Repercusións moi distintas segundo o réxime matrimonial
A institución do matrimonio atópase en crise no noso país. Como mostra de que esta afirmación non é esaxerada abonda con reparar nun dato concluínte: segundo o Instituto Nacional de Estatística, o número de separacións e divorcios medra en España a un ritmo tres veces superior ó de vodas. O propio Instituto de Política Familiar corrobórao e recolle nunha recente publicación que o número de matrimonios rotos ó ano medrou un 72% na última década.
A ruptura dunha parella afecta a moitas persoas -ós propios cónxuxes e ós seus fillos, ós seus familiares e amistades- e de moi distintos xeitos. Cómpre non esquecer que aínda que para os contraíntes e a súa familia o fundamento dunha voda é o amor, para os efectos da sociedade un matrimonio é un contrato legal, coas súas cláusulas -neste caso chamadas capitulacións- e as súas posteriores consecuencias en caso de ruptura. Entre elas, e deixando a un lado aspectos de índole emocional e psicolóxica, a separación e o divorcio obrigan ós ex cónxuxes a adoptar unha serie de medidas económicas para atende-lo coidado, a custodia e os alimentos dos fillos, para protexer e compensar en termos económicos o cónxuxe máis desfavorecido pola separación ou divorcio, para determinar a quen lle corresponde o uso da vivenda familiar, para adxudicarse préstamos ou débedas pendentes do matrimonio e para darlle fin ó réxime económico matrimonial.
As medidas que cómpre adoptar difiren segundo o réxime económico polo que un matrimonio se rexe. De acordo co noso Código Civil, hai tres réximes económicos matrimoniais: de participación, de separación de bens e de gananciais. Precisamente este último é o que se aplica por defecto nos casamentos salvo que os contraíntes acorden optar por calquera dos outros dous réximes. Nese caso, cómpre acudir á notaría para outorgar capitulacións matrimoniais mediante escrituras.
Règim econòmic | Definició | Quins béns implica |
---|---|---|
Béns a guanys | Són béns comuns del matrimoni els guanys o beneficis obtinguts durant el matrimoni indistintament per qualsevol dels cònjuges. | Els obtinguts pel treball o indústria Rendes i interessos, i fruits, dels guanys i dels privatius. Els adquirits a títol onerós a costa dels diners comuns. Les empreses i els establiments fundats durant el matrimoni per qualsevol dels cònjuges a costa dels béns comuns. Els guanys obtinguts pel joc. |
Separació de béns | Cada membre del matrimoni és propietari dels seus béns i pot actuar amb total independència, administrant-los i disposant-ne amb total llibertat. L’única obligació és contribuir a les càrregues del matrimoni en proporció als recursos de cada un. | En les capitulacions matrimonials es pot pactar la forma en què es contribuirà a les càrregues del matrimoni, per exemple, assenyalant percentatges. En defecte de conveni respecte d’això, els cònjuges contribuiran proporcionalment als seus respectius recursos econòmics. |
Participació | Règim molt poc utilitzat a Espanya. Cada cònjuge té dret a participar en els guanys que l’altre obté, però a cadascun li correspon l’administració i gaudi dels béns propis. | Durant el matrimoni, cada bé o recurs pertany de forma privativa a cada un dels cònjuges, i només els beneficis d’aquests béns poden aportar-se a la societat matrimonial. |
Règim econòmic | Què passa en cas de divorci | Quins avantatges té |
---|---|---|
Béns a guanys | Es divideixen en dos tots els béns de la societat matrimonial. Per a això és necessari fer un inventari que enumeri tots els béns i realitzi paquets que puguin ser distribuïts de forma igualitària entre els dos cònjuges. | És el que es considera més just perquè respecta el principi de solidaritat del matrimoni. |
Separació de béns | Els béns es liquiden fàcilment, ja que cadascun disposa dels seus. Només els béns que han sigut comuns s’han de partir entre dos. | – Permet més independència i ofereix més avantatges quan un o els dos cònjuges realitzen una activitat professional que comporta riscs. – Planteja menys problemes en cas de separació. Però si no es prenen precaucions, pot deixar en desequilibri un dels dos. |
Participació | Com ocorre amb el règim de béns a guanys, el cònjuge que més beneficis hagi obtingut durant el matrimoni ha de compensar l’altre cònjuge. | Presenta els mateixos avantatges que el règim de separació, però, a més, garanteix una major igualtat perquè preveu la participació del cònjuge que menys beneficis ha obtingut en els guanys de l’altre. |
¿Quen queda coa vivenda?
A vivenda familiar configúrase como un patrimonio ó servicio da familia como colectividade, é dicir, como unha especie de propiedade familiar que trascende ós propios cónxuxes, aínda que sexa un ben privativo dun deles.
Cando hai fillos menores de idade ou dependentes, e de non haber acordo dos cónxuxes aprobado polo xuíz, o uso da vivenda familiar correspondelles ós fillos e ó cónxuxe que quede con eles, tanto se a vivenda pertence ós dous cónxuxes coma se é privativo dun deles.
