Custa máis comprar en rosa?

Os artigos dirixidos a elas son ás veces máis caros que as súas versións idénticas destinadas a eles, como recollen estudos realizados nos estados unidos de américa, francia ou españa. No entanto, a brecha de gasto por xénero non reside tanto neste fenómeno como na sobreoferta á que está sometido o colectivo feminino en determinadas categorías de produto. Por cada xampú para homes, véndese polo menos un e medio para mulleres. O mesmo sucede coas cremas. Para reaccionar ante as estratexias de márketing baseadas na discriminación de xénero, o primeiro paso é detectalas. E non resulta fácil.
1 Xaneiro de 2019
Img alimentacion listado 1301

Custa máis comprar en rosa?

As mulleres cobran en España un 30 % menos que os homes e soportan maior precariedade laboral. Con todo, se es unha de elas e fas compras, é probable que pagues de máis por algúns produtos sen sabelo. Máquinas de afeitar, cepillos de dentes, patines, auriculares, reloxos, perfumes ou desodorizantes teñen, en ocasións, un prezo distinto en función do público ao que van dirixidos: adoitan ser máis caros cando están deseñados para elas. Falamos do imposto ou taxa rosa, un sobrecusto que se lles aplica aos produtos ou servizos orientados ao sector feminino (mediante o envase, a descrición, a cor ou o nome ), aínda que non presenten diferenzas substanciais cos seus equivalentes masculinos ou xenéricos.

A taxa rosa describe como algúns produtos resultan máis caros que outros, simplemente, por unha cuestión de xénero. O concepto existe desde a década dos 90, pero gañou notoriedade internacional nos últimos anos. Hoxe trátase dun tema de debate político e social en países como Arxentina, Francia ou Estados Unidos de América onde, ademais, se documentou e investigou. En Arxentina, por exemplo, o dato máis recente despréndese dun informe presentado en 2018 no Palacio Lexislativo do Congreso da Nación. O documento, realizado por unha consultora independente, recolle que as mulleres pagan ata un 30 % máis cando compran a versión feminina de certos artigos, incluíndo medicamentos como o ibuprofeno, do que marcas como Actron comercializan dúas versións.

Nos Estados Unidos de América, unha investigación levada a cabo en Nova York polo Departamento de Asuntos do Consumidor en 2015 revelou que as mulleres gastan de media un 7 % máis que os homes polos mesmos produtos. O estudo rexistrou unha diferenza de prezo de ata un 42 % entre os artigos dirixidos a ambos os xéneros. Os delas resultaron ser os máis caros; tanto que, apenas un ano despois, a revista Forbes publicou unha extensa reportaxe respecto diso e cuantificou a brecha de gasto en 1 230 euros anuais. Máis preto, en Francia, o colectivo feminista Georgette Sand

España: a 'necesidade' de adquirir cremas.

/imgs/20190101/GettyImages-469925342.jpg

Pero, que ocorre en España? Existe a taxa rosa ou é unha lenda urbana? Tras comparar os prezos de sete marcas e catro distribuidores, Facua-Consumidores en Acción denunciou en marzo de 2018 que as máquinas de afeitar para mulleres eran idénticas ao resto pero un 171 % máis caras. “Para reforzar a enganosa mensaxe de que as máquinas de cor rosa están destinadas ás mulleres, hai marcas que inciden en que as súas versións en azul ou gris están dirixidas exclusivamente ao público masculino, con denominacións comerciais que inclúen as palabras home ou men, en inglés”, advirte.

Tamén en España, un estudo sobre centos de produtos elaborado en 2016 polo comparador de prezos online Idealo concluíu que as mulleres pagaban un 7 % máis que os homes polas fragrancias e polos zapatos, e un 24 % máis polos reloxos. Con todo, a tendencia non é tan clara. Segundo o portal Tiendeo, que comparou os prezos de 800 catálogos, as mulleres pagan no noso país un 10 % máis por perfumería e beleza, pero os homes desembolsan un 23 % máis que elas pola moda. Non estamos ante un fenómeno evidente nin fácil de retratar. Existen poucos datos fiables e, os que hai, atópanse espallados.

