Erosketa gida: kafea

Kafea: ohituren lurrina

Espainiako Estatuko herritar bakoitzak batez beste 1,78 kilo kafe hartu zituen 2016an, eta 26 euro inguru gastatu; horrek garbi azaltzen du nolako garrantzia duen produktu horrek
1 urria de 2017
Img alimentacion listado 1231

Kafea: ohituren lurrina

Bertsio asko dago kafearen jatorriaren inguruan eta sortze garaiaren inguruan, baina ez dago zalantzarik Afrikatik datorrela. XIV. mendean, arabiarrek Yemenera eraman zuten landarea, eta han agertzen dira lehenbiziko sailak (eta bakarrak).

Kafea azkar zabaldu zen kultura islamikoa zuten eskualdeetan, eta ospe handia hartu zuen, batetik bizkortzeko gaitasuna zuelako, eta bestetik edari alkoholdunak galaraziak zeudelako. Urte askoan, galarazia egon zen kafea esportatzea.

Aurrerago, XVI. mendearen amaieran, kafe sailak beste herrialde batzuetara zabaldu ziren, lehenbizi Ceilan-era (gaur egingo Sri Lanka) eta gero Indian barrena. Kondairak dioenez, Mysore eskualdeko erromes hindu batek ale batzuk ezkutatu zituen arropen artean bere herrialdera eraman eta han landatzeko. XVII. mendearen bukaeran, Herbehereetako esploratzaileek bereganatu zuen kafeondo landare bat Yemenen, eta Amsterdamgo lorategi botanikora eraman zuten. Lurren emankortasunari eta inguru hartako klimari esker, kafea ezin hobeto egokitu zen.

Espainian Borboien eta Italiako merkatarien eskutik sartu zen kafea, gutxi gorabehera XVIII. mendearen erdialdean. Itsas portu garrantzitsuak zituzten hirietara iritsi zen lehendabizi salgai preziatu hori, Bartzelonara, Sevillara eta Cadizera, besteak beste.

XVIII. mendearen hasieran, berriz, Amerikara heldu zen. Europako gobernuek herbeheretarren ereduari jarraitzea erabaki zuten, eta 1726an, Amerikako kafearen lehen uzta jaso zuen Frantziak. Amerikan izan zuen bilakaerarik onena kafeondoak; bi tropikoen artean, eta 2.000 metrotik gorako altueran. Gaur egun ere, Ameriketako kontinentetik datoz munduko kaferik onenetakoak (oso famatuak dira Brasilgoak eta Kolonbiakoak).

Kalitatezkoa

Espainian kosta egin zitzaion kafea hartzeko ohitura hedatzea, bai behintzat Europako beste herrialde batzuen aldean, baina, egia esan, lehengaia bera goi mailakoa zen, Amerika hegoaldeko kolonietan kafe bikaina landatzen baitzuten. Azken 30 urteetan, etengabe handituz joan da kafe berdearen inportazioa (kafea txigortu aurretik lortzen dena da). Nagusiki herrialde hauetatik inportatzen da kafea: Vietnam, Brasil, Kolonbia eta Uganda.

Espainiako Estatuan gehienbat kafe txigortua hartzen da, bai etxeetan eta bai ostalaritzako establezimenduetan ere. Esan daiteke, gainera, ostatu eta jatetxeetan kafe asko hartzen duela jendeak, eta horrek agerian uzten du edari horrek zer-nolako garrantzia duen gizartean. Kafe disolbagarria gehienbat etxeetan hartzen da.

Espainiako Nekazaritza, Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioak emandako estatistiken arabera (MAPAMA), kafe eta infusioen artean (kafeak osatzen du infusio guztien %90 inguru, gutxi gorabehera), Estatuko herritar bakoitzak batez beste 1,78 kilo kafe hartu zuen 2016an, eta 25,99 euroko gastua egin zuen.

Kafe kikara bat hartzea ekintza soziala da Espainian, nahiz eta kontsumitzaileen %67k etxean hartzen duten; munduan, berriz, gehien hartzen den edari naturala da tearen ondotik.

