Erosketa gida: lekaleak

Lekaleak, Mediterraneoko tradizioa

Ezinbesteko mantenugaiak ematen dituzte, zuntza, proteinak eta aminoazidoak, eta lagundu egiten dute gizentasunari aurka egiten eta gaixotasun kronikoei aurrea hartzen, diabetesari, gaixotasun koronarioei eta minbiziari adibidez
1 iraila de 2016
Img alimentacion listado 1139

Lekaleak, Mediterraneoko tradizioa

/imgs/20160901/Inicio.jpg

Lekaleak oso elikagai sustraituak dira gure kultura gastronomikoan. Zerealekin batean, gizakien bilakaera gastronomikoaren lehen arrastoei lotuta ageri dira, ordu arteko elikagaiak basafruituak izaten baitziren ia erabat, edo, asko jota, ehizakiren bat sutan erreta. Historikoki, lekaleek leku nabarmena eduki dute Espainiako dieta tradizionalean. Egiptoko zibilizaziotik hasi eta gaur egun arte, garbantzuak eta dilistak etengabe agertu dira gure elikaduran. Aurrerago, ‘Mundu Berria’ aurkitu zutelarik, babarrunak eta lekak erantsi zitzaizkien, bi horiek Ameriketatik etorri baitziren. Eta etorri ondoren, horiek ere indarrez finkatu ziren Mediterraneoaren inguruko mahaietan.

Tradizio handikoak izateaz gain, lekaleak oso garrantzitsuak dira nutrizioaren ikuspegitik ere. Dilistak, lekak, ilarrak edo garbantzuak dieta osasungarri baten zati dira, lagundu egiten baitute gizentasunari aurka egiten eta gaixotasun kronikoei aurrea hartzen, diabetesari, gaixotasun koronarioei eta minbiziari esaterako. Ezinbesteko mantenugaiak ematen dizkiete pertsonei, proteinak eta aminoazidoak, eta ingurumenarentzat ere labore iraunkorrak eta onuragarriak dira. Landare lekadunek gaitasuna dute nitrogenoa finkatzeko, eta horrek lagundu egin dezake lurraren emankortasuna areagotzen. Besteak beste arrazoi horiengatik, Nazio Batuek erabaki dute 2016.a Lekaleen Nazioarteko Urtea izango dela.

Halako tradizioa eta halako onurak eduki arren nutrizioaren ikuspegitik, lekaleak lekua galtzen ari dira gure ohiko dietan. Hain zuzen, elikaduraren arloan garaiotan gertatu den aldaketarik handienetakoa lekaleetan islatzen da. 1960. urteaz geroztik, horien kontsumoa %50 murriztu da Espainian, datu hori eman du Nutrizioaren eta Elikaduraren Espainiako Azterketak (ENNA-1). Analisi horrek dioenez, gaur egun astean behin baino ez dira jaten, gure dietan areagotu egin baita haragi gorriak eta elikagai prozesatuak jateko joera. Gainera, lekaleak gehien jaten eta gehien atsegin dituen adin multzoa 50 urtetik gorakoena da.

Espainiako Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioak (MAGRAMA) eman dituen datuen arabera, lekaleen ekoizpena honako hau izan zen Espainian 2014-2015 ekitaldian: 16.000 tona dilista, 32.000 garbantzu eta 9.800 babarrun. Zifra horiek agerian uzten dute, garbantzuen kasuan izan ezik, labore horietara bideratzen den gainazala murrizten ari dela urtetik urtera. Espainia defizitarioa da lekaleen ekoizpenean 70eko hamarkadatik eta, hortaz, inportaziora jotzen du kontsumoko beharrizanak asetzeko. Hala ere, lekaleen inportazioa %20 murriztu zen 2014. urtean aurreko urtearekin alderatuta.

Ez da harritzekoa, beraz, kontsumoaren pertzepzioa oso urruti egotea egiazkotik. Kalkuluek diotenez, 2014. urtean pertsona bakoitzak 3,10 kg lekale jan zituen Espainiako etxeetan, 2013an baino %6 gutxiago. Munduan, pertsona bakoitzak, batez beste, 7 kg lekale jaten ditu urtean, datu hori eman du Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO). Berriki egin diren zenbait inkestatan ageri denez, indartzen ari da garbantzuak, babarrunak eta dilista jateko joera (hiru lekale horiek dute estimurik handiena Espainiako Estatuan). Albiste ona da hori, baina ikusi egin behar litzateke ea osasun arrazoiengatik eta ohitura aldaketen eraginez etorri den igoera hori, edo krisi ekonomikoak eragina izan den, zeinak areagotu egin duen produktu asegarriak, elikagarriak eta merkeak hautatzeko joera.

