Erosketa gida: patatak

Patatak: gastronomiaren oinarrian

Urtearen buruan Espainian kontsumitzen diren barazki freskoen laurdena patatak dira; elikagai umil eta merkea da, baina dohain handiak ditu eta sukaldean aukera asko ematen du
1 otsaila de 2018
Img alimentacion listado 1243

Patatak: gastronomiaren oinarrian

Tuberkulu bat da patata, eta sustrai baten muturrean hazten da, almidoia eta ura pilatzean. Erdialdeko Amerikan eta Hego Amerikan du jatorria papak edo patatak, eta oso aspaldi landatu zuten lehenengoz (K.a 8000. eta 5000. urte artean izan zela esaten dute). Espainiar kolonizatzaileek ekarri zuten Europara, 1570. urte inguruan, eta ordutik aurrera, mundu osoan hedatu da.

Hasieran bitxikeria botaniko gisa hartu zuten, eta loreontzietan landatzen zuten, baina europarrei gustatu egin zitzaien, eta kantitate handietan pilatzen zuten itzulerako bidaian zer jan edukitzeko. Zenbait belaunaldi igaro ondoren, funtsezko elikagai bihurtu zen Europan: arazo nagusietako bat zen basa patatak iluntasun aldi bat behar izaten zuela. Europako baldintza klimatologikoen eta argi baldintzen eraginez (udan egunak luzeagoak izaten dira), tuberkulu txikiagoak eskuratzen zituzten jatorrizko inguruetan baino, klima ekuatorialagoa baita hangoa.

Landatze baldintzak egokitu zituztenean, ordea, herrialde askotako elikaduraren oinarri bihurtu zen patata (merkea, sendoa eta erraz landatzekoa zen), garai hartan gosete handiak pairatzen zituzten eta. XVII. mendeko Irlandan, esaterako, elikaduraren oinarria ez ezik, elikagai bakarra izan zela ere esan daiteke. Hala ere, patata landatzeko kulturak XIX. mendean izan zuen goraldirik handiena. Gaur egun, 200 patata mota baino gehiago dago, eta irizpide bat baino gehiago erabiltzen dira horiek sailkatzeko.

Kontsumoa Espainian

Igo egin da patata kontsumoa. Espainiako Nekazaritza, Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioak (MAPAMA) emandako datuen arabera, 2016ko apirilaren eta 2017ko martxoaren artean, Espainiako Estatuko etxeek 1.326 milioi kilo patata erosi zituzten, aurreko urteko tarte berean baino 6,3 tona gehiago.

Dirutan neurtuta, familiek 1.123 milioi euro gastatu zituzten, aurreko urtean baino 87,06 milioi euro gehiago. Datu horien argitan, Estatuko etxeek bere aurrekontuaren %1,67 inbertitzen dute patata erosteko.

Lehentasunak oso argi daude: familiek patata freskoa nahi dute gehienbat, zeinak kontsumo guztiaren %74,4 hartzen duen eta familiako menuan ere gero eta leku gehiago hartzen ari den: pertsona bakoitzak, batez beste, 22,47 kilo jaten du urtean. Esan beharra dago, dena den, eredutzat hartu dugun denbora tarte horretan handitu egin dela patata izoztuaren merkatua ere: %0,2 igo da kontsumoa, eta horrek esan nahi du pertsona bakoitzak, batez beste, 0,95 kilo jaten duela urtean.

Etxe motari begiratuta, patata gehien jaten dutenak bikote batek eta seme-alaba handi edo ertainek osatzen dituztenak dira, baita adineko bikote haurrik gabeek ere eta guraso bakarreko etxeek, populazio gutxiko inguruetan bizi direnek hain zuzen (2.000 lagunetik beherakoetan). Etxe horietan guztietan, gehienetan 50 eta 64 urte arteko pertsona bat arduratzen da erosketa egiteaz, MAPAMAren arabera.

Gazte independenteen kontsumoa nabarmentzen da gehien, %8,4 handitu baita, eta guraso bakarreko etxeetakoa ere bai, %5eko igoerarekin. Baina patata gehien, zalantzarik gabe, adineko pertsonak eta erretiratuak bizi diren etxeetan jaten da. Horietan, hurrenez hurren, 41,68 eta 43,26 kilokoa da kontsumoa pertsona eta urte bakoitzeko. Erosteko orduan, berriz, familiarik gehienek hipermerkatuetara, supermerkatuetara eta deskontuko saltokietara jotzen dute: merkatuko kuotaren %58,5 biltzen dute horiek, eta %1,9ko hazkundea izan dute.