Motak eta aldaerak

Kafe motak

Kafeondoen uzta urtean behin biltzen da gehienean, aleek kolore gorrixka hartzen dutenean. Kafeondo bakoitzeko, urtean 400 gramo eta 2,2 kilo artean bildu daitezke, 30 urtez.

Hauek dira kafe mota nagusiak:

  • Arabikoa (Caffea arabica). Etiopian du jatorria landare horrek, eta ezagutzen den espezierik zaharrena da (VII. mendekoa); munduan ekoizten den kafearen hiru laurdenak arabikoak dira. Kafe preziatua da oso, lurrin sendoa duelako, azidotasun egokia eta zapore delikatua. Nagusiki Latinoamerikan, Erdialdeko eta Ekialdeko Afrikan eta Indian ekoizten da.
  • Kanefora edo Robusta (Caffea canepphora edo robusta); Zairen (Kongoko Errepublika Demokratikoa) aurkitu zuten, 1895ean. Landare sendo eta indartsua da, eta altuera txikiko eremu hezeetan hazten da. Gorputz sendoko kafea ematen du, zaporetsua eta azidotasun gutxiagokoa. Afrika mendebaldean eta Asia hego-ekialdean landatzen da.

Motak

Merkatuan hainbat kafe mota aurki dezakegu: Hauek dira ohikoenak:

Txigortze naturalekoa

Txigortzeko prozesua oso garrantzitsua da, hain zuzen horrek baldintzatzen du-eta kafearen kalitatea. Kafe aleek prozesu horretan jasaten duten eraldaketek erabakiko dute produktuak zer-nolako lurrina, gorputza, zaporea eta azidotasuna izango duen, eta gainerako ezaugarri organoleptikoak ere horren araberakoak izango dira.

Txigortzeko prozesua 200 ºC inguruko tenperaturan egiten da, gutxi gorabehera, eta horren ondorioz, aleek hezetasuna eta pisua galtzen dute. Aldi berean, bolumena handitu egiten zaie, kolorea aldatu eta konposatu lurrunkorrak askatzen hasten dira. Ondoren ematen dieten hozte prozesuak azkarra izan behar du, eta aireztatze bidezkoa; horrek bermatu egiten du txigortzea uniformea izango dela.

Txigortzeko prozesua gogorragoa edo arinagoa izango da zenbait faktoreren arabera: zer ale mota den, nolako kalitatea duen, nondik datorren edo nola prestatuko den. Kafea iragazi egingo bada, arin samar txigortzea komeni da, eta kafe espresso bat prestatzeko, aldiz, gogorrago. Gaur egun, prozesu industrialei esker, automatizatu egin dira txigortzeko prozesuak, eta teknika aurreratuak sortu dira txigortze puntu egoki eta homogeneoa lortzeko, hautatu diren irizpideen arabera.

Torrefaktua

Kafe naturala txigortzeko unean azukrea eransten diote (gehienez ere, 15 kilo azukre 100 kilo kafe berde bakoitzeko), eta beroaren eraginez, karamelizatu eta bildu egiten du alea. Ale distiratsuak ateratzen dira hortik, kolore ilunekoak, ia beltzak, eta kafea bera zapore sendokoa izaten da. Espainian eta Portugalen hartzen da gisa horretako kafe gehien.

Nahasia

Espainian nahasia esaten zaio txigortze naturaleko kafearen eta kafe torrefaktuaren arteko nahasketari. Nahasketa edo blend perfektua egiteko, zenbait jatorritako aleak konbinatzen dira. Kontuan hartu behar da etxeetan eta kafetegietan hartzen den kafea ia sekula ez dela mota bakarrekoa, nahasketa bat baizik.