Se o matrimonio non tivo fillos ou estes son independentes no momento da separación dos seus pais, pódese efectuar unha atribución do uso de modo sucesivo e alternativo ata que se produza a liquidación do caudal común, sempre que esta vivenda sexa común ou un ben ganancial, e a posición económica de ámbolos cónxuxes sexa a mesma. No caso de que exista unha situación de desequilibrio económico entre os cónxuxes, nun primeiro momento atribuiráselle o uso da vivenda ó cónxuxe máis necesitado de protección.
No caso de que a vivenda sexa un ben privativo dun cónxuxe, a regra xeral é que o uso da vivenda lle corresponda ó titular da vivenda. Pero, como excepción, o xuíz poderá acordar “que o uso destes bens, polo tempo que prudencialmente se fixe, lle corresponda ó cónxuxe non titular, sempre que, atendidas as circunstancias, o fixeran aconsellable e o seu interese fose o máis necesitado de protección”.
Cando a vivenda familiar é de alugueiro, e se adxudica ó cónxuxe que non é titular do arrendamento, a Lei de arrendamentos urbáns dispón que o consorte non arrendatario poderá continuar no uso da vivenda. Neste caso o cónxuxe debe comunicarlle a súa vontade de continuar na vivenda ó arrendador e no prazo de dous meses desde que lle foi notificada a resolución xudicial, achegando copia da resolución xudicial ou da parte da mesma que afecte ó uso da vivenda.
Territorios con derechos propios | |
---|---|
Aragón Rexe un réxime legal denominado consorcio conxugal polo que se delimitan que bens son comúns e cales privativos. Mediante capitulacións pódese optar por un réxime matrimonial paccionado ou por unha separación de bens. |
|
Illas Baleares O réxime legal é a separación de bens. Mediante capitulacións -espolits en Eivissa e Formentera- pódese optar por un réxime paccionado. |
|
Biscaia*, Llodio e Aramaiona O réxime económico do matrimonio que rexe na maioría das vilas de Biscaia (incluída Bilbao) é o que libremente pacten os cónxuxes en escritura pública. De non haber pacto, rexe a chamada Comunicación Foral, en virtude da cal se fan comúns tódolos bens mobles ou raíces, tanto os achegados coma os adquiridos durante o matrimonio, independentemente da súa procedencia e do lugar en que radiquen. O foro biscaíño tamén rexe en Llodio e Aramaiona (Álava). |
|
Cataluña O réxime legal é a separación de bens. Mediante capitulacións pódese pactar un réxime de participación, unha asociación de compras e melloras, o agermanament ou pacto de metade por metade, pacto de convinença ou mitja guadanyeria e o réxime de comunidade de bens. |
|
Galicia O réxime xeral é o de gananciais. O dereito civil galego establece a posibilidade de convir en capitulacións outro réxime económico matrimonial e estas capitulacións poderán conter calquera estipulación relativa ó réxime económico familiar e sucesorio, sen máis limitacións cás derivadas do establecido na lei do Dereito Civil de Galicia. |
|
Navarra Establécese como réxime legal o réxime de conquistas ou sociedade conxugal de conquistas. Mediante capitulacións matrimoniais pódese pactar outro réxime, como o de comunidade universal de bens ou o de separación de bens. |
A separación, a nulidade e o divorcio non eximen ós pais das súas obrigas para cos fillos. A obriga de alimentar e atende-las necesidades básicas destes seguirá vinculando ós pais, sen que importe en absoluto a separación ou o divorcio dos pais. Se o pai ou a nai que debe pasa-la pensión non cumpre coas súas obrigas ou non se chega a un acordo entre as dúas partes, o xuíz será quen determine a contía que debe achegar cada cónxuxe, sendo o cónxuxe privado da custodia quen deberá aboa-la pensión de alimentos ós fillos.
Durante o tempo que dura a separación, o cónxuxe máis débil tamén pode recibir unha pensión alimenticia, xa que é unha obriga entre parentes atender esta necesidade. Con todo, unha vez executado o divorcio, esta pensión desaparece, xa que non existe ningún vínculo de parentesco entre os dous ex cónxuxes.
O cónxuxe ó que a separación ou divorcio lle produza un desequilibrio económico en relación coa posición do outro ten dereito a unha pensión compensatoria que se fixará na resolución xudicial, tendo en conta, entre outras circunstancias, os acordos ós que chegaran os cónxuxes, a idade e estado de saúde, a cualificación profesional e as posibilidades de acceso a un emprego, a dedicación pasada e futura á familia, a duración do matrimonio e da convivencia conxuxal… O dereito á pensión extínguese cando cese a causa que o motivou, ben por desaparece-lo desequilibrio económico, por contrae-lo beneficiario da pensión novo matrimonio ou por vivir maritalmente con outra persoa. Tamén é posible renunciar a ela, pero non é o aconsellable, aínda que se substitúa pola pensión de alimentos, dado que co divorcio se extinguirá a pensión de alimentos e xa non se poderá solicitar pensión compensatoria, pola renuncia previa.