Analizadas as tarifas de 12 compañías eléctricas para saber canto custa ao mes a factura da luz no mercado libre e no regulado

Factura da luz: apenas hai diferenzas entre o mercado libre e a tarifa regulada

Un consumidor paga no mercado libre unha media de 61 euros ao mes pola súa factura da luz, só un 1,4% menos que se contratase a tarifa regulada
1 Maio de 2011
Img tema listado 167

Factura da luz: apenas hai diferenzas entre o mercado libre e a tarifa regulada

Premer o interruptor e acender a luz. É un acto rutineiro ao que non lle damos a importancia que merece. Pero a enerxía eléctrica ten un valor incalculable nas nosas vidas. Precisamente, as familias consumen case o 30% do consumo enerxético total de España e, máis concretamente, un fogar medio consume preto de 4.000 quilovatios por hora (kW/h) ao ano. E a que equivale un quilovatio por hora? Ao consumo dunha lámpada (de 100 vatios) en funcionamento durante 10 horas.

Detrás destes datos e xestos tan cotiáns existe unha industria moi complexa. Recentemente, a subministración eléctrica sufriu unha serie de cambios normativos e, dende xullo do 2009, o mercado da electricidade en España está liberalizado. E que vén supondo iso para o consumidor? Ao igual ca noutros sectores, como o da telefonía móbil, o cidadán pode contratar a subministración eléctrica con aquela empresa comercializadora que mellor se axuste ás súas necesidades. Non obstante, os consumidores que teñan contratada unha potencia de menos de 10 quilovatios (kW) poden optar pola Tarifa de Último Recurso (TUR), da que fixa o prezo o Goberno. Demostrada a importancia do sector eléctrico nas economías domésticas, EROSKI CONSUMER proponse neste estudo analizar as diferentes tarifas que pagan os cidadáns e mais coñecer se existen ofertas reais no mercado libre que atraian ao consumidor.

Como se fixo

Para iso, solicitóuselles información a expertos da Comisión Nacional de Enerxía (CNE) e de Unidade Eléctrica (UNESA), e tamén ás organizacións de consumidores: a Asociación Xeral de Consumidores (ASXECO CONFEDERACIÓN) e a Unión de Consumidores de España (UCE). Solicitáronselles tamén tarifas e información sobre o sector eléctrico a 12 compañías eléctricas que operan en todo o país: Aduriz Enerxía, Compañía Escandinava de Electricidade de España, Eléctrica Serosense, Endesa Enerxía, Enerco Cuéllar, E.ON Enerxía, Gas Natural Servizos, Gerternova, HC Enerxía, Iberdrola, Nexus Enerxía e Orus Enerxía.

Para iso creáronse tres supostos para comprobar canto tería que pagar ao mes na factura da luz un consumidor medio:

  1. Un fogar de 50 metros cadrados con dous cuartos e unha cociña que ten as seguintes necesidades: iluminación, radio, televisión, frigorífico, lavadora, auga quente e pequenos electrodomésticos, como a aspiradora, a cafeteira ou o microondas. A potencia contratada neste caso son 2,3 kW e a enerxía consumida nun mes (30 días) foi de 150 kW/h/h.
  2. Unha casa de 80 metros cadrados con tres cuartos e unha cociña que ten as mesmas necesidades ca as do primeiro suposto máis lavadora, lavalouzas, forno, vitrocerámica e ordenador. A potencia contratada son 4,6 kW e a enerxía consumida nos 30 días foron 300 kW/h/h.
  3. Un fogar de 100 metros cadrados con 5 cuartos e unha cociña coas mesmas facilidades ca o segundo suposto máis aire acondicionado e secadora. Neste último caso, a potencia contratada é de 4,6 kW e a enerxía consumida nun mes foi de 500 kW/h/h.

Sen grandes diferenzas

Para calcular a factura da luz, EROSKI CONSUMER sumou catro conceptos: por unha banda, a potencia contratada e o consumo de enerxía multiplicados ambos os dous polas súas tarifas (neste punto tivéronse en conta as ofertas dirixidas aos consumidores que teñen contratada só a luz, non as duais de luz+gas, que se estudan á parte), e pola outra, o imposto de electricidade (5,1127%) e o IVE (18%). Habitualmente, o consumidor atopa na súa factura outro concepto, como é o aluguer do equipo (contadores e interruptores), pero neste estudo non se incluíu o cálculo porque as comercializadoras consultadas non facilitaron o seu prezo.

Así, na actualidade, un consumidor que contrata no mercado libre unha tarifa sen discriminación horaria (a 2.0A), unha potencia de 4,6 quilovatios e que consume durante un mes 300 quilovatios por hora paga unha media de 61 euros pola súa factura da luz. Trátase dun importe moi semellante (apenas un 1,4% máis económico) ao que tería que desembolsar se contratase a Tarifa de Último Recurso. Ademais, no mercado libre as diferenzas tampouco son substanciais entre unha compañía e outra, só dous euros entre as máis onerosas e as máis económicas: as primeiras foron Aduriz Enerxía, Eléctrica Serosense, Gas Natural e Gesternova (que ofrecen a mesma tarifa ca a TUR, case 62 euros), mentres que as segundas son a Compañía Escandinava de Electricidade de España e HC Enerxía (con 59 euros mensuais).

Dáse unha situación semellante cando o consumidor ten unha casa máis grande (de 100 metros cadrados), contrata a mesma potencia (4,6 kW) e, aínda que ten similares electrodomésticos, consume 500 quilovatios por hora. Neste caso, cada mes debe pagar unha media de 96 euros no mercado libre. O aforro que pode acadar con respecto á TUR é dun 1,2% e, ao igual ca no caso anterior, entre compañías non existen apenas diferenzas (ata cinco euros): as máis caras son precisamente as que ofrecen as mesmas tarifas ca as reguladas polo Goberno, Aduriz Enerxía, Eléctrica Serosense, Enerco Cuellar, Gas Natural e Gesternova (o custo son 97 euros), mentres que a máis económica é a Compañía Escandinava de Electricidade (92 euros).

Mercado libre, realidade ou quimera?

Estas conclusións indican que aínda que xa pasou certo tempo dende a liberalización do sector enerxético, apenas hai diferenzas nas tarifas destinadas ao consumidor doméstico (a chamada 2.0 A e 2.0 DHA) entre unha e outra compañía eléctrica estudada, e tampouco con respecto á regulada polo Goberno (a TUR). Os datos falan por si sós e durante a análise comprobouse que sobre o termo fixo (a potencia), só unha de cada tres compañías analizadas ofrece algún desconto de entre o 10% e o 15% (Endesa Enerxía, E.ON Enerxía, Iberdrola e Orus Enerxía), mentres que sobre o variable (a enerxía consumida) apenas unha de cada catro o rebaixa entre un 1% e un 5% (a Compañía Escandinava de Electricidade de España, HC Enerxía e Nexus Enerxía). Cal é o motivo? Nalgúns casos, indican que a TUR fixada polo Goberno non reflicte os verdadeiros custos da subministración eléctrica e que unha comercializadora no mercado libre moi dificilmente pode reducila sen incorrer en perdas. Así e todo, tamén ofrecen outro tipo de ofertas: Iberdrola e E.ON Enerxía un servizo de mantemento gratuíto ou acollerse á Tarifa de Último Recurso con prezo fixo durante un ano, e Gesternova ten un servizo de atención e reclamacións gratuíto.

Neste sentido, a propia CNE tamén valorou como insuficiente a evolución da competencia no mercado eléctrico, en especial no que atinxe ao sector do consumidor doméstico. Segundo a entidade, na actualidade os usuarios seguen a ser fieis ás empresas establecidas e atópanse indefensos á hora de cambiar de subministrador, xa que a normativa non é clara nesta materia. Aínda que si é certo que as subministracións en mercado libre rexistraron no 2010 un incremento de máis de 1,8 millóns con respecto ao ano anterior, a maioría dos consumidores domésticos (o 85%) continúan a ser subministrados a través dunha comercializadora de último recurso (CUR).

Para as asociacións de consumidores o futuro do sector eléctrico español é complicado. É máis, segundo a UCE, a peor das situacións que podía vivir o mercado eléctrico é a actual, na que as tarifas das empresas que operan no mercado libre están vinculadas á regulada polo Goberno e non existen descontos interesantes para o pequeno consumidor.

Que tipos de tarifas pode contratar o consumidor?

/imgs/20110501/tema4.jpg
Tarifa de Último Recurso (TUR): Os usuarios domésticos con menos de 10 kW contratados de potencia poden subscribir esta tarifa que determina a Admistración. Hai dúas modalidades:

  • Tarifa sen discriminación horaria: é a que habitualmente se contrata. Págase un prezo por quilovatio fixo, sen depender da hora na que se producise o consumo.
  • Tarifa con discriminación horaria: neste tipo de tarifa a potencia continúa a ser un concepto fixo na factura, pero o consumo, dependendo da hora na que se realice, dividirase en dous treitos, chamados ‘punta’ (de 12 horas a 22 horas no inverno, e de 13 horas a 23 horas no verán) e ‘val’ (de 22 horas a 12 horas en inverno, e de 23 horas a 13 horas en verán).