Kafe on bat kalitatezkoa izan dadin, oreka egokian eduki behar ditu lurruna, gorputza eta zaporea. Jatorri eta mota bateko baino gehiagotako kafeak konbinatu egiten dira proportzio jakinetan, harik eta oreka hori lortzen duten arte, kontsumitzaileen gustuetara egokitzeko, merkaturatzeko modu jakina emateko (ahota edo alean) eta salgai jarriko den merkatura edo herrialdera moldatzeko.

Badira berez bikain orekatuta dauden kafeak, inolaka nahasketa beharrik ez dutenak, adibidez Jamaica Blue Mountain, Hawai Kona, Kenya AA, Etiopia Limú, Java Arbica edo Kolonbia Gorena, baina nahastea garrantzitsua da, eta badira zenbat parametro komun emaitzarik onena lortzeko:

  • “Gorputza” izango duen kafe baterako, Brasil edo Guatemala motak erabiltzen dira, edo Indonesiako eta Sumatrako kafe sendoak ere bai zenbaitetan.
  • Lurrin gehiagoko kafeak nahi direnean, Erdialdeko Amerikatik datozenak erabiltzen dira, adibidez Costa Ricatik, Guatemalatik edo Kolonbiatik.
  • Kenya eta Moka motako kafeekin, fruta ukitukoak lortzen dira.
  • Kamerun motarekin kafe krematsuagoak lortzen dira, zapore neutroagoa dutenak; aldiz, zapore handikoak nahi izanez gero, India Plantation, Kolonbia Gorena edo Santos Brasildarra erabili beharko dira nahasketan.
  • Venezuelako kafe horiak azidotasun gutxikoak izaten dira, eta oso ongi etorri ohi dira Costa Rica motakoekin (altuera handian landatuak) edo Kenya motakoekin.

Disolbagarria

Kafe estraktua da, kafea deshidratatuz edo lehortuz lortzen dena, bi metodo erabilita:

  • Hautsean. Berotze edo lurruntze teknikaren bidez lortzen da, aire beroa injektatuz. Horretarako, kafe erraldoi bat prestatzen da altzairuzko kafeontzietan, zeinak hermetikoki itxita egoten diren lurrinak ez galtzeko. Ondoren, iragazi egiten da eta kendu egite zaio ura aire beroa injektatuz. Ura lurruntzen denean, hor gelditzen den hautsa da kafe disolbagarria, eta hutsean ontziratzen dute. Disolbagarria esaten zaio, oso erraz disolbatzen delako urarekin nahasita. Hauts eginda aurkezten da edo aglomeratu gisa (zertxobait hezetuta). Gaur egun, kafe disolbagarria egiteko metodoek aukera ematen dute lurrina eta zaporea mantentzeko, eta, ondorioz, munduko leku askotan ari da finkatzen kafe disolbagarria.
  • Liofilizatua. Izoztuta lortzen da (-40 ºC-ko tenperaturan) eta presio atmosferiko apalean. Lehenbiziko tratamendu horren ostean, bat-batean igo egiten dituzte tenperatura eta presioa, izotza ur lurrun bihur dadin eta kafe partikulak deshidratatu daitezen. Teknologia moderno horri esker lortzen den kafeak bere horretan eusten die kafe aleen lurrin sotil eta sarkorrari kontsumitzeko unea iristen den arte.

Deskafeinatua

Kafe naturalari berezkoa duen alkaloide bat (kafeina) kentzen zaionean sortzen da kafe deskafeinatua edo kafeinagabea. Kafe berdearen gain egiten da kafeina kentzeko prozesua, hau da, txigortu baino lehen.

Prozesu horretan, eta kafe berdea lurrundu ondoren, disolbagarri jakin baten eraginpean jartzen dituzte kafe ale puztuak, eta disolbagarri horrek “harrapatu” egiten du kafeina eta aletik kendu. Fase horren ostean, disolbagarria ere bereizi egiten da kafetik; ondoren, lehortzen jartzen dute kafea eta ontziratu egiten dute azkenik.