Lekale etiketadunak

Espainian badira Jatorri Izen Babestua (JIB) duten bi lekale mota eta Adierazpen Geografiko Babestua (AGB) duten zortzi. Europako Batasunak erregistratuta daude guztiak. Honako hauek dira:

  • Alubia de la Bañeza-León (Gaztela eta Leon)
  • Faba Asturiana (Asturiasko Printzerria)
  • Faba Lourenza (Galizia)
  • Fesols de Santa Pau (Katalunia)
  • Garbanzo de Escacena (Andaluzia)
  • Garbanzo de Fuentesauco (Gaztela eta Leon)
  • Judías de El Barco De Ávila (Gaztela eta Leon)
  • Lenteja de La Armuña (Gaztela eta Leon)
  • Lenteja de Tierra De Campos (Gaztela eta Leon)
  • Mongeta Del Ganxet (Katalunia).

Ikuspegi komertzialetik, lekale lehorrak beren ezaugarrien eta kalitatearen arabera sailkatzen dira. Merkatuan honako sail hauek aurki daitezke:

  • Estra Saila. Kalitate onena duten lekaleak dira edo kalitate gorena aitortzen zaienak. Ez dute izaten akatsik, garbiak izaten dira itxuraz, kolore homogeneoa izaten dute eta formaz denak ere oso antzekoa dira.
  • I. Saila. Kalitate oneko lekaleak dira, baina akats txiki batzuk eduki ditzakete, nahiz eta horrek ez dien eragiten ez nutrizio arloko ezaugarriei eta ez kontserbazioari ere.
  • II. Saila. Salgai jartzeko behar diren gutxieneko baldintzak betetzen dituzte lekale horiek. Ez litzateke harritzekoa akatsak aurkitzea aleen forman, kolorean eta uniformetasunean.

Kontsumo-ohiturak

Zer leku hartu behar dute dietan

Landare lekadunen fruituak dira lekaleak. Espainiako Estatuan gehien jaten direnak dilistak, garbantzuak eta babarrunak dira (zuriak edo gorriak); azken horiek izen bat baino gehiago hartzen dute, eremu geografikoaren arabera: fabes, habichuelas, frijoles, caparrones… Talde horretan sartzen dira, halaber, babak, ilar lehorrak, soja eta kakahueteak.

Lekaleak oso talde homogeneoa dira nutrizioari dagokionez. Aukerarik osasungarri eta burutsuenetakoak dira gaur egungo elikaduran, bai nutrizioaren ikuspegitik eta bai ikuspegi gastronomikotik ere. Oro har, 100 gramo lekale gordinek 320 kaloria ematen dute, 50 gramo karbohidrato, 20 gramo proteina eta oso gantz gutxi. Ur asko xurgatzen dute egosteko garaian, eta, hortaz, likidoa kenduta, proteinak izaten dituzte %10, karbohidratoak %25 (almidoia) eta ura %60. Sukaldean prestatu ondoren, 160 kaloria ematen dituzte 100 gramo bakoitzeko (garbantzuek hori) eta zertxobait gutxiago lekek eta dilistek.

Harrigarri samarra izaten da lekale egosiek kaloria gutxiago izatea lekale lehorrek baino eta baita plater prestatu batek baino ere. Hori gertatzen da lekalea, prestatu aurretik, beratzen jartzen delako eta hidratatu egiten delako. Prozedura horrekin, 2,5 eta 3 halako handitzen da lekalearen pisua lehorra dagoenean izaten duenarekin alderatuta. Adibide gisa, 100 gramo dilista lehorrek 250 eta 300 gramo artean pisatuko dute hidratatu ondoren. Dilista lehorrekin eta egosiekin kaloria kopuru bera hartzeko, egosiak hiru aldiz gehiago jan behar genituzke.

Lekaleen ezaugarriak zer-nolakoak diren jakinda, Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteak (SENC) proposatzen du astean 2-4 aldiz jan behar genituzkeela, bai haurrek eta bai helduek ere. Garrantzitsua da udan ere jaten jarraitzea, entsalada gisa prestatuta edo barazkiz lagunduta, eta ez aintzat hartzea lekaleek “gizendu” egiten dutelako ustea. Hain zuzen, kaloria gutxiko dietetan, plater garrantzitsuak dira, asetzeko gaitasun handia dutelako.

Era berean, komeni da oroitaraztea gaur egun ez dugula lekale askorik jaten, nahiz eta irudipena bestelakoa izan daitekeen. Kontsumoa, gainera, aldatu egiten da inguruaren arabera. MAGRAMAk emandako datuetan ageri denez, Kantabrian, Asturiasen eta Gaztela eta Leonen jaten dute gehien, eta gutxien, berriz, Balearretan, Katalunian eta Valentziako Erkidegoan (azken horiek Mediterraneo itsasoaren bazterrean daude, eta hor arroza jaten dute gehienbat).