Bono Social: Trátase dun desconto sobre o prezo da Tarifa de Último Recurso (TUR) para determinados consumidores de electricidade acollidos a esta tarifa. Estes deberán ser persoas físicas e solicitalo para a súa vivenda habitual. Deben pertencer a algún dos seguintes colectivos: clientes domésticos que contraten unha potencia inferior a 3 kW, pensionistas con 60 ou máis anos con contribucións mínimas por xubilación, incapacidade permanente ou viuvez, familias numerosas ou fogares nos que todos os integrantes estean desempregados.

Tarifas no mercado libre: Os consumidores son libres de elixir subministrador eléctrico. Neste caso, é o mercado o que determina o tipo de tarifas que se van comercializar. A día de hoxe, as compañías eléctricas aínda non realizaron unha aposta importante por este tipo de mercado, ofertan algúns produtos que rebaixan o prezo da tarifa de último recurso en porcentaxes case minúsculas. Isto provocou que a gran maioría dos usuarios domésticos manteñan os seus contratos coas comercializadoras de último recurso.

Para aforrar: tarifa con discriminación horaria e ofertas de luz+gas

Con todo, si se atoparon contrastes máis importantes no caso de que un usuario contrate unha tarifa con discriminación horaria. Nos dous supostos (o segundo e o terceiro) creados por EROSKI CONSUMER, o consumidor podería aforrar nun mes ata un 24% na factura da luz: pagaría no primeiro caso unha media de 48 euros ao mes e no segundo 74 euros cada mes (tampouco hai diferenzas substanciais entre compañías). Non obstante, isto só acontece se o 40% do seu consumo de electricidade se realiza en hora punta e o resto en hora val (cando as tarifas son máis baratas). Con todo, os especialistas consultados aseguran que é difícil acadar un aforro efectivo coa tarifa con discriminación horaria se non existen sistemas intelixentes que axuden o consumidor a realizar un consumo responsable, como por exemplo en Aduriz Enerxía, onde a gran maioría dos clientes con tarifas con discriminación horaria teñen un sistema de calefacción por acumulación que carga durante a noite (consume enerxía) para emitir calor durante o día. Neste sentido tamén xoga un papel importante o sector da domótica, que consiste en controlar e automatizar os sistemas de iluminación a través de sistemas de control intelixente.

Outro modo de aforrar na factura da luz no mercado libre é contratar a luz e o gas coa mesma compañía. Deste xeito, os usuarios poden atopar bonificacións que oscilan entre o 12% e o 15% no termo fixo (potencia) da luz (Gas Natural, E.ON Enerxía e Endesa Enerxía) e no termo variable (consumo) da luz entre o 2% e o 10% (HC Enerxía e Gas Natural). É máis, en E.ON Enerxía se se reduce o consumo eléctrico un 10%, ofrecen como bonificación un mes de luz gratis.

Bono social: outra opción de aforro

Aqueles consumidores acollidos á Tarifa de Último Recurso (TUR) pódense beneficiar dende hai dous anos dunha axuda na factura da luz, o Bono Social. Para iso, deben pertencer a un dos seguintes colectivos: clientes domésticos que contraten unha potencia inferior a 3 kW, pensionistas con 60 ou máis anos con contribucións mínimas por xubilación, incapacidade permanente ou viuvez, familias numerosas ou fogares nos que todos os integrantes estean desempregados.

Esta medida de carácter social creouse ao entrar en vigor a Tarifa de Último Recurso (xullo do 2009) para favorecer aos colectivos máis desprotexidos. Baséase en conxelar a tarifa vixente no momento da posta en marcha da TUR ata o ano seguinte.

O primeiro suposto creado por EROSKI CONSUMER (un fogar no que se contratou unha potencia de 2,3 quilovatios e nun mes se consumiron 150 quilovatios á hora) pertence a este colectivo. De contratar a luz no mercado libre, pagaría unha mensualidade media de 31 euros cunha tarifa sen discriminación horaria, mentres que de solicitar o bono social (sempre e cando se acolla á TUR), aforraría un 16% na súa factura mensual (pagaría 26 euros ao mes).

Convén lembrar que o bono social se goza por un período de dous anos e que o beneficiario deberá estar acollido á TUR, ser unha persoa física e que o contrato para o que o solicita debe ser o da súa vivenda habitual.

Que se agacha tras a factura da luz?

Abrimos a caixa de correo e “sorpresa!”: chegou o recibo da luz. A maioría das persoas limítase a mirar con resignación canto lle custa ese mes a luz. Non obstante, a carón do prezo que se debe aboar pola electricidade, a factura contempla outra serie de detalles e conceptos nos que non sempre nos fixamos e que non resultan de todo comprensibles. E é que a lectura destes documentos non sempre é doada.