Kafearentzat indarrean dagoen kalitate arauak, abenduaren 14ko 1676/2012 Errege Dekretuak alegia, honela definitzen du “kafeinagabetzea”: kafeari eta kafe estraktuei kafeinarik gehiena kentzen dien prozesua da. Prozesu hori harrarazi ondotik, txigortze naturaleko kafeak eta torrefaktuak gehienez ere %0,1 kafeina anhidro edukiko dute materia lehorraren gain, eta kafe disolbagarriak %0,3 gehienez ere.

Kapsulak: ingurumena errespetatzen ote du moda honek?

Kapsulek badute eragozpen handi-handi bat: izugarrizko energia pila behar da horiek ekoizteko, biltzeko eta garraiatzeko, eta, ondoren, kafe katilukada batek hondakin asko uzten du. Hori guztia, jakina, ingurumenaren kaltetan da. Kutxa batean datoz kapsulak, bakoitza bere bilgarriarekin; barrenean, aluminiozko kapsulak izaten dira, plastikozko materiala itsatsita dutela eta nekez birziklatzeko moduan. Horri erantsi behar zaio landatzeko eta biltzeko garaian beti ez dela errespetatzen bioaniztasuna, eta beti ez dela jokatzen errespetuz inguruarekin.

Ontziratzearen garrantzia

Ontzia egokia izango bada (materiala eta sistema bera), egoki isolatu behar du kafea kanpoko elementuetatik: hezetasuna, argia, usainak, airea, beroa, eta abar. Kafe ehoarekin, hutsean ontziratzea izaten da ohikoena; hau da, txigortu eta eho ondoren, eta kafea paketeetan sartuta dagoela, kendu egitea da berreneko airea eta itxi egiten da hermetikoki. Aleetan datorren kafea, berriz, produktu bizia da, eta jarraitu egiten du bere prozesu naturala, substantzia lurrunkorrak eta gasak askatuz; ezaugarri hori teknikoki kontuan hartu behar izaten da ontziratzeko garaian.

Konposatuak

Osagaiak

Kafeak 1.000 substantzia kimiko baino gehiago ditu. Horien artean, aminoazidoak eta beste konposatu nitrogenatu batzuk, polisakaridoak, azukreak, triglizeridoak, azido linoleikoa, disterpenoak (kafestola eta kahweola), azido lurrunkorrak (formikoa eta azetikoa) eta ez-lurrunkorrak (laktikoa, tartarikoa, pirubikoa, zitrikoa), konposatu fenolikoak (azido klorogenikoa), kafeina, substantzia lurrunkorrak (identifikatuta dauden 800en artean, kafearen lurrina sustatzen dute 60-80k), bitaminak eta mineralak.

Kafea zer motatakoa den eta nola txigortuta dagoen, aldaketa handiak izaten dira osagai horien kopuruetan. Kafeina gehien duten kafeak robusta motarekin eginak dira. Kafeina gutxiago duen kafea nahiko bagenu, arabikoa izango litzateke aukerarik onena.

Berehalako kafeak izaten duen kafeina kopuruari dagokionez eta konposatu fenolikoei dagokienez, azken horiek bereziki aipagarriak dira kafe mota horretan. Kafe disolbagarri edo berehalakoetan askoz kafeina gutxiago izaten da kafetegietako espresso kafeetan baino, non 48 eta 88 mg artean izaten den kafeina errazio bakoitzeko (2 gramo kafe disolbagarri hartzea bezala litzateke 125 ml uretan).

Azido klorogenikoek ezaugarri onuragarriak dituzte, eta horietatik 11 identifikatu zaizkio kafeari. Nutrizio interesa duten polifenolak dira.

Mantenugaiez gain, plazera ere ematen du kafeak, bai lurrinari eta zaporeari esker, bai bere sendotasunari esker eta bai kafea hartzea atseden uneekin lotzen dugulako, edo lagunartearekin edo aktibazio uneekin (ernarazi egiten gaitu), eta horregatik maite dute hainbeste kafezaleek.

Zer leku hartu behar du dietan

Kafea da dietaren bidez kafeina hartzeko bide nagusia. Baina zer-nolako kopuruetan hartzea komeni da osagai hori? Elikadura arloko Segurtasunaren Europako Agintaritzak (EFSA) egindako azken ikerketek diotenez, gorputz kilo bakoitzeko, egunean 3 eta 4 mg artean hartzea jo liteke kontsumo segurutzat. Horrek esan nahi du 70 kiloko heldu batek, gutxi gorabehera, 200 mg eta 300 mg artean hartu behar lukeela kafeina eguneko; hau da, 2-3 kikara kafe har ditzake osasun arazorik eta nahi gabeko ondoriorik izan gabe. Erabakigarria izango da, halaber, norberak zenbateko tolerantzia duen substantzia horrentzat, pertsona askok sentiberatasuna ager dezakete-eta dosi txikiekin.

Kafea nola prestatua dagoen, aldatu egingo da kafeina kantitatea: 180 ml-ko katilu batek, adibidez, 65 mg izango ditu kafe disolbagarria edo berehalakoa bada, eta 125 mg kafe iragazia bada. Eta beste faktore batzuek ere baldintzatzen dute kafeak zer kopurutan emango duen kafeina eta beste substantzia batzuk, adibidez konposatu fenolikoak, zeinak eragin askotarikoak sortzen omen dituzten osasunean; faktore horien artean daude kafe mota, txigortze maila eta mota, eta estrakzio edo erauzte mota. Oso garrantzitsua da kontuan hartzea azkenaldian gero eta adin gazteagoan hasten dela jendea kafeina hartzen, edari eta freskagarri energetikoek ere izaten baitute osagai hori.

Dirudienez, kafeina gehiegi hartzeak nahasi egiten du loaldia, okerreko eragina izaten du haurren gogo-aldarteetan eta lotura du gizentasun tasa handiagoekin. Oro har, kafeina duten elikagairik ezagunenak, kafea eta tea (teina) alegia, ez dira ohikoak haurren dietan. Haurrek, ordea, gero eta eskurago dituzte substantzia kitzikagarri hori edo gisako eragina duten beste batzuk daramatzaten hainbat produktu, adibidez freskagarri eta edari energetikoak, txokolateak eta beste zenbait.

Orain artean ez da ikerketa askorik egin, eta ondorioz ez dakigu kafeina kontsumoak zer-nolako eragina duen haurren jokabidean eta fisiologian. Eta ez dakigu, halaber, adin horietan zenbatekoa den neurri seguruetan gehienez har daitekeen kantitatea. Onartua dago, hala ere, haurrak eta nerabeak zaurgarriagoak direla kafeinak dituen eragin kaltegarrien aurrean, eta errazago erasaten diela urduritasunak eta haserrekortasunak.

Kafeina eta osasuna

Kafeinari denetik atxikitzen zaio, onurak eta eragozpenak. Azkenaldian, dena den, badirudi onartu samarra dagoela kafeina ez dela uste bezain txarra. Hain zuzen, zenbait ikerketak nabarmendu du kafeak kafeinari zor dizkiola ustez dituen onurak. Eta beste batzuek kafeak dituen gainerako substantzia ugarietako batzuekin ere lotzen dituzte onura horiek.

Kafeina metilxantina bat da, zenbait edaritan berez agertzen dena eta eragile farmakologiko gisa erabiltzen dena. Nerbio sistema zentrala bizkortzea edo suspertzea izaten da kafeinaren eragin nagusia, eta areagotu egiten ditu alerta eta urduritasun egoerak. Horretaz gain, lasaitu egiten du gihar laua, suspertu egiten ditu gihar kardiakoa eta diuresia, eta badirudi baliagarria dela buruko min mota batzuk tratatzeko. Kafeinak zeluletan beste eragin batzuk ere badituela ikusi da, baina auzi hori ez dago erabat garbi.

Hartzeko moduak

Kafearen abantailarik handienetakoa da hainbat modutan har daitekeela, kontsumitzailearen gustuen arabera. Aukera asko eskaintzen du: huts-hutsik har daiteke, adibidez, edo beste elementu batzuekin prestatuta. Honako hauek dira kafea hartzeko modurik ohikoenak Espainiako Estatuan:

  • Kafe hutsa. Urarekin eta kafe ehoarekin prestatzen den infusioa da edozein kaferen oinarria, baina, aldi berean, kafea hartzeko modua ere bada hori.
  • Kafe amerikarra. Kafe hutsa jartzen da katilu handi baten erdiraino, eta katiluaren gainerako erdia urarekin betetzen da, kafegailutik irteten den urarekin.
  • Kafesnea. Katilu handi batean, kafe hutsa jartzen da erdiraino eta esnea eransten zaio, metalezko ontzi batean berotuta eta aparra ateratzen zaiola lurrungailuarekin.
  • Kafe ebakia. Katilu txiki batean jartzen da kafea, erdiraino baino zertxobait gehiago, eta esne bero apardunarekin mozten da.
  • Kafe deskafeinatua. Nahiz eta esnearekin hartu ohi den, gero eta ohikoagoa da hutsik hartzea edo esnearekin, izan ehoa, liofilizatua edo zorrokoa; osagai nagusian dago aldea, kafe deskafeinatuan.
  • Kafea izotzarekin. Kafe hutsa prestatzen da, eta edalontzi batekin aurkezten da, hiru izotz koskor sartuta; kontsumitzaileak hara isurtzen du kafea, eta edalontzitik hartzen du zuzenean.
  • Kafe patarduna: kafeari brandy edo koñak pittin bat eranstea da sekretua. Prestatzeko beste modu bat izaten da patarra berotzea eta erretzea lau kafe ale eta limoi azala botata. Hortik ateratzen dena iragazi egiten da, eta kafe hutsaren gainera botatzen da, katilu txiki batean.
  • Kafe eskoziarra: Kopa batean prestatzen da, non banillazko hiru izozki bola jartzen diren. Gero kafea botatzen da izozkiaren gainera, eta whiski eskoziarra.
  • Kafe vienarra: Kafe beroaren gainean, esne gain harrotua botatzen da eta kakao hautsarekin apaintzen.

Azterketa nutrizionala

Nutrizio arloko semaforoa

Nutrizio arloko semaforoa aztertzeko, 2 gramoko errazioa hartu dugu oinarritzat kafe disolbagarrietan. Koilarakadatxo bat edo dosi bakarreko zorrotxo bat izango litzateke hori. Bestetik, 7 gramoko errazio bat ezarri dugu ale gisa edo ehota datorren kafearentzat, eta kopuru hori 100 ml-ko kafe katilukada baten baliokidea da.

Nabarmendu behar da kafeak ez duela mantenugai askorik ematen, eta, ondorioz, etiketari dagokionez, ez da jokatzen beste elikagai gehienekin bezala; ohikoa izaten da ontzian nutrizio arloko informaziorik ematen ez duten markak aurkitzea, horietako gehienak elikagai sail honetan sartzen baitira: “Nutrizio balio aipagarririk ematen ez duten elikagaiak, adibidez berehalako kafea (ohikoa, azukrerik gabea) eta ongailu gehienak”.

Nutrizio arloko semaforo hau aztertuz gero, deigarria gertatzen da kaloria kopurua eta beste mantenugai batzuen kopurua, salbu eta kafe disolbagarri jakin batzuetan, adibidez magnesioz hornituta daudenetan (nahiko berriak dira); etiketan ageri denez, kaloria ugari ematen dute, batez ere elaborazio prozesuan erabiltzen dituzten azukreen eta gantz saturatuen ondorioz.

Hain edari ezaguna izanik eta gizarteko eta familiako ohiturei hain lotua, kezkagarriena da kafea beste elikagai batzuekin hartzen dela askotan, adibidez gailetekin, opil industrialekin edo artisau erakoekin, azukrearekin, eta abar.