Esta foi a razón que empuxou a tres investigadores da Universidad Complutense de Madrid a estudar o fenómeno con rigor académico. Os doutores Roberto Manzano, Gema Martínez-Navarro e Diana Gavilán realizaron unha análise comparativa cunha mostra de 1 504 artigos de coidado persoal (como desodorizantes ou xampús) que obtiveron en seis cadeas de distribución do noso país. As conclusións do estudo, publicado en 2018, poderían resumirse así: a existencia da taxa rosa non é significativa en España; con todo, si se pode demostrar unha enorme diversificación da oferta de produtos dirixidos ás mulleres. Cando se trata do público feminino, hai máis cantidade e variedade de produtos á venda. En concreto, un 40 % máis.

Máis ca unha ‘taxa’, un ‘orzamento’

A investigadora Diana Gavilán, especialista en márketing experiencial, profesora e coautora do traballo, advirte que o equipo analizou só unha categoría de artigos (os de coidado persoal) e que, polo tanto, os resultados “non poden extrapolarse como unha verdade científica ao resto das categorías” (como xoguetes, por exemplo ). No entanto, engade que estes resultados si nos orientan sobre o que pode estar pasando no mercado”. Desde o seu punto de vista, asistimos a un cambio de modelo. Hoxe, a discusión non só pasa por se se paga máis ou non pola versión feminina dun artigo, senón pola cantidade abafadora de produtos que se dirixen exclusivamente ás mulleres.

“Non se trata de discriminación de xénero baseada no prezo, senón de discriminación baseada na oferta por xénero”, apostila. Para a investigadora, este é o achado máis interesante do estudo porque suxire que talvez sexa necesario redefinir o problema. Un problema ao que lle puxo nome, orzamento rosa, e que non só ten que ver cun gasto de diñeiro. “No estudo vimos que o representativo non era pagar máis polo mesmo; o que nós observamos é que gastas máis porque compras máis, e iso, no sector cosmético, vai asociado a ser muller”, aclara. Xampús para un tipo ou outro de pelo, acondicionadores para rizos, máscaras, aceites para as puntas… A sobreoferta e a diversificación de produtos é un estímulo para comprar máis. E, neste punto, Gavilán fai unha observación crucial: “O problema non consiste tanto que haxa moita oferta para as mulleres, porque está moi ben coidarse; o problema é que só te teñas que coidar por ser muller”.

O estudo que publicou o Parlamento francés tras as reclamacións do colectivo Georgette Sand sitúase na mesma liña que a investigación española. Tras analizar máquinas de afeitar ou desodorizantes non conseguiu probar o fenómeno global do imposto rosa, pero si que o prezo pode ser desfavorable para as mulleres ou para os homes dependendo do produto que se aborde. Con todo, determinou que a segmentación do mercado en produtos por xénero orixina un custo adicional porque fomenta a compra de varios produtos ou porque eleva os prezos.

A ‘batalla’ das antiengurras.

A asociación Georgette Sand non está completamente conforme co resultado. Aínda que recoñece que é un primeiro paso para abordar o tema, apunta que o imposto rosa existe “ata se non é sistemático”. Sophie Janinet, membro deste colectivo, pon un exemplo concreto dos moitos que atoparon no seu traballo de campo: “Nas cremas antiengurras detectamos unha diferenza de prezo de 50 euros por litro”, explica. “Cando comezamos a denunciar a comercialización sexuada, un dos principais argumentos na nosa contra foi o custo de produción. En teoría, un artigo elaborado en cantidades máis pequenas ou con ingredientes máis específicos debería custaría máis, pero o exemplo da crema antiengurras desbota estes dous argumentos: as mulleres consomen moito máis que os homes e os ingredientes son os mesmos”, indica. En España, Tiendeo, que tamén concluíu que os produtos de perfumería e beleza femininos eran máis caros que as súas versións masculinas, detectou a maior brecha de xénero nos produtos faciais. As cremas faciais hidratantes para mulleres, segundo os datos que solicitou este portal, custan ata un 89 % máis que as de homes.

Taxa rosa, orzamento rosa… Como explica a doutora Diana Gavilán, estes fenómenos “existen porque, na nosa sociedade, a idea de que as mulleres deben estar guapas e coidarse continúa tendo moita forza. Séguese reproducindo nos medios e en toda a contorna”. Por esta razón, Sophie Janinet considera que parte da solución pasa por que elas tomen conciencia do nesgo que existe nos lineais. “Unha das materias pendentes que temos é cambiar de mentalidade en termos de consumo”, recorda. “Se o márketing de xénero non fose rendible, non existiría”.

