Unha de cada nove persoas no noso planeta ten fame
O obxectivo que se impuxeron 189 nacións no ano 2000 para reducir á metade a proporción de persoas desnutridas non se cumpriu
A fame é o principal risco relacionado coa saúde, ao que se enfronta gran parte da poboación mundial. Cada ano, mata máis persoas que a sida, a malaria e a tuberculose xunta, segundo datos recentes do Programa Mundial de Alimentos (WFP, nas súas siglas en inglés).
A Organización das Nacións Unidas (ONU) lembra que a fame e unha nutrición pouco apropiada contribúen á morte prematura das nais, lactantes e nenos pequenos, e tamén ao desenvolvemento físico e cerebral deficiente dos mozos. Para Mans Unidas, a fame mata, mutila, obstaculiza o desenvolvemento, rebaixa os salarios, reduce a asistencia escolar e dificulta o crecemento económico.
Malia todo, impresiona saber que o mundo si é capaz de producir o suficiente para alimentar toda a poboación mundial de 7 mil millóns de persoas. E tamén que, ao mesmo tempo que hai xente que non ten nada que levar á boca, se producen outras formas de malnutrición que son completamente opostas á fame, como é a alimentación excesiva. Ano a ano, aumentan as taxas mundiais de sobrepeso e obesidade e, como consecuencia, tamén a prevalencia de enfermidades crónicas relacionadas, como a diabetes ou as doenzas cardiovasculares.
Entón, cal é o problema? Que é o que causa a fame? A pobreza, a falta de investimento agrícola, a inestabilidade dos mercados, o clima e os desastres naturais, as guerras e os desprazamentos, e o desperdicio de alimentos. Estes son os seis principais factores que, interrelacionados, explican por que existe a fame no mundo.
EROSKI CONSUMER quixo coñecer a situación da fame no mundo e a súa afección entre os máis pequenos. Para iso, realizou unha análise documental e utilizou diversas fontes: a Organización das Nacións Unidas (ONU), a Organización Mundial da Saúde (OMS), o Programa Mundial de Alimentos (WFP nas súas siglas en inglés) e a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO).
Balance: compromisos e realidade
Compromisos internacionais
Neste ano 2015 farase balance e comprobarase se se cumpriron os dous compromisos internacionais na loita contra a fame.
O primeiro concretouse en 1996 en Roma, no Cume Mundial sobre a Alimentación (CMA). Representantes de 182 gobernos comprometéronse a “erradicar a fame en todos os países, co obxectivo inmediato de reducir á metade o número de persoas desnutridas, non máis tarde do ano 2015”.
O segundo refírese ao primeiro obxectivo de desenvolvemento do milenio (ODM 1), acordado en 2000 por 189 nacións. Entre as súas metas estaba a de “reducir á metade a proporción de persoas que padecen fame para o ano 2015”.
Obxectivos incumpridos
Arredor de 795 millóns de persoas no mundo non contan con suficientes alimentos para levaren unha vida saudable e activa. Isto significa que unha de cada nove persoas pasa fame no noso planeta. Velaquí unha das conclusións principais do informe “Estado da inseguridade alimentaria no mundo 2015”, publicado pola FAO, a WFP e a FIDA (Fondo Internacional de Desenvolvemento Agrícola).
En liñas xerais, non se cumpriron os obxectivos internacionais establecidos. No ano 1990, había máis de 1000 millóns de persoas que pasaban fame, e esta cifra diminuíu en 216 millóns. Ademais, se se deixa a un lado o dato bruto e se se ten en conta a porcentaxe, a proporción de persoas subalimentadas respecto da poboación (o que chaman prevalencia da subalimentación) reduciuse do 19 % en 1990 ata o 11 % das estimacións entre 2014 e 2016.
Os factores que, segundo o informe, impediron uns resultados mellores teñen que ver con cuestións económicas (a volatilidade dos prezos dos produtos, o encarecemento xeral dos alimentos e da enerxía, as crecentes taxas de desemprego e as recesións económicas globais de finais da década de 1990 e dos anos posteriores a 2008), climáticas (fenómenos meteorolóxicos extremos e catástrofes naturais cada vez máis habituais) e políticas (a inestabilidade política e os conflitos civís provocaron un aumento sen precedentes de persoas desprazadas).
Aínda así, hai que ter en conta que, a pesar do aumento da poboación mundial en 1900 millóns de persoas, a prevalencia da subalimentación reduciuse un 42 % en todo o mundo e un 45 % nos países en desenvolvemento.
Neste sentido, merecen unha mención destacada a China e a India, como países grandes e moi poboados. Por si sós, representan o 81 % da redución total do número de persoas subalimentadas das rexións en desenvolvemento entre 1990 e 2015. E só a China supón case dous terzos do total, xa que pasou dos 289 millóns de persoas famentas entre 1990 e 1992 aos preto de 134 millóns das estimacións entre 2014 e 2015.
Mapa da fame no mundo, 2015
El hambre de los países en desarrollo
En desenvolvemento
A gran maioría das persoas que pasan fame no mundo viven en países en desenvolvemento; é dicir, naqueles lugares cunha menor esperanza de vida, unha menor educación e menos diñeiro, pero cunha taxa de crecemento superior aos países desenvolvidos. Concretamente, calcúlase que nestas zonas hai ao redor de 780 millóns de persoas subalimentadas, o 13 % da poboación mundial.
Aínda así, un total de 72 países dos 129 considerados en desenvolvemento, e que foron obxecto de seguimento, reduciron á metade a proporción das persoas con fame entre 1990 e 2015
Os nenos son especialmente vulnerables á fame. Segundo Mans Unidas, os nenos subnutridos non crecen de forma tan rápida coma os nenos saudables e, mentalmente, poden desenvolverse máis lentamente. Ademais, a organización lembra que a fame constante debilita o sistema inmunolóxico e, polo tanto, fai que sexan máis vulnerables a enfermidades e infeccións.
As organizacións humanitarias calculan que a nutrición deficiente causa case a metade das mortes en nenos menores de cinco anos (3,1 millóns de nenos ao ano e preto de 8500 ao día). Salientan tamén que un de cada catro menores no mundo padece atraso no crecemento, porcentaxe que nos países en desenvolvemento se pode elevar a un de cada tres.
Ademais, Unicef estima que o 20 % dos nenos máis pobres do mundo teñen ao redor do dobre de probabilidades ca o 20 % dos máis ricos de sufriren atraso no crecemento debido á mala alimentación, e de morrer antes dos cinco anos.
Por último, para complementar esta amálgama de cifras impresionantes, segundo o Programa Mundial de Alimentos, 66 millóns de nenos en idade escolar primaria asisten á escola con fame nos países en desenvolvemento. E estiman que só en África hai 23 millóns.