Kafeina eta kirola

Kirol munduan oso ohikoa izan da kafea erabiltzea eta kafeinaz egindako elikadura osagarriak ere bai. NDA Produktu Dietetikoen, Nutrizioaren eta Alergien Panelak, EFSA erakundearen baitakoak, txosten batean landu zuen kafeinak zer-nolako ekarpena egiten dion ariketa fisikoari (ordubete lehenago hartuta) eta beste txosten batean, berriz, zer-nolako lotura duen errendimendu intelektualarekin. Honako ondorio hauek atera zituen:

  • Handitu egiten du erresistentzia gaitasuna eta errendimendu fisikoa (3 mg/gorputz pisuaren kilo bakoitzeko).
  • Murriztu egiten du gehiegizko esfortzuaren pertzepzioa (4 mg/pisu kiloko).
  • Hobetu egiten du kontzentrazioa eta areagotu alerta egoera (75 mg/zatiko).

EFSAK beste txosten bat argitaratu zuen 2015ean, kafeinaren erabileraren segurtasunari buruzkoa, eta ondorioztatu zuen 200 mg arteko kafeina dosiak hartzeak (3 mg inguru gorputz pisuaren kilo bakoitzeko), kafeina bakarrik eta edozein iturritatik datorrela, ez duela segurtasunaz kezkatzeko arrazoirik sortzen osasuntsu dauden herritar helduengan. “Kantitate horrek ez dakar segurtasunaz kezkatzeko arrazoirik ariketa fisiko biziari ekin baino bi ordu lehenago hartzen denean giroko baldintza normaletan”.

Panelak baieztatzen du 3 mg kafeina hartzen denean gorputz pisuaren kilo bakoitzeko erresistentzia ariketa bat egin baino ordubete lehenago (210 mg hartzea bezala izango litzateke 70 kiloko heldu batentzat), itxuraz sumatzen den ondorio bakarra gorputzeko tenperatura zertxobait igotzea dela, plazeboarekin alderatuta. Eta esaten du, halaber, kafeina dosi handiagoak hartuta (5-6 mg/kg-ko) ordubete lehenago eta erresistentzia ariketa luze batean giro epelarekin, horrek ez diola eraginik egiten gorputzeko tenperaturari edo hidratazio egoerari modu nabarmenean, ez behintzat test egoerako baldintzetan espero zitezkeenetik oso bestela.

Etiketako aipamenak

Kafeinaren ezaugarri osasungarriei buruzko aipamenen inguruan proposamenak egiten dituzte AFEPADIk (Dietetikoen eta Elikadura Gehigarrien Enpresen Elkartea da) eta SNE erakundeak (Specialized Nutrition Europe). Honako hauek dira:

  • Kafeinak lagundu egiten du errendimendu fisikoa handitzen
  • Kafeinak lagundu egiten du erresistentzia gaitasuna handitzen

Aipamen horiek soilik erabil daitezke kafeina kopuru jakinetan ematen duten elikagaiekin: 70 mg kafeina zati kuantifikatu bakoitzeko. Aipamen horiek egin ahal izateko, honako informazio hau ere eman beharra dago:

  • Onura bakarrik lortzen da 3 mg kafeina hartuta gorputz pisuaren kilo bakoitzeko ariketa egin baino ordubete lehenago.
  • Ez da gainditu behar kafeina dosi hori ariketa egin aurretik.
  • Egunaren buruan, ez da hartu behar 5,7 mg kafeina baino gehiago gorputz pisuaren kilo bakoitzeko.

Etiketan nahitaez jarri behar dira 1169/2011 (UE) Arauaren III.4 Eranskinean ageri diren aipuak: “Kafeina asko dauka” edo “kafeina dauka”, bietan dagokiona; zenbat kafeina duen 100 g edo 100 ml bakoitzeko edo, elikadura gehigarrietan, zenbat kafeina ematen duen eguneko kopuru gomendatua kontuan hartuta; eta beste hau ere bai: “Ez da egokia haurrentzat eta haurdun dauden edo bularra ematen ari diren emakumeentzat”. Aipamen horiek erabil daitezke, bakar-bakarrik, erresistentzia ariketak egiten dituzten kirolarientzako elikagaietan.

Sukalderako gomendioak

Erosketa egiteko gomendioak

Kafea gure herrialdeko sinbolo kultural izatera iritsi da, eta gizarte bizitzarekin lotzen da, milioika herritarren elikaduraren zati nahitaezko gisa. Hona hemen produktu horrekin gozatzeko zenbait aholku eta gomendio:

Gosaltzeko kaferik onena.

Goizetan hartzen du jendeak kafe gehien. Sendoenak edo sendotasun ertainekoak eta lurrin handikoak nahi izanez gero, Brasilgo kafeak edo Etiopiakoak hauta litezke. Kafe on bat aukeratzeaz gain, funtsezkoa izaten da elikagai osasungarriekin laguntzea ere: osoko ogia olioarekin eta tomatearekin, fruta atal bat edo bi, olo maluta batzuk jogurtarekin edo arrautza batzuk.

Bazkaldu ondoren hartzeko onena.

Espainiako Estatuan ohitura bihurtu da bazkalostean kafea hartzea. Kafeinarekiko zenbateko sentiberatasuna dugun, kafe sendoagoa edo arinagoa hauta daiteke, ebakia edo esnearekin, edo deskafeinatua. Beroa egiten badu, izotzarekin hartzea oso atsegin izaten du jendeak.

Estresarekin dabiltzan pertsonentzat.

Halakoetan, deskafeinatua hartzea izaten da aukerarik onena.

Hipertentsioa dutenei komeni zaiena.

Zenbait ikerketak dioenez, kafea maiz hartzeak ez du zertan eragin arteria presio handia. Norbanako bati bihotz-hodietako gaixotasuna antzeman badiote edo arteria hipertentsioa, eta osasungarriak ez diren ohiturak baldin baditu, kafe gutxiago hartzea gomendatzen da eta berdin bestelako edari kitzikagarriak ere. Kasu honetan, beraz, deskafeinatua litzateke aukerarik onena, edo antzeko zaporea duten edari kafeinagabeak hartzea, adibidez txikoria edo bertsio disolbagarrian datozen zerealak (zekalea, eta abar).

Kafe on bat prestatzeko

Kafe on bat hautatzea ez ezik (gehien maite dugun motakoa edo nahasketakoa), beste faktore batzuk ere erabakigarriak izaten dira kafe on bat egiteko garaian:

  • Kafeak ahalik eta freskoena izan behar du, kalitatezkoa eta prestatzeko unean bertan ehoa. Hori ezin bada, beti eros dezakegu eho berria edo hutsean ontziratua.
  • Infusio bat denez, uraren kalitatea ere garrantzitsua da. Gatz mineral asko duen ur batek aldatu egin dezake kafearen zaporea.
  • Katilu bakoitzean 7-10 gramo erabiltzea, gutxi gorabehera, eta kafeak ez irakitea.
  • Zerbitzatzeko ontziak ez izatea zaporea eransten duten horietakoak (portzelana edo beira dira egokiak), eta beroari luzaroago eusteko balio dutenak izatea.
  • Egin berria hartzea eta ez ibiltzea behin eta berriz berotzen.

Kontserbatzeko moduari dagokionez, hezetasuna eta oxigenoa dira kafearen etsairik handienak. Ildo horretan, oso garrantzitsua da zer-nolako ontzia erabiltzen den gordetzeko (hermetikoa behar du izan eta garbia egon behar du), eta zenbat denbora egiten duen ontzi horretan. Astebetean baino gehiagoan edukiko bada, izozkailuan sartzea komeni da, ontzi hermetiko batean, sekula ez hozkailuan, hezetasuna kondentsatu egin daiteke-eta gainazalean. Ale gisa gordeko badugu, ez da desizozten ibili beharrik ehotzeko.