Amargármono-la vida é doado

Relativamente a miúdo atopámonos con persoas instaladas perpetuamente na amargura, na tristeza, no pesimismo e no desinterese. A primeira pregunta que nos asalta cando nos atopamos con estas actitudes é se son o resultado dunha insistente acumulación de desgustos, mala sorte, decepcións, desenganos e fracasos ó longo de toda unha vida ou se máis ben se trata dunha opción voluntariamente elixida, dunha posición ante un mesmo e ante os demais que responde a percepcións moi subxectivas, opinións ou mesmo a un certo modo ético-estético de entende-las cousas. Todos coñecemos persoas empeñadas en atopa-lo lado negativo de todo o que acontece ó seu redor: son os pesimistas teimosos.

Calquera de nós ten motivos, case a cotío, para preocuparse ou entristecerse. Pero estraga-la vida a propósito é unha habilidade que se aprende, non abonda con sufrir experiencias negativas. O peor é que os que se obstinan en ve-lo lado negativo das cousas, amais de se tornaren persoas infelices, teñen unha penosa facilidade para lle amargaren a vida ós que están ó seu carón, especialmente se as víctimas son nenos ou mozos, ou dependen emocionalmente da persoa sempre insatisfeita.

As experiencias desagradables tenden a amarrarnos ó pasado e a inhibírno-lo futuro, porque nos condicionan e atemorizan. Simplificando un pouco, dará igual cómo nos vaian as cousas realmente, porque se amosamos unha predisposición negativa e pesimista, os momentos felices peneirarémolos en exceso e percibirémolos con desconfianza e reservas, sen anotalos ó noso “haber”.

Normalmente, os amargados tenden a desempeña-lo papel de víctima, nun modo de comunicación interpersoal no que (case sempre para capta-la enerxía e atención dos outros), asumen un ou varios destes roles: o de perseguidor, que fai de malo, interroga, e é percibido coma un listo que o sabe todo e castiga ou humilla a quen cre que se equivoca; o de salvador, que busca que lle recoñezan o seu papel bondadoso, pero que á vez nos pasa constantemente factura de canto fai, eo de víctima, cunha concepción da supervivencia e da comunicación que é darlles mágoa ós demais, captando a súa atención mediante a exhibición do seu sufrimento.

Ocasionalmente -circunstancias sóbrannos para iso- todos podemos interpretar estes roles e iso non é negativo. O que fai periga-lo noso benestar emocional e o de quen nos arrodea é que desempeñemos eses papeis habitualmente. Paul Watzlawick, no seu libro “A arte de se amarga-la vida” (Herder, 1989, Barcelona), axúdanos a recoñece-lo noso estilo persoal fronte a determinadas situacións e bríndanos unha excelente oportunidade para reflexionarmos sobre os procedementos polos que unha persoa se vai construíndo unha vida infeliz. Watzlawick, recorrendo á ironía, enfróntanos coa maneira en que de xeito voluntario imos creando e consolidando a nosa infelicidade. O autor, sabedor da natureza contradictoria e paradoxal do ser humano, no canto de facilitar consellos para acada-la felicidade prefire divulgar fórmulas para conseguir que vivamos ancorados na desgracia. Naturalmente, o propósito é que o lector se decate do erro e reaccione de xeito contrario ó que propoñen eses consellos.

Cómo vivir na amargura e na infelicidade

Créate problemas, e se non tes abondo cos teus, asume como propios os dos demais. Enche a túa vida de complicacións reais ou ficticias, e concédelle grande importancia a tódolos sucesos negativos.
Pensa que sempre te-la razón. Todo é branco ou negro, e só existe unha verdade absoluta: a túa. Rexeita de entrada o que digan os demais, mesmo cando che poida achegar algo positivo. Se a idea ou proposta non é 100% túa, desbótaa, seguro que non paga a pena.
Vive obsesionado. Elixe un acontecemento suficientemente negativo da túa memoria, convérteo en lembranza imborrable, e tráeo á túa mente unha e outra vez, ata que só vivas para pensar niso. Así, as dificultades cotiás non absorberán a túa atención.
O presente non paga a pena, pensa sempre no futuro. Apraza o goce dos praceres deste ou daquel momento, porque non podes sabe-lo que che deparará o futuro. Confórmate co malo coñecido e non te arrisques ante o bo por coñecer. Tortúrate pensando en todo o negativo que che podería acontecer dentro duns anos.
Xamais te perdoes. Chegarás a un punto no que tan só sentirás autocompaixón. Pensa que ti e-lo único responsable do que che acontece, e nunca creas que hai situacións que escapan ó teu control.

Estas recomendacións preséntanse cun ton irónico coa intención de esperta-la autocrítica e de que nos vexamos un pouco ridiculizados ante este tipo de pensamentos que nos invaden e determinan a nosa conducta ata o punto de nos amargaren a vida.

Unha alternativa interesante

A psicoloxía científica propón sistemas para abordar este tipo de situacións. Un deles é a reestructuración cognitiva, unha técnica que ten como obxectivo identificar, analizar e modifica-las interpretacións ou pensamentos erróneos que os suxeitos experimentan en determinadas situacións ou teñen sobre outras persoas. Un pensamento é un diálogo con nós mesmos, que contén afirmacións sobre situacións, circunstancias, temas e persoas. Cada unha desas afirmacións é un pensamento, que podemos clasificar en dous grandes grupos: os positivos, que nos axudan a alcanza-los nosos obxectivos e tenden a crear emocións positivas e fan que nos sintamos ben; e os negativos, que obstaculizan o logro dos nosos obxectivos e xeran emocións negativas que fan que nos sintamos mal. Cada un deles pode ser á súa vez racional (se se apoia en datos reais e obxectivos) ou irracional, se non conta con suficientes datos reais e obxectivos en qué apoiarse ou se está en contradicción coa realidade.

Qué facer para non nos deixar invadir polos pensamentos negativos

Reflexionar sobre a influencia que os nosos pensamentos ou interpretacións teñen sobre as nosas emocións e conductas.
Identifica-los pensamentos que nos fan sentirnos mal nunha situación determinada. O sinal que nos avisa de que quizais sexa conveniente identifica-los nosos pensamentos é a percepción de estados emocionais negativos como ira, angustia, medo, tristura… Unha vez identificados, debemos controlalos, obxectivalos, anotalos nun papel e, na medida do posible, asocialos ás circunstancias que os crearon, para despois reflexionar sobre elas.
Analizar estes pensamentos para ver ata qué punto se corresponden coa realidade e en qué grao nos afectan.
Para rematar, busquemos pensamentos alternativos ós que nos fan sentir mal. Os pensamentos alternativos deben ser máis racionais e positivos.