Os tampóns xa non terán o mesmo ive que o caviar

Os produtos de hixiene feminina xa se consideran en España bens de primeira necesidade. Así o proclamou o Goberno o pasado mes de outubro, cando anunciou que compresas e tampóns pasaban de ter un 10 % de IVE, coma os balnearios, os taxis ou o caviar, a un 4 %, coma o pan, o leite, a froita ou as legumes. “Trátase de non gravar as mulleres cun imposto engadido polo simple feito de ser mulleres”, indicou a ministra de Facenda, María Jesús Montero.

O noso país súmase así a outros que xa aplicaban o IVE reducido, como Francia, Inglaterra e Colombia, e desmárcase doutros, como Hungría, Grecia ou Alemaña, onde este tipo de artigos. táxase ao 27 %, ao 24 % e ao 19 %, respectivamente. No entanto, a nova porcentaxe reducida aínda queda lonxe das medidas adoptadas en Canadá, Irlada, Kenia e parte dos Estados Unidos de América, onde os produtos de hixiene feminina teñen exención de impostos. En España, só as mulleres canarias se benefician desta situación. O 1 de xaneiro de 2018 deixaron de pagar impostos indirectos pola compra de compresas, tampóns ou copas menstruais, grazas á autonomía fiscal da que goza esta comunidade.

A experta

A EXPERTA: Diana Gavilán, coautora de Identidad de género, consumo y discriminación a través del precio, especialista en márketing experiencial e profesora da Universidad Complutense: “A oferta estimula un maior consumo”

A súa investigación demostrou que a existencia da taxa rosa nos comercios non é representativa, pero aínda se atopan prezos diferentes para artigos iguais, segundo vaian dirixidos a mulleres ou homes. Como de marxinal é esta situación?

A nosa investigación analiza produtos de coidado persoal e, aínda que nos orienta sobre o que pode estar pasando no mercado, os seus resultados non poden extrapolarse como unha verdade científica ao resto das categorías. Doutra banda, atopar un artigo con sobreprezo nunha versión rosa tampouco proba que sexa unha práctica estendida en todas as empresas. Hai que ser precisos cos achados.

Como estamos en relación a outros países?

Non me atrevo a pronunciarme sobre outros lugares. Vimos investigacións dos Estados Unidos de América ou de Francia, nas que se probaba unha presenza moi significativa da taxa rosa, pero non se trataba de estudos académicos e estaban feitos hai uns anos. A miña impresión é que as empresas son sensibles ao que lle preocupa ao consumidor. O seu obxectivo é vender, e molestando non se vende.

Quen fixa a diferenza de prezo: os fabricantes ou os comerciantes?

Non dispoñemos deses datos, polo que non podemos afirmar nada nese sentido. Esa información sería interesante e formaría parte doutro traballo, aínda que dubido que fose viable porque non é pública e as empresas non a dan.

No estudo déixase constancia de que existe unha maior variedade e diversificación de produtos destinados exclusivamente a mulleres.

Efectivamente, o máis interesante do traballo e onde hai que poñer o foco é na sobreoferta dirixida á muller. No artigo recóllense nunha táboa estas diferenzas, pero en xeral a muller recibe unha sobreoferta do 40 %.

Vostedes propoñen redefinir o problema da discriminación por xénero, non xa baseado no prezo senón na oferta: hai máis “obxectos desexables” dirixidos ás mulleres que aos homes. Induce a comprar máis?

É un estímulo. Non só porque existan máis tipos de xampús, senón porque ademais diso tes un suavizante, unha máscara, un aceite para as puntas… A oferta estimula un maior consumo.

Como funciona este mecanismo de consumo?

Cando chegas a un lineal de cosmética podes ver só xel e xampú, ou enfrontarte a unha oferta moi diversificada, que permite un consumo máis a medida. En márketing, o habitual é que se diversifique a oferta conforme un mercado vai madurando, xa que os consumidores fanse máis expertos e teñen máis claro o que queren. En España, coidarse aínda ten un significado asociado á muller.

Que é o orzamento rosa?

Seguindo o estilo do nome taxa rosa, que alude á discriminación de prezos para as mulleres, chamámoslle orzamento rosa ao fenómeno que observamos: un maior gasto derivado de comprar máis, algo que no sector cosmético vai asociado a ser muller.

É o plástico rosa máis caro de producir?

Na Europa do século XV, só os reis, os cardeais e os poderosos podían vestirse de vermello. Cando as tinguiduras se elaboraban a partir de pigmentos naturais, esta cor era unha das máis difíciles de conseguir, xa que para obtela necesitábanse plantas que crecían en húmidas rexións de montaña ou corpos deshidratados de determinados insectos femia, como as cochinillas. A diferenza de prezo entre os tecidos carmesí e o resto estaba naquel tempo máis que xustificada. Pero, que sucede hoxe?

Hai tempo que as fábricas, a produción en cadea e as tinguiduras sintéticas abarataron e democratizaron a creación de todas as cores. Aínda así, unha dúbida prevalece: neste novo contexto industrial, continúa sendo máis caro fabricar produtos rosas? “Ata onde eu sei, non”, responde Ignacio Gil, profesor de Ergonomía no Grado de Ingeniería Industrial y Desarrollo de Producto da Universidad de Zaragoza. “Pode haber diferenzas de prezo substanciais debido a texturas ou acabados, como relevos, cromados ou metalizados, pero non en canto a tons”, indica.

De forma similar opina Antonio de Molina Rodríguez, responsable de enxeñaría da empresa Plastipak e membro do Colegio de Ingenieros Industriales de Madrid. “A priori non habería argumentos que puidesen explicar un sobrecusto de prezo entre dous obxectos con funcionalidades idénticas e cores distintas, salvo que usar un deles implicase realizar un cambio de aditivos na produción habitual ou se fabricase distinto volume de unidades”, sinala.

Para ilustralo, pon o exemplo das tubaxes de plástico coas que se deseñan as botellas de auga Solán de Cabras. Habitualmente prodúcense en azul de forma masiva, pero periodicamente necesítanse en rosa para campañas puntuais de publicidade e márketing. “Iso implica cambiar a produción para introducir un colorante menos común, e xa que logo máis caro, así como minguas asociadas á xeración de recursos humanos ou ao restablecemento da produción estándar”, describe, recordando que o proceso pode ser inverso e encarecer un artigo azul en lugar dun rosa.

Pola súa banda, Gil recorda que, antes de pronunciarse, convén asegurarse de que comparamos obxectos exactamente iguais. “Que unha máquina de afeitar valla máis ou menos se vai destinada a mulleres ou a homes pode deberse a que o tipo de pezas que necesita cada unha de elas sexa distinto”, aventura. No entanto, recomenda prudencia: “Os motivos polos que o prezo de distintos modelos dun mesmo produto pode flutuar no mercado son variados (criterios de márketing, aceptación, stock, redución de oferta…), polo que resulta difícil extraer conclusións rotundas”.

Un imposto escorregadizo

A taxa rosa describe como, ante dous produtos iguais, os que están destinados a nenas e mulleres se comercializan a un maior prezo que os que se dirixen a nenos e homes. Os datos máis recentes solicitados no noso país suxiren que non existe unha diferenza tan significativa ou sistemática como para afirmar que haxa un imposto destas características. Con todo, que a práctica sexa pouco estendida en España non significa que non exista. Unha análise realizada en establecementos comerciais e as súas webs no outono de 2018 para a elaboración desta reportaxe revelou que si hai diferenzas de prezo que responden ao concepto taxa rosa.

No entanto, e como apuntan as investigacións académicas, constatouse que estes casos non son tan numerosos nin tan sinxelos de atopar como podería parecer: unhas veces, porque os artigos para homes e mulleres non están xuntos no mesmo lineal; outras, porque custa dar con produtos idénticos para que a comparación sexa xusta. Nalgúns casos presentan lixeiras diferenzas de deseño ou cambia o país de fabricación. Tamén existen produtos infantís iguais pero con personaxes de ficción de distintas firmas, que poderían cobrar polo seu uso patentes máis baratas ou máis caras ao fabricante. Ou exemplos de artigos azuis que custan máis, sobre todo en moda.