Ezagutu eta bereizi

Azalaren koloretik eta mamitik bereizten dira patatak, besteak beste, eta beste zenbait alderdi ere aldatu egiten dira batzuetatik besteetara: neurria eta itxura, zimurtasuna, begien sakontasuna (azalean izaten dituzten zulotxoak dira) eta, neurri handian, heltze eta biltze zikloa. Azken irizpide horren arabera (gehienean adierazi egiten da salgai jarritakoan), patatak berriak edo goiztiarrak izan daitezke, erdiberandukoak edo zaharrak.

Patata, biltzeko unearen arabera:

  • Patata berriak edo goiztiarrak. Martxotik ekainera bitarte biltzen dira, erabat heldu aurretik. Patata txikiak izaten dira, azal leun fin-fina eta laua izaten dutenak; mamiak kolore argi eta uniformea izaten du. Patata berri horiek zapore leuna izaten dute, eta gozo puntu arin bat ere bai batzuetan. Gainerako patata motek baino ur gehiago eduki ohi dute, eta patata helduek baino almidoi gehiago. Testura sendoa izaten dute, eta horregatik eusten diote trinkotasunari egosi ondoren ere. Ur gehiago izaki, iraupen aldi motzagoa izaten dute. Oro har, kaloria gutxiago ematen dute eta C bitamina gehiago.
  • Erdiberanduko patatak (sasoiko patatak). Ongi-ongi helduta daudenean biltzen dituzte, ekainetik uda bukaera bitartean. Horiek ematen dute aukera gehien, almidoi eta hezetasun kantitateak orekatu samarrak izaten dituzte eta. Zertxobait handiagoak eta lehorragoak dira patata berriak baino, eta hobeto irauten dute.
  • Patata zaharrak edo berandukoak. Tradizionalki, udazkenean bildu izan dira patata horiek, hainbat astetan lurpean utzi ondoren azala gogortu zekien. Gisa horretan, hilabeteetan eduki zitezkeen gordeta, neguan zehar jateko. Handiak dira, azal lodi, ilun eta zertxobait zimurrekoak, eta gehienean lur pixka batekin estalita egoten dira, argitik babesteko. Mamia kolore horikoa izaten da, eta zapore gehiago eduki ohi du. Patata horiek kopuru handiagoetan izaten dute almidoia, eta, horregatik, ezin hobeak dira gisatuak eta eltzekariak egiteko, loditu egiten dituztelako saltsak eta hobeto xurgatzen platereko zaporeak. Pureak eta kremak egiteko ere hobeak dira.

Patata motak

Nahiz eta dozenaka patata mota dagoen, saltokiek ez dute zehazten salgai dutena zer eratakoa den zehazki, kontsumitzaileek ere ez dakite-eta zer-nolako aldeak dauden batzuen eta besteen artean. Hori dela eta, hautatzeko garaian, itxurari edo prezioari begiratzen diote gehienean. Denborarekin, patata berezi batzuk ere agertu dira merkatuan, bitxi samarrak egia esan, adibidez moreak edo urdinak, zeinak oso egokiak diren plater jakin batzuk prestatzeko eta, oro har, ikusgarriagoak eta apaintzeko egokiagoak.

Bleue de la Manche esaten zaion patata, adibidez (Frantziatik dator, baina Gaztela eta Leongo sailetan landatzen da), estimu handitan dute goi sukaldaritzan, ezaugarri erakargarriak dituelako gastronomiaren eta nutrizioaren ikuspegitik. Patata mota horiek joko handia ematen dute, ezaugarri berezi-bereziak dituzte eta. Patata moreek, adibidez, kolore ukitu bat ematen diote plater bakoitzari, oso zapore atsegina dute eta ugari izaten dituzte antozianinak (pigmentu bat da, kolore berezi hori ematen diona hain zuzen, eta osasunarentzat onuragarria den ezaugarri bat du: herdoilaren aurka egiteko gaitasun handia).