Kontserbako lekaleen nutrizio profila

Gordinik edo etxean egosita, nutrizioaren ikuspegitik oso ezaugarri interesgarriak dituzte lekaleek gure dietan leku bat egin eta osasuna zaintzeko. Baina zer gertatzen da kontserban sartuta erosten ditugunekin? Horiek nahiko ohikoak dira gure dietan, garbiak direlako, merkeak eta gehienean estutasun batetik ateratzen gaituztelako sukaldean aritzeko denborarik edo gogorik gabe gabiltzanean.

Jakin beharreko lehenbiziko gauza da lehengai freskoetatik abiatuta egiten dituztela kontserba guztiak, hau da, kalitatezko elikagaiak erabiltzen dituztela; elikagai horiei prozesu teknikoak ematen dizkiete, luzaroago iraun dezaten egoera onean (bost urteko iraupena izaten dute batez beste). Bigarrenik, bereizi egin behar dira naturalean edo bere horretan egosita dauden lekaleak eta plater prestatu gisa saltzen dituztenak (azken horiek beste osagai batzuk ere izaten dituzte).

Kontuan hartu beharreko bi alderdirik garrantzitsuenak gantzak eta gatza dira.

  • Gatza ugaritu egiten da edozein motatako kontserbetan, eta bikoiztera ere iritsi daiteke elikagai freskoekin alderatuta. Elikagaiak latan satzeko prozesurik gehienetan, izan ere, gatza erabiltzen dute kontserbatzaile gisa. Gehiegizko sodio hori kaltegarria izan daiteke hipertentsioa duten pertsonentzat. Komeni da oroitaraztea, dena den, gaur egun badirela “gatz gutxiko” kontserbak ere.
  • Gantza ere ageri da plater gisa prestatuta dauden lekaleetan. Bitxia bada ere, ordea, latan edo ontziratuta datozen plater tradizionalek ez dute ematen egosita eta gatzetan datozenek baino kaloria gehiago. Horrek esan nahi du oso kopuru txikietan izaten dituztela haragiaren gisako laguntzaileak (erraiak, hestebeteak…). Gainera, ur eta saltsa gehiago izan dezakete, eta horekin murriztu egiten dute eduki solidoa eta, beraz, kaloria batzuk kentzen dizkiete.

Gehigarriei dagokienez, alde handiak ageri dira “naturalean” datozen kontserben eta plater prestatu gisa datozenen artean. Lekale egosiek gatzuna bakarrik izaten dute. Ekoizle batzuek E-385 herdoilaren aurkakoa eransten diete (EDTA edo kaltzio eta sodio etilen diaminoa da), jatorri sintetikoa duena. Beste marka batzuek sodio metasulfitoa hautatzen dute, zeina entzimei eta bakterioei aurrea hartzeko erabiltzen baita eta kolore galerak saihesteko. Produktu prestatuek (fabada edo eltzekariak) gehigarri gehiago izaten dute -guztiak ere seguruak jakina, eta erakunde bermedunek test bidez frogatuak-; produktua egonkortzeko erabiltzen dira, haren ezaugarriek luzaroago iraun dezaten aldatu gabe.

Naturalean datozen kontserben inguruan badago uste sustraitu bat, produktua estaltzeko erabiltzen den likidoa, gatzuna alegia, txarra dela eta garbitzea komeni izaten dela. Sodioak asko kezkatzen bagaitu, ez dago gaizki likidoa kentzea, baina inola ere ez da kaltegarria. Are gehiago, lekaleak garbitzean agertzen den apar hori ere ez da txarra. Apar hori ez da izaten erreakzio kimiko oker baten ondorio; kontserbari eransten dizkioten gehigarri batzuek eragiten dute, tentsoaktiboek hain zuzen.

Azkenik, beste mito bat ere badago, latan datozen produktuek osasunari kalte egiten dioten metal astunak transmititzen dituztela, baina hori ere baztertu egin behar da, ez baita egia. Elikadura arloko industriak erabiltzen dituen latak erabat kontrolatuta daude, eta ez dute izaten osasunarentzat kaltegarria den substantziarik.

Ezaugarriak

Nutrizio arloko semaforoa

Lekaleen inguruko kontsumo gomendioa berbera da helduentzat eta haurrentzat: astean 2-4 aldiz jatea komeni da. Bi talde horientzat, lekale errazio gordin bat 80 eta 100 gramo artekoa izaten da, eta egosita badaude, 160 eta 180 gramo artekoa, kontuan hartu behar baita, egosten direnean lekaleen neurria handitu egