicamentos aplicados topicamente: como a neomicina, un antibiótico moi empregado en pomadas, ou anestésicos tópicos.
• Hedra, aciñeira, zumaque velenoso e outras plantas: poden ter un potente efecto irritativo e alérxico.

Outros tipos de dermatite de contacto

Un xeito moi especial de dermatite é a xerada por algúns produtos que, con só tocar a pel e ser expostos á luz solar, provocan unha alerxia. Mesmo hai persoas que teñen unha reacción anómala á luz, coñecida como fotosensibilidade e que se pode manifestar de maneira aguda ou crónica. Hai varios tipos de fotosensibilidade aguda, como a urticaria solar (proído intenso ós poucos minutos de exporse ó sol), fototoxia (queimaduras solares que aparecen horas ou días despois de exporse ó sol e poden durar días, semanas ou meses), fotoalerxia (nas áreas expostas ó sol desenvólvense eccemas), erupción lumínica polimorfa (erupción con pápulas e vesículas, aparece horas ou días despois da exposición ó sol, máis frecuente en mulleres a partir dos 30 anos) ou o lupus eritematoso subagudo (en persoas que padecen lupus eritematoso, a exposición ó sol xéralles aparición de lesións cutáneas).

Diagnóstico, en ocasións arduo

O diagnóstico da dermatite de contacto alérxica é, polo xeral, complicado e require unha actividade case detectivesca do especialista. Se o eccema aparece na zona onde se poñen pendentes, colares, reloxo ou aneis, a conclusión é clara: os causantes poden ser o níquel ou o cobalto. Pero ás veces as pescudas complícanse, dado que algúns alérxenos que producen lesións cutáneas poden chegar vía inhalatoria ou dixestiva.
O diagnóstico baséase na historia clínica e na realización de probas epicutáneas ou probas do parche, que son o mellor método para determinar que substancias son as responsables da alerxia. Para iso aplícanse sobre a pel, na parte superior das costas, os produtos sospeitosos, agrupados en baterías. Cóbrense con parches e mantéñense durante dous días seguidos. Trala primeira lectura ás 48 horas, realízase unha segunda ás 72-96 horas, para ver como reacciona a derme. Hai que ser un bo experto para facer unha correcta interpretación dos resultados.

Tratamento

O tratamento da dermatite de contacto pasa por eliminar todo contacto coa substancia que a xera, algo doado unha vez determinado cal é o axente causante. Non sempre é sinxelo dar con el, o que ás veces obriga a tenteos que poden desesperar o paciente. No mundo laboral é frecuente a utilización de cremas barreira que actúan a xeito de defensa entre a pel e o produto que causa a dermatite.
Na fase aguda son eficaces as compresas húmidas con permanganato potásico e/ou sulfato de cobre e a aplicación de corticoides tópicos, dos que na actualidade hai unha gran variedade. Nalgunhas ocasións as lesións inféctanse e hai que aplicar antibióticos localmente. Na fase aguda, caracterizada por vesículas e exsudación, non é aconsellable utilizar pomadas ou cremas, mentres que na fase crónica -de lesións secas e cotrosas- resultan eficaces as cremas ou pomadas con esteroides durante breves períodos de tempo, así como emolientes para “abrandar” a pel lesionada. Se o proído é moi molesto pódense tomar antihistamínicos.