Patata horiek aukera asko ematen dute sukaldean, platerak apaintzeko izan dezaketen baliotik harago. Egosita, hobeto mantentzen dituzte beren ezaugarriak, eta, gainera, mami sendoa dutenak ez dira desegiten egosaldian eta apurtu ere ez zatitzerakoan. Frijituta, chip eran, kurruskatsuak eta oso gustagarriak izaten dira. Txikienak asko erabiltzen dira lurrunetan edo mikrouhinean egiteko.

Nolakoa da pataten etiketa?

Patata freskoak, handizka ez ezik, paperezko zakuetan edo plastikozko sareetan ere eros daitezke. Ez dute etiketa bera izaten ontziratuta datozen patatek eta handizka saltzen direnek. Bi kasuetan ere, 31/2009 Errege Dekretuak arautzen du salmenta, eta horrek ezartzen du kalitate arau komertziala Espainiako merkatuan jaten diren patatentzat.

Patata ontziratuak.

Honako ohar hauek eduki behar ditu ontziak:

  • Identifikazioa. Ontziratzailearen izena, egoitza soziala edo izendapena, igorlearena edo saltzailearena, eta beti haren helbidea.
  • Produktuaren izaera. «Primor patata», «Patata berria», «Kontserbazioko patatak», zer dagokion. Horretaz gain, patata motaren izena ere jarri behar da, kalibratuta edo kalibratu gabe dauden, eta gutxieneko kalibrerik ez duten patatetan, salmenta izen espezifikoa. Patata mota bat baino gehiago nahasten duten ontzietan, hauxe agertu behar du: «Patata nahasketa» Era berean, barrenean zer dagoen ikusterik ez dagoenean, zehaztu egin behar da ontziak zer-nolako patata motak dituen eta bakoitzetik zenbat zehazki.
  • Produktuaren jatorri. Zein herrialdetatik datorren eta, aukera gisa, zein eskualdetan edo ingurutan ekoitzi den edo zer-nolako izendapen nazionala duen.
  • Ezaugarri komertzialak: saila, pisu garbia, sortaren azalpena, kalibrea… Sukaldean zer-nolako erabilera ematea komeni den, azalaren kolorea, mamiaren kolorea, tuberkuluaren itxura, ekoizpen baldintza bereziak, biltegiratzeko eta kontserbatzeko baldintzen inguruko oharrak, eta abar.

Handizkako patatak.

Handizka datozen patatetan, aipatu berri ditugun ohar horiek guztiak dokumentu batean jarri behar dira, eta dokumentu horrek argi ikusteko moduan azaldu beharko du patata garraiatzeko gailuen barrenean edo ontzietan. Salgai jartzen dutenean, txikizkako merkatariek ageriko lekuan jarri beharko dute patataren izaera, jatorri eta ezaugarri komertzialak azaltzen dituen informazioa. Agerian dauden salgaiek sorta osoaren erakusgarri izan beharko dute.

Nutrizio analisia

Zer leku hartu behar du dietan

Gure elikaduran jakirik oinarrizkoenetakoa da patata, mantenugai ugari ematen baitu. Horretaz gain, sukaldean gehien erabiltzen denetako bat ere bada, batzuetan osagai nagusi gisa eta besteetan laguntzaile gisa. Espainiako Estatuan patata asko jaten da, azal horikoak edo gorrikoak gehienbat, eta ez da oso ohikoa, adibidez, bestelako patata batzuk kontsumitzea. Beste herrialde batzuetan askotarikoagoa da jendearen hautua.

Kontsumoari buruzko datuetan esan dugun bezala, Espainian jaten diren barazki freskoen laurdena baino gehiago patata da. Eta horrexegatik, hain zuzen, eta berez dituen dohainengatik eta sukaldean eskaintzen dituen aukerengatik, arreta berezia jarri behar zaio, nahiz eta elikagai umila izan berez. Patata da plater aipagarri askoren osagai nagusia, adibidez patata tortillarena, eta funtsezko osagaia da, halaber, haragi, arrain edo begetalekin egindako gisatuetan, pure eta kremetan, ensaladilletan, eltzekarietan eta beste hainbat errezetatan.

Elikagai irinkaren edo fekula ugarikoen multzoan sartzen da patata, eta gomendio ofizialek esaten dute egunean 4 eta 6 errazio artean hartu behar direla elikagai horietatik (guztiak kontuan hartuta). Patata errazio bat 150-200 gramokoa da (gordinik), hau da, patata handi bat edo bi txiki. Nolanahi ere, elikagai multzo horretan garrantzitsua da prozesatuta daudenak baztertzea, adibidez opilak eta gozoak, eta zuntz ugarikoak eta osokoak sustatzea.

