Chocolate, pecado ou pracer saudable?

Chocolate, pecado ou pracer saudable?

Para mitigar as penas, para tornar ledo un día gris ou para celebrar os mellores momentos. Así é o chocolate, un doce que non deixa indiferente. Por unha banda outórganselle propiedades saudables, mentres que por outra se lle adxudican efectos negativos como provocar acne, sobrepeso, xaqueca ou carie. Mesmo hai quen chega a dicir que crea adicción. Pero o certo é que non se coñece con seguridade o fundamento dalgunhas destas suposicións.

O chocolate, principal derivado do cacao, contén, segundo os expertos, compostos que reportan propiedades antioxidantes beneficiosas, especialmente interesantes para a saúde cardiovascular. Antes de divulgar as bondades do chocolate e de facelo coa certeza que outorga a evidencia científica, convén especificar o tipo, segundo sexa negro, con leite ou branco. Publicáronse estudos que avalan as características beneficiosas deste produto, sempre e cando se trate do chocolate máis puro, o negro, e o seu consumo non sexa excesivo. E é que unha inxestión moderada (20 gramos) podería proporcionar propiedades beneficiosas a nivel cardiovascular e emocional.

Chocolate negro, comprimido de saúde

Son numerosos os adxectivos que tradicionalmente acompañan ao cacao, dende curativo ata daniño e afrodisíaco. E aínda hoxe moitos estudos tratan de descifraren as súas propiedades. O xeito máis popular de consumir cacao é como chocolate, o seu principal derivado. Polo tanto, é o consumo do chocolate o que inflúe na saúde da maioría dos cidadáns. Sábese que canto maior sexa o de pasta de cacao a calidade do chocolate é superior e máis indiscutibles son, xa que logo, os seus beneficios para o organismo. O chocolate negro 99% (99% de pasta de cacao) ten o dobre de contido en cacao ca o chocolate con leite (menos do 40% de cacao) e duplica o contido de compostos antioxidantes protectores. Pola súa banda, o chocolate branco ten manteiga de cacao, pero non a pasta de cacao rica en antioxidantes. Non é correcto polo tanto gabar as propiedades deste doce sen especificar máis, xa que o chocolate máis consumido pola poboación é o chocolate con leite, mentres que o obxecto de atributos saudables é o negro, e mellor aínda canto máis cacao teña, é dicir, canto máis amargo sexa. É máis, as investigacións subliñan que o efecto antioxidante do cacao se inhibe por acción do leite, ingrediente común tanto na presentación soluble coma nos paquetes de maior consumo. Segundo os expertos, isto pódese deber á formación de complexos non absorbibles entre os antioxidantes e as proteínas lácteas. Noutras palabras, que para que o chocolate resulte verdadeiramente san cómpre tomalo puro, amargo.

Destaca porque…

• Reduce a presión arterial. A metaanálise máis recente realizada por investigadores australianos conclúe que o consumo habitual de chocolate negro ou de produtos derivados do cacao puro se asocia a unha redución pequena, pero significativa, nas cifras de presión arterial de individuos hipertensos. O mecanismo de acción asóciase á capacidade dos polifenois, antioxidantes que contén o cacao, de aumentar a formación de óxido nítrico endotelial, composto implicado na vasodilatación arterial, acción que redunda nunha diminución da presión arterial.
• Regula o colesterol. Sábese que a graxa saturada da manteiga de cacao, pola súa riqueza en ácido esteárico, non aumenta o colesterol -a diferenza das graxas saturadas doutros alimentos-, senón todo o contrario. Comprobouse que o consumo de cacao ou de chocolate negro se traduce nunha diminución dos niveis de colesterol total e de colesterol LDL (colesterol malo), se ben non hai cambios no colesterol HDL. Isto é o que conclúe a única metaanálise que avaliou o efecto dos produtos derivados do cacao no perfil lipídico realizado por investigadores da Universidade de Ciencias Médicas de Beijing. Os autores suxiren que é preciso estudar a dose de consumo saudable e mais o efecto nos niveis de lípidos a longo prazo.

Malia ás accións favorables do cacao, hai que considerar que os derivados máis consumidos pola poboación xeral (cacao soluble, bebidas de cacao, chocolate con leite, barriñas, bombóns, trufas, etc.) son doces en xeral cunha alta carga de azucres, graxas e calorías. Estes produtos non son unha opción aceptable para a mellora da saúde cardiovascular. O razoable sería animar a que a poboación faga un consumo moderado de cacao puro ou de chocolate negro no canto dos devanditos doces.

Propiedades: mitos e verdades dun doce

Non crea adicción, pero pode mellorar o estado de ánimo. Os reclamos populares confírenlles ao chocolate as propiedades de ser un estimulante, relaxante, euforizante, afrodisíaco e mesmo antidepresivo. Fálase moito do seu efecto no estado de ánimo pero son poucos os estudos que avalan tal asociación. Algúns vincúlano á acción positiva de certos compoñentes do cacao sobre os neurotransmisores relacionados co bo estado de ánimo (dopamina). Fálase do papel das metilxantinas (cafeína e teobromina) polo seu efecto estimulante leve, e da feniletilamina e anandamida, todos eles compostos do cacao, en relación á sensación de pracer e benestar que se experimenta tras o seu consumo. Por medio destas asociacións fisiolóxicas tratouse de lle dar explicación ao consumo esaxerado que moitas persoas fan deste doce cando notan que lles alivia o malestar e lles axuda a combater o abatemento. A revisión máis exhaustiva sobre os efectos do chocolate no estado de ánimo chega dende a Escola de Psiquiatría da Universidade de Nova Gales del Sur (Australia). Os autores conclúen que cando se come chocolate en resposta a un estado de ánimo de tristura, irritabilidade ou ansiedade como estratexia para a mellora da saúde emocional, este pode proporcionar algún tipo de sensación transitoria “reconfortante”. O que confirma ese devandito popular, “o chocolate é máis barato ca a terapia e non precisa unha cita”.

• Chocolate e xaqueca. O cacao e os chocolates presentan cantidades apreciables de aminas (tiramina, histamina e feniletilamina). Hai estudos na literatura científica que relacionan estas substancias coa aparición de episodios de xaquecas, pero tamén hai outros que non atopan ningunha base científica para tal asociación. O detonante da xaqueca é multifactorial e a participación das devanditas substancias non se puido establecer de xeito concluínte.
• Chocolate e acne. A dieta considerouse sempre como unha causa importante no desenvolvemento da acne, unha das enfermidades da pel máis frecuentes. A máis recente revisión sobre este tema conclúe que non hai probas claras de que o chocolate sexa responsable da aparición de grans e puntos negros. O traballo informa de que a acne se debe a unha produción excesiva de sebo causada por factores hormonais, e non exclusivamente dietéticos.
• O chocolate engorda. O chocolate é un doce con alta densidade enerxética que leva azucres e graxas. O consello é tomalo en pequenas doses ou esporadicamente. Un alimento non é o único responsable do sobrepeso ou da obesidade. O conxunto dunha dieta desequilibrada e hiperenerxética e a ausencia de actividade física son os grandes culpables da ganancia de peso.
• Provoca carie. É certo que o chocolate como alimento azucrado é un alimento carioxénico (axente produtor de carie). Non obstante, na formación da carie inflúen amais do azucre outros factores como a textura dos alimentos, a súa adhesividade aos dentes (caramelos brandos e pegañentos, galletas, pan torrado…) e a hixiene bucal. O efecto negativo do cacao redúcese se o chocolate se come xunto a outros alimentos e despois de comer se lavan os dentes.