Salsas populares, uso e abuso?

Comparten o fundamento de lles dar substancia e sabor aos pratos aínda que, en xeral, non se deben tomar en exceso debido ao seu alto contido calorífico
1 Febreiro de 2013
Img alimentacion 4 listado

Salsas populares, uso e abuso?

Maionesa, alioli, salsa rosa, ketchup, salsa de iogur…, a lista pode ser interminable. Todas elas son salsas que cada vez se utilizan máis en boa parte dos fogares españois. Polo seu particular sabor e textura, os diversos tipos de salsas comerciais ou caseiras complementan os pratos aos que se engaden e proporciónanlles unha substancia e un gusto especiais. O inconveniente de moitas delas é que adoitan estar elaboradas con alimentos graxos e caloríficos, como nata, queixo, aceite ou ovo. Os devanditos ingredientes son necesarios para conseguir a textura buscada, pero converten as salsas en non aptas para todos os públicos, en particular nos casos de obesidade, sobrepeso, hipertensión e trastornos cardíacos ou hepáticos. Incorporan, ademais, unha diversidade de aditivos que, en boa medida, serven para reducir o contido de ingredientes característicos de cada tipo de salsa. En todos os casos, o sensato é utilizar as salsas en pequenas doses, co fin de non alterar demasiado o sabor orixinal do alimento que aderezan e, ao mesmo tempo, de evitar que o padal se acostume a sabores tan pronunciados.

Salsas, unha a unha

Hai salsas que se parecen entre si, posto que son derivadas dunha salsa orixinal á que se lle engaden diversos ingredientes que marcan a diferenza entre elas. Outras, non obstante, nada teñen que ver nin en ingredientes, nin en sabor, e menos en valor nutritivo. A maionesa, a salsa alioli e a salsa rosa conteñen moita graxa e achegan entre cinco e sete veces máis calorías que o ketchup ou a salsa de iogur; o ketchup triplica o contido en sodio da maionesa e duplica o do alioli e, ademais, contén azucre engadido, ausente no resto das salsas.

En caso de intolerancias alimentarias, convén revisar a lista de ingredientes das salsas e descartar as que inclúan aditivos ou ingredientes sospeitosos nos que non se especifica a orixe.

Ketchup

O ketchup aseméllase á salsa de tomate frito, pero non é igual, malia que en ambas as dúas o ingrediente principal é o tomate. O ketchup elabórase con tomate, sal e outros ingredientes que marcan a diferenza co tomate frito, como azucre, vinagre, mesturas de especias e hortalizas e aditivos varios. No ketchup, os azucres (azucre, glicosa, xarope de glicosa ou frutosa) constitúen un ingrediente máis (entre o 2 % e o 7,5 %), mentres que no tomate frito se suma como aditivo corrector da acidez, e a súa presenza é baixa, entre o 0,2 % e o 2 %. O ketchup ademais adoita ter máis sal que o tomate frito. Estas diferenzas explican que o ketchup achegue ata un 25 % máis de calorías que o tomate frito. Nalgunhas marcas, a listaxe de aditivos supera incluso a dos ingredientes máis naturais e, entre eles, atópanse distintos tipos de conservantes, potenciadores do sabor coma o glutamato monosódico, espesantes, correctores da acidez etc. Como aspecto positivo, hai que sinalar que o ketchup contén as mesmas substancias antioxidantes que a salsa de tomate orixinal; en particular, o licopeno do tomate (colorante natural), a vitamina E e os polifenois, se se usa aceite no seu cociñado.

Maionesa

Despois da salsa de tomate, a maionesa é a salsa máis común na cociña. A comercial contén preto do 75 % de aceite por peso. Ademais de polas súas calorías e pola súa achega graxa, destaca polo seu contido en colesterol, posto que o ovo é un dos seus ingredientes básicos. A versión lixeira é menos enerxética (na súa elaboración, úsase entre un 30 % e un 50 % menos de aceite) e con menos colesterol (ata 3 veces menos por cullerada), xa que contén menos ovo. Non obstante, o produto é menos natural, xa que é froito de lle engadir á mestura auga e aditivos varios (espesantes, estabilizantes…), imprescindibles para manter a emulsión de dous ingredientes que, por natureza, non se poden mesturar: auga e aceite. Ambas as dúas son salsas graxas que convén evitar en determinadas circunstancias, como obesidade, dislipemias -alteración do metabolismo dos lípidos-, trastornos hepáticos ou biliares.

  • Se é caseira. Aceite de oliva ou xirasol, ovo cru, zume de limón ou vinagre e sal son os ingredientes básicos para elaborar unha maionesa caseira. O aceite de oliva dálle un sabor máis forte, aínda que tamén achega un perfil graxo máis saudable, sen esquecer que se trata dunha salsa moi enerxética e que se debe tomar con moderación. Para evitar o risco de sufrir salmonelose, convén elaborar a maionesa xusto antes de consumila, mantela todo o posible en refrixeración e desbotar a salsa que sobre. Unha versión máis lixeira, máis segura e apta para os que teñen dislipemias é a maionesa na que se substitúe o ovo por leite desnatado.

Alioli

A base orixinal do alioli é o aceite de oliva e os allos, xunto cun chisco de zume de limón e sal, que se baten ata obter unha emulsión cun sabor forte, que será máis pronunciado cantos máis allos leve. A nivel industrial, a maioría das salsas alioli parten dunha maionesa á que se lle engade allo ou aroma de allo. Esta diferente composición en ingredientes marca tamén o contraste no valor nutricional; as salsas industriais que leven ovo serán fonte de graxa saturada e colesterol, nutrientes ausentes nas salsas aliolis elaboradas na casa.

En todos os casos, trátase dunha salsa graxa e enerxética e, aínda que na básica (aceite de oliva e allos) destaca o seu valor cardiosaudable, tamén resulta calorífica e convén ser comedido co seu consumo. A inclusión de allos fai o alioli pouco recomendable para os que sofren molestias de estómago, gastrite, úlceras ou hernia de hiato.

  • Se é caseiro. O consello é elaborar a salsa alioli do xeito máis elemental, con aceite de oliva e allos. Pódese facer máis dixestiva se se engaden poucos allos, o xusto para ter un toque de sabor, pero sen que resulte molesta para os estómagos máis delicados.

Salsa rosa

É unha das chamadas salsas derivadas, xa que a súa base é a maionesa. Comparte con esta o alto valor enerxético, ao ser o aceite o seu ingrediente principal.

  • Se é caseira. Esta salsa elabórase mediante a mestura de maionesa, puré de tomate ou ketchup, salsa Perrins, tabasco e un pouco de zume de laranxa, o ingrediente que lle dá fluidez á textura da salsa. Os especialistas na cociña suxiren darlle un toque particular a esta salsa caseira, engadíndolle unhas gotas de brandy, whisky ou cava, ou refinando o seu sabor con nata.

Salsa con iogur

A variedade máis básica é a que combina iogur natural con aceite de oliva, zume de limón, sal e o toque dalgunha herba aromática, coma o cecimbre. Non hai que confundir con outras salsas “con sabor iogur” que, ademais de iogur, suman un número variable de aditivos.

  • Se é caseira. A salsa de iogur básica é unha mostra de salsa lixeira que lle dá un toque ácido ao prato que acompaña. Esta salsa, engadida a ensaladas ou verduras, dá como resultado un prato refrescante e enriquéceo nos nutrientes máis destacados do iogur, as proteínas e o calcio.