"O investimento en ciencia e tecnoloxía é o único que nos defende do descoñecido"

Eu defendo o uso de células nai, calquera que sexa a súa orixe. É dicir, non só embrionarias senón tamén de orixe fetal ou de adulto. No ámbito científico non hai polémica sobre o uso do método alternativo de células nai de adulto ou de embrión. Iso inventárono algúns señores. Os científicos, a Academia de Ciencias dos Estados Unidos e ata setenta premios Nobel, entre outros, defenden o uso de células nai de calquera orixe para explora-las súas posibilidades, ver cáles son mellores e usalas. E polo que sabemos, as células nai de orixe embrionaria son mellores pola súa maior capacidade de expansión e de diferenciación, para crear un órgano e para diferenciarse en calquera órgano.

Se utilizamos células nai a partir de embrións, estamos usando células con dotación xenética distinta á do paciente, polo que seguiremos precisando inmunosupresores para evita-lo rexeitamento do órgano. Estes fármacos implican un risco de infeccións e de malignización cancerosa, polo que sería mellor non usar inmunosupresores. Iso pódese conseguir se utilizamos células do mesmo paciente e se obteñen células nai compatibles co receptor. Polo de agora sabemos que nos ratos funciona. Nunha enfermidade no rato semellante á dos nenos burbulla, realizouse todo o proceso de clonación e completouse con éxito.

A nosa sociedade é moito máis moderna do que imaxinan os seus dirixentes, xa resolveu o tema e ten unha postura maioritaria en termos sociais. A decisión do Goberno é máis lenta ou representa a sectores que mandan moito no Goberno pero que na sociedade non representan tanto. Isto non quere dicir que o problema estea resolto desde a súa vertente ética. Cómpre tratalo coma calquera outro tema que afecte a crenzas íntimas, pero sorprende que outras crenzas cristiás apoien esta investigación, como acontece no Reino Unido, onde o Bispo de Oxford avala o informe a favor desta investigación.

A ética debe regular tanto a actividade científica coma calquera outra actividade. Como é case imposible que as leis sexan quen de preve-los descubrimentos dos vindeiros anos, os países máis avanzados do noso contorno crearon comités éticos independentes do Goberno, consensuados con tódalas forzas parlamentarias e que, de xeito autónomo, emiten opinións sobre preguntas que, hoxe por hoxe, aínda non sabemos cáles son.

Un investigador ten que traballar dentro da ética e da legalidade. Ás veces, a presión social pode leva-lo investigador a pensar que o fin xustifica os medios, pero o fin nunca xustifica os medios. Cando se trata dunha discusión técnica, con tódolos datos constrúese unha ética non confesional e as solucións que se achegan son as mellores para todos. No caso dos embrións humanos para usos científicos, eu defendo que hai problemas éticos no non uso deses embrións: non é ético deixar de utilizalos. Pregúntome a qué ética se refiren certas persoas cando falan de ética: ¿á ética confesional dalgúns ou a unha ética que podemos comparti-la maioría e que está baseada nos Dereitos Humanos?

Destrúense, ou como di o Opus Dei, “déixaselles morrer dignamente”. Coido que é un erro que resolve unha crenza íntima moi respectable, pero nun Estado de Dereito non se pode prohibir esta investigación. Na opinión dalgúns cristiáns, un embrión dunha soa célula xa é unha persoa, e con esa base teórica néganse á fecundación in vitro, ó uso de preservativos… Son éticas particulares, difíciles de compartir para o resto de cidadáns e mesmo de crentes. Hoxe, non defende-lo preservativo nun continente como África, co 25% da poboación seropositiva, é inmoral porque lles causa sufrimento seguro a moitos seres humanos. Eu falo desde unha ética non confesional, e os grupos que se opoñen á fecundación in vitro e ó uso do preservativo opóñense tamén ó uso de embrións na investigación.

España, en investigación científica, xoga en Terceira División e debemos procurar, polo menos, subir a Segunda. Cómpre aumenta-lo investimento en ciencia e tecnoloxía, porque é o único que nos defende do descoñecido. Non sei qué enfermidades aparecerán dentro de 10 anos, igual que cando eu estudiaba non se coñecía o SIDA. ¿Quen se enfrontou ben a esa situación? Os que tiñan unha boa investigación básica. E en España acontecéronnos desastres que demostran que a nosa investigación básica non é boa. O síndrome do aceite de colza foi un deles: durante meses non se soubo o que estaba ocorrendo e a xente continuaba intoxicándose. Agora, coa crise do Prestige, vímonos obrigados a pedirlles a outros países un batiscafo e barcos con técnicas especializadas para tratármo-los vertidos de fuel porque antes non se fixo un esforzo en investigación mariña que nos permita defendernos de catástrofes, e ó final a súa resolución resulta moito máis cara.

Para quen xogou con este tema con superficialidade, o feito de que a Comisión Europea, ou o que é o mesmo, varios comités científicos e éticos, decidan financiar este proxecto resultará abraiante, porque é a decisión de varios grupos de expertos fronte a quen se autoarroga unha capacidade para decidir que quizais sexa excesiva.

Hai unha mensaxe de esperanza, pero tamén de prudencia. Algo que funciona en animais, pode funcionar para a diabete, para o Párkinson ou para os nenos burbulla. Así que cómpre dedicarlle tempo, traballo e esforzo. E o único xeito de saber se funcionará é facéndoo. Pero esa prudencia e ese esforzo tense que esixir non só na investigación con células nai de orixe embrionaria, senón tamén na investigación con células nai adultas. Quen defende o uso de células nai adultas deuse présa en facer transplantes en pacientes. ¿Por que non se lles aplican tamén criterios éticos a eses transplantes? ¿Onde están os comités de ensaios clínicos, onde está o deseño da mostra, onde está a privacidade do paciente e onde está un estudio comparado, unha mostra abonda de casos con outros controis e unha evolución de 5 a 10 anos? Pero hai moita présa por demostrar que as células nai adultas son mellores cás embrionarias. Coido que cando se fala de ética cómpre falar de tódalas éticas.