Os datos da factura

Xa sexa con tarifa regulada ou no mercado libre, a factura debe amosar o consumo anual: é un gráfico de barras que serve, amais de para controlar o exceso de consumo, para saber se o estimado que realiza a compañía se corresponde co consumo histórico interanual. Para iso, pódense consultar as facturas anteriores para cotexar os datos dos gráficos. Velaquí os conceptos que que deberían aparecen no recibo que nos chega á casa a carón do prezo final:

No ‘prezo regulado’ ou Tarifa de Último Recurso (TUR), a factura debe amosar:

  1. O boletín oficial no que se publica a tarifa.
  2. O prezo total ao que ascende a factura, analizado en termo fixo ou termo de potencia: neste concepto págase pola potencia contratada, e é o resultado de multiplicar o prezo do termo de potencia polos quilovatios contratados. Abóase sempre, mesmo se non se consumiu nada. Por outra banda, debe aparecer o termo variable ou termo de enerxía: aquí factúranse os quilovatios á hora que consumiramos no período de facturación, medidos polo contador.

No ‘mercado libre’, os datos que se facturan varían e, xa que logo, os conceptos da factura que deben aparecer son os seguintes:

  1. Peaxes: é o pagamento por usar as redes do distribuidor (empresa que distribúe a luz ata o noso domicilio), mediante un prezo que fixa o Ministerio de Industria, Comercio e Turismo.
  2. Enerxía consumida: é o pagamento da enerxía consumida medida polo contador. É o resultado de multiplicar o prezo libremente pactado co comercializador, que figura no contrato, polos kW/h medidos polo contador.
  3. Nas facturas, ademais, como mínimo unha vez ao ano ou cada mes, se así se solicita, a empresa ten obriga de informar dos pagamentos que realizou o distribuidor, en nome do consumidor, polas peaxes.
  4. Ofertas: a liberalización do mercado trouxo consigo ofertas e descontos sobre as tarifas pautadas. Deben figurar os descontos e, se non se inclúen, teñen que controlarse mediante o contrato. Por outra banda, débese especificar claramente se o desconto é sobre o total da tarifa ou só sobre unha parte (o termo fixo ou o termo de consumo).

Hai que engadir outra serie de conceptos’ que se aplican tanto se o consumidor se acolle á Tarifa de Último Recurso (TUR) como se decide saír ao mercado libre:

  1. Imposto sobre a electricidade: cantidade variable que se paga segundo o consumo que se faga en cada fogar e que se inviste na investigación de enerxías alternativas. A fórmula para calcular este imposto relaciona conceptos como a suma da potencia contratada coa enerxía consumida e un coeficiente fixo.
  2. Alugueiro de equipos de medida: cantidade fixa que paga o particular a cambio da que a empresa realice, de xeito obrigatorio, o mantemento e reparación do contador.
  3. Historial de consumo: a través dun gráfico de barras amósase como foi evolucionando o gasto enerxético ao longo dos últimos meses de consumo por parte do particular.
  4. IVE: a suma de todas as cantidades devanditas (custo fixo do servizo, facturación por potencia, imposto especial sobre electricidade e alugueiro de equipo de medida, entre outros conceptos) grávase cun 18% de IVE.

ectura estimada da factura: un engano ao consumidor? e táboas comparativas

Entre os consumidores, un dos aspectos que máis controversia xera na factura da luz é a lectura estimada. A lectura é a cifra que marca o contador da luz da subministración e existen dous tipos. En primeiro lugar, está a lectura real que se refire á numeración que marca o contador nunha data concreta e que toma o persoal da compañía ou o propio consumidor. En segundo lugar, está a lectura estimada que se utiliza nos períodos nos que non foi posible facer a lectura do contador.

Neste caso, o sistema informático da empresa eléctrica fai unha valoración aproximada do consumo que pode ter a subministración. A normativa permítelle calculalo mediante unha fórmula que toma como referencia o consumo ‘histórico’ do consumidor no mesmo período do ano anterior con lectura real. Pero esta valoración non deixa de ser ficticia e pode ser maior ou menor ca o consumo real. Por iso, como as lecturas deben ir alternando unha factura estimada e unha real, unha vez que se tome unha lectura real do contador regularizarase o pagamento na seguinte factura. Así, é posible tanto que lle devolvan ao usuario parte do facturado (cando se estimou de máis) ou ben que teña que pagar parte do non facturado anteriormente (cando se estimou por baixo do consumo).

As lecturas estimadas xeran desconfianza nas organizacións de consumidores e son moitas as denuncias interpostas neste sentido. A última foi na Comunidade de Madrid, onde o Executivo rexional lles abriu o pasado mes de marzo un expediente sancionador a tres empresas comercializadoras de electricidade na comunidade por entender que se vulneraran os dereitos dos consumidores madrileños a recibir unha información eficaz e abonda e se instaba ás compañías a facturar sempre de acordo a unha lectura real.