Nutrizio arloko ezaugarriak

Nutrizio arloko ezaugarrien artean, aipagarria da ugari ematen dituela energia, zuntza, potasioa, C bitamina (bereziki patata berriek), B1 eta B6 bitaminak eta folatoak. C bitaminak, herdoilaren aurka egiteaz gain, lagundu egiten du landare jatorriko beste elikagai batzuetatik datorren burdina xurgatzen, eta nahiz eta bitamina horren zati bat galdu egiten den egosteko prozesuan, bitamina hori hartzeko iturri bikaina izaten jarraitzen du patatak. B1 eta B6 bitamina, bestalde, garrantzitsuak dira nerbio sistema osasuntsu egon dadin, eta funtzio garrantzitsua betetzen dute karbohidratoen metabolismoan eta energia sortzeko garaian. Potasioak funtsezko funtzioa betetzen du giharretan eta arteria presioa doitzeko zereginean.

Patatak egoki konbinatuta izaten ditu sodio maila apalak eta potasio maila handia, eta horrexegatik da interesgarria arteria presioa doitzeko. Patata, era berean, elikagai garrantzitsua eta bikaina da zeliakoentzat ere, glutenik gabea delako.

Mami horia duten patata motek, gehien jaten direnek alegia, karotenoideei zor diete kolore hori (zeaxantina eta luteina izeneko gantzetan disolbatzen diren karotenoideak dira), zeinak zeregin garrantzitsua betetzen duten ikusmenean (gabeziak makula endekapena eragiten duela dirudi). Herdoilaren aurkako beste karotenoide batzuk bezala, landare jatorriko elikagaietan ageri dira: algak, ilarrak, porruak, ahabiak brokolia, espinakak, zerba, aza, artoa, tomatea, banana, perrexila, apioa, kalabaza lorea eta laranja.

Patataren beste ezaugarri bat da maila aipagarrietan ematen dituela xakonina eta solanina alkaloide toxikoak, zeinak ukitu mikatza eransten dioten zaporeari. Ez dira jan behar heldu gabe dauden patatak, azalean pigmentu berdeak dituztenak edo mikatzegiak daudenak (horrek esan nahi du alkaloide asko dutela). Nahiz eta gehien saltzen diren patata motek kopuru txikietan ematen dituzten alkaloide horiek, patatak sekula ez dira gorde behar hotzetan edo argiak ematen dien lekuan.

Prestatzeko modua: zer-nolako aldeak dituzte

Frijitzeko patata:

Frijitzeko patatak ezaugarri nagusi bat eduki behar du: almidoi asko. Hau da, fekuladuna edo irintsua izan behar du. Frijitzeko onak diren patatak ireki egiten dira sutan jarritakoan. Patata irintsuak izaten dira, eta azal horia izaten dute gehienek. Azal lodia izaten dute maizenik, eta testura lehorra, hezetasun gutxiagokoak direnez. Fekula ugariko patata moten artean daude Russet, Bintje, King Edward eta Maris Piper.

Patatarik onena lortzeko, kanpotik kurruskatsua eta barrenetik samurra, Agria motako patata ere gomendatzen dute, zeinak azukre gutxi izaten duen eta proportzio egokian fekula eta ura. Europako leku askotan landatzen da, eta gehienean erraz aurkitzen da saltokietan. Nahiz eta patata mota funtsezkoa den, prestatzeko orduan beste trikimailu batzuk ere badira patata frijitua bikain atera dadin. Ezagunena hauxe izango da agian: patatak moztu eta ordu erdiz uretan uztea beratzen, gehiegizko almidoia joan dakien eta ez daitezen elkarrekin itsatsi.

Gisatzeko patata:

Patatak eltzean duen portaera funtsezkoa da azken emaitza ona izan dadin. Komeni izaten da fekula kantitate jakin bat aska dezaten, gisatua loditzeko, baina ez dute erabat desegin behar. Emaitza hori lortzeko, funtsezkoa da mozteko modua: labana zertxobait sartu eta “puskatu” egin behar da, moztu den zatiaren gainazalak almidoia aska dezan. Batzuetan hobea izango da patatak desegitea, pure lodi bat eratzen dutela, baina, hori lortzeko, batzuetan aski izaten da egosaldia luzatzea. Plater horiek prestatzeko patata mota egokiak dira Fenix, Monalisa, Desirée eta Kennebec.

Fenix patata:

Itxura biribilekoa izaten da, ez oso handia, eta zapala. Azal horixka izaten du eta “begiak” edo zulotxo ertainak ageri ditu gainazalean. Mami zuria izaten du, horirantz egiten duena. Frijitzeko erabil daiteke, baina berezitasunik aipagarriena du, sutan jarritakoan, osorik irauten duela, arrakalarik egin gabe eta erraz papurtu gabe. Hori dela eta, patatarik egokiena da janari gisatuak edo eltzekariak prestatzeko: eutsi egiten dio itxurari egosaldiaren ondoren, eta, gainera, loditu egiten ditu saltsak.

Monalisa patata:

Gaur egun gehien saltzen den patata da. Itxura erregularra dute, eta aukera gehien ematen dutenak ere badira. Obalo itxurakoak dira eta kolore horixka izaten dute, bai kanpotik eta bai barrenetik. Patata erdigoiztiarra da. Kalitate handikoa da sukaldaritzarako, eta aukera asko ematen du platerak prestatzeko orduan. Mami samur eta irintsua du, eta oso egokia da eltzekarietan eta gisatuetan erabiltzeko, eta baita frijitzeko eta erretzeko ere.

Nutrizio arloko semaforoa

Semaforo honetan 150 gramoko errazioa erabili dugu, gordinik; hau da, patata handi ba edo bi txiki izango lirateke errazio bat, eta zenbait prestaera alderatu ditugu nutrizioaren aldetik, etxeetan gehien erabiltzen diren plater eta errezetetakoak. Ikus daitekeen bezala, labean edo egosita prestatzen direnean, patatak elikagai egokiak dira osasunerako. Frijitzen direnean, ordea, aldatu egiten da kontua.

Patata frijituak zurituta eta zatietan moztuta egoten dira, eta nahitaez, gantz motaren batean frijitu behar izaten dira, izan landare jatorriko gantzetan (oliba olioa, ekilore olioa, arto olioa) edo izan animalia jatorrikoetan (gurina, txerri gantza), nahiz eta azken hori ez den oso ohikoa gure gastronomian.

  • Patatak frijitzeko oliorik desegokienak trans erako gantzak dira eta gantz polisaturatugabe ugari izaten duten olioak (ekilore olioa, palmarena, artoarena, sojarena, koltzarena edo nabinarena), oso erraz herdoiltzen baitira eta, beraz, tenperatura jakin batzuetatik gora berotuz gero, toxina asko sortzen dute.
  • Bestetik, oliba olioa daukagu, gantz azido monosaturatugabe gehiago ematen duena orain aipatu ditugun horien aldean. Olio horren ezaugarri guztiak lortzeko, gordinik hartu behar dugu. Frijitzeko garaian, ez da komeni olio hori berrerabiltzea, hondatu egiten baita.
Gizendu egiten al du?

Asetzeko gaitasun handia du patatak eta kaloria gutxi samar (egosita janez gero) beste elikagai energetiko batzuen aldean, adibidez pasta eta ogia. Patata egosi hotzak jatearen onura nagusia almidoi erresistenteak dakar. Zuntz mota bat da, oso onuragarria, eta xurgatze tasa apala dauka heste meharrean. Ondorioz, gorozkiekin kanporatzen da bolumenaren zatirik handiena. Patatak sutan egin eta hozten direnean, almidoi erresistenteak beira gogorrak eratzen ditu. Beira horiek puskatu egiten dira patata berriz berotzean. Xurgatze mantso horri esker, asetasun irudipen horrek gehiago irauten du, eta gutxiago jateko joera izaten da.

Gomendio gastronomikoak

Erosketa egiteko gomendioak
/imgs/20180201/comprar.jpg

Patatak aukera asko eskaintzen duenez sukaldean, hainbat plater gustagarri prestatzeko aukera ematen du. Atal honetan, zein patata mota erabili proposatuko dizugu errezeta bakoitzaren zaporea indartzeko:

Hauxe da onena gisatuak eta pureak egiteko.

Patata zaharrak izaten dira egokienak gisatzeko, zimurrenak eta ilunenak, lur pixka batekin estaliak ere bai batzuetan eguzkitik babesteko; udazkenean biltzen dituzte, mami horixka izaten dute, eta zapore konplexuago eta almidoi asko. Ondorioz, loditu egiten dituzte saltsak eta hobeto xurgatzen dituzte zaporeak. Pureak eta kremak egiteko ere horiek dira onenak.

Entsaladak egiteko.
/imgs/20180201/ensalada-patata.jpg

Entsalada hotz bat edo ensaladilla bat egin nahi denean, patata gorria edo Red Pontiac delakoa da onena, besteek baino hobeto irauten baitu hozkailuan behin prestatu eta gero.

Frijitzeko.

Patata frijituak egiteko, beranduko patatak eta erdiberanduko batzuk izaten dira egokienak, adibidez Baraca, Agria, Kennebec Spunta Caesar, Bintje, Draga, Felix, Nagore eta Monalisa. Norberak gehien atsegin duena hauta dezake. Patata frijitu kurruskatsua lortu nahi izanez gero, patata berriak hautatzea komeni da, almidoi gutxiago dutenak. Urre kolorekoak eta guri samarrak maite baditugu, hobe da erdiberanduko patata bat aukeratzea.

Labean erretzeko.
/imgs/20180201/patata-asada.jpg

Oro har, patata irintsuak eta goiztiarrak izaten dira onak. Adibidez, Kennebec, Spunta eta Flamenco delakoak. Kanarietan oso ohikoa izaten da ‘papa’ zimurrak erabiltzea platerak laguntzeko; bertan aspalditik landatzen diren patatekin egiten dira, eta jatorri izen babestua dute. Kanarierako papak, izan ere, uharte horietako ikur gastronomikoetako bat dira. Ziurtagiri horrek aitortza egiten die Kanariar uharteei eta bertako nekazarien jardunbideei, zeinak XVI. mendetik diharduten bertako patata motak landatzen. Honako mota hauek aurki daitezke han: Negrita de El Hierro, Buena Moza edo Palmera, Blanca, Colorada, Corralera Tijarafera, Corraleda Colorada, Corraleda Legítima, Carralera, Negra de La Palma, Negra Veteada, Haragana, De Ojo Azul, Blanca, Moñigo de Camello, Azucena Negra, Azucena Blanca, Bonita Negra, Bonita Blanca, Bonita Colorada, Bonita Llagada, Bonita Ojo de Perdíz, Borralla, Colorada de Baba, Negra Yema de Huevo, Peluca Negra, Peluca Roja eta Terrenta.

Edozein plateretan erabiltzeko.
/imgs/20180201/pure-gratinado.jpg

Gehien interesatzen zaigun patata mota “erabilera anitzekoa” izango da agian, edozein plater prestatzeko balioko diguna. Patata horietako gehienak erdiberandukoak izaten dira, baina badira salbuespen batzuk ere. Oro har, ia denetarako dira egokiak Kennebec motakoak (bai Patata de Galicia Adierazpen Geografiko Babestua dutenak, eta bai Patata de Prades Adierazpen Geografiko Babestua dutenak), Monalisa, Spunta, Desireé, Elodie eta Vivaldi.

Zein da kontserbatzeko sistemarik onena?

Patata bizirik dagoen organo bat izaten da bildu ondoren ere. Horrek esan nahi du prozesu metabolikoek eta fisiologikoek jarraitu egiten dutela (arnasa hartzea, izerditzea, eta abar), nahiz eta hori oso mantso gertatzen den, patata lo bezala egoten da eta. Egoera horretan iraunaraztea interesatzen zaigu ahalik eta gehiena, eta horretarako, kontrolatu egingo ditugu biltegiratze baldintzak.

Baldintzarik egokienetan, patatak 7 eta 9 hilabete artean iraun dezake egoera onean, baina horrek ez du esan nahi maila organoleptikoan berdin-berdin jarraitzen duenik beti; batzuetan, galera batzuk izaten ditu. Patatak gordetzeko lekuak, oro har, freskoa, iluna, hezea eta ongi samar aireztatua izan behar du, eta baldintza jakin batzuk ere zaindu behar izaten dira patata motaren arabera:

  • Patata “berriak” (udaberri amaieratik uda bitartean biltzen dira) gozoagoak izaten dira, galkorragoak eta almidoi gutxiagorekin. Patata berriak, hezetasun gehiago izaten dutenez gehienean, errazago usteltzen dira, eta, horregatik, jango dena bakarrik erostea komeni da.
  • Patata helduak, udazkenean biltzen direnak alegia, hilabeteetan eduki daitezke 7 ºC eta 10 ºC arteko tenperaturan. Nolanahi ere, leku ilun eta freskoan eduki behar dira. Argiak ematen badio, handitu egiten da alkaloide maila, eta batzuetan azala berdexka bihurtzen da eta zapore mikatza hartzen du. Halakoetan, kendu egin behar zaizkio zati berdeak eta bota.

Tenperatura 10 ºC-tik gorakoa denean, patatek hezetasuna galtzen dute eta ernamuina botatzeko joera izaten dute. Eta 7 ºC-tik behera, ilundu egiten dira, gozo ukitua hartzen dute eta ez dute balio izaten frijitzeko. Sekula ez dira gorde behar hozkailuan. Hobe da biltegi batean edo balkoian gordetzea, hotza ez bada oso handia, zaku baten barrenean edo irekidurak dituen zurezko kaxa batean, aireztatu daitezen eta noizbehinka begiratu bat emateko modua izan dezagun, ea baten bat usteldu den.

Horretaz gain, kontuan hartu behar da tenperatura handiekin errazago sortzen direla patata hondatu dezaketen organismoak, adibidez intsektuak, onddoak eta bakterioak.

Kontuan hartzeko: kontserbazioko patatak gero eta ohikoagoak dira, hotzetan edukitzen dituztenak hilabeteetan eta tratamendua ematen dietenak heldu ez daitezen eta ernamuinik bota ez dezaten. Patata horiek, berriaren itxura izan dezaketen arren, egiaz patata zaharrak dira, aurreko sasoikoak; beraz, biltze datari arreta jarri behar zaio beti (etiketan ageri da).

Gomendio ekonomikoak

Aurrezteko aholkuak

Patataren prezioa ez da askorik aldatzen merkatuan aurki ditzakegun mota batzuetatik besteetara. Gehien-gehienetan, 1,30 euro inguru balio izaten du kiloak, nahiz eta baden salbuespenen bat ere. PAT CHEF patata txikiak, adibidez, hiru halako balio izaten du.

Zer hartu behar dugu kontuan?

  • Poltsa edo sare handiak (5 kg-koak) merkeagoak dira beste formatu batzuk baino, eta beraz, aukera ona izaten dira. Horietan, kiloaren prezioa zertxobait merkeagoa izaten da.
  • Jango dena erosi. Batzuetan, patata poltsa handia aukeratzen dugu merkeagoa ateratzen delako, baina ez ditugu denak erabiltzen, eta hondatu egiten zaizkigu. Alferrik galtzen den elikagai kopurua murriztea da aurrezteko estrategiarik onenetakoa.
  • Merkatuetan eta supermerkatuetan noizbehinkako eskaintzak izaten dira.
  • Patata zaharrek luzaroago irauten dute egoera onean, egokia gordeta edukiz gero.
  • Patata prestatzeko modurik eraginkorrenak
Patata merke prestatzeko 7 modu

Patata laguntzaile bikaina da sukaldean. Noranahiko elikagaia dela esan daiteke, eltze artean luzitzeko aukera ematen duena. Merkea da eta dena izaten du jateko, eta era askotan presta daitezke. Frijituta, labean edo egosita, pure eginda, xerratan edo zerrendatan… patatak oso ongi egokitzen zaizkio gourmet errezetei eta egun berezietako platerei, baina baita eguneroko otordu xumeenei ere.

  • Azkarrak: patatak mikrouhinean. Ez da behar denbora eta diru askorik errezeta hau prestatzeko. Eta arreta eta ongailu askorik ere ez du eskatzen sukaldean: aski izan daiteke oliba olio txorrotada bat edo gatz pittin bat, piperrauts pixka bat, baratxuri xehatua, gurin zatitxo bat, oregano ukitu bat edo etxeko biltegian edo hozkailuan eskura daukagun zerbait. Patata ongi garbitzea da garrantzitsuena mikrouhinean sartu aurretik, azal eta guzti egingo ditugu eta.
  • Labean: patata gainerreak. Plater honek denbora eta arreta gehiago eskatzen du