Resulta complicado sentenciar cando outras causas poderían explicar a diferenza de prezo máis aló da cor do obxecto ou do xénero dos seus potenciais compradores. Con todo, hai exemplos que escapan a estas xustificacións. Atopamos produtos que cumpren coa taxa rosa nun establecemento, pero non noutro (en Carrefour, o cepillo de dentes eléctrico Phillips é case 12€ máis caro na súa versión rosa, mentres que en Media Markt véndense ao mesmo prezo en rosa e en negro). Isto dificulta determinar quen ou como decide esa diferenza de prezo.

Algúns exemplos a pé de lineal

Xoguetes e nenos

  • Tenda amarela poboado indio Miyo de rebaixas (antes 29,95 €): 15 €
  • Tenda rosa con decoración princesas Miyo de rebaixas (antes 59,95 €): 30 €
  • Bicicleta Os vengadores Marvel 20″ Toim: 154 €
  • Bicicleta Frozen, o Reino de xeo Disney 20″ Toim: 155 €
  • Disfrace neno esqueleto fluorescente, que brilla na escuridade. 7-8 anos Talla L: 13,99 €
  • Disfrace nena esqueleto con transparencias, saia e cinto rosa. 7-8 anos Talla L: 16,99 €
  • Patíns Roller Skates Saica azuis, de rebaixas (antes 54,99 €): 30,97 €
  • Patíns Roller Skates Saica rosas de rebaixas (antes 54,97 €): 39,99 €
  • Patíns en liña Avigo, azuis, de rebaixas (antes 39,99 €): 20,00 €
  • Patíns en liña Avigo, rosas, de rebaixas (sin rebaja disponible): 40,00 €
  • Biberón azul con Asa Pack 240 ml Softflex Natural Sipper, marca Nûby: 34,98 €
  • Biberón rosa con Asa Pack 240 ml Softflex Natural Sipper, marca Nûby: 37,92 €

Tecnoloxía

  • Rato de ordenador, azul. Approx Usb Optical Mouse Light Blue V2: 3,18 €
  • Rato de ordenador, vermello. Approx Usb Optical Mouse Rede V2: 3,69 €
  • Smartwatch-Samsung Galaxy Watch, 42 mm, 1.2″, 768 MB, 4GB, Bluetooth. Cor negra: 289 €
  • Smartwatch-Samsung Galaxy Watch, 42 mm, 1.2″, 768 MB, 4GB, Bluetooth. Cor rosa: 305 €

Cosmética e perfumaría

  • Perfume Tommy Hilfiger Tommy, 100 ml, de rebaixas (antes 40,95 €): 26,95€
  • Perfume Tommy Hilfiger Tommy girl (para moza), 100 ml: de rebaixas (antes 40,95 €): 29,95€
  • Aire de Sevilla Eau de toilette masculina Classic, 150 ml (61,93 €/litro): 9,29€
  • Aire de Sevilla Eau de toilette for Woman (para muller), 150 ml (63 €/litro): 9,45€
  • Estoxo Home Agua Fresca Extreme de Adolfo Domínguez. Perfumes 120 ml: 32,95€
  • Estoxo Agua Fresca de Rosas Blancas de Adolfo Domínguez. Perfumes 120 ml: 34,95€
  • Benetton Go Far eau de toilette natural masculina spray, 100 ml (153,50 €/litro): 15,35€
  • Benetton Live Free eau de toilette natural feminina spray, 50 ml (317 €/litro): 15,85€
  • Bustamante Muy Mío eau de toilete natural masculina spray, negro, 100 ml: 6,45€
  • Bustamante Muy mía eau de toilete natural feminina spray, rosa, 100 ml: 7,05€

Máquinas de afeitar e outros

  • Cepillo Dental Philips HX9352/04, negro: 170,51€
  • Cepillo Dental Philips HX9362/67, rosa: 182,20€
  • Cepillos de dentes Oral-B Vitality 100 CrossAction, 2D, temporizador, negro: 22,99€
  • Cepillo de dentes Oral-B Vitality 100 CrossAction 2D, temporizador, rosa: 25,99€
  • Veckia máquina para depilar desbotable basculante 3 follas con vitamina E e áloe vera bolsa azul, 4 unidades: 2,05€
  • Veckia máquina para depilar desbotable 3 coitelas con vitamina E e áloe vera blíster rosa, 4 unidades: 2,10€

Fonte: Elaboración propia a partir de información solicitada en Hipercor, El Corte Inglés, Carrefour, Media Markt, Douglas, Toys R Us, Fnac online e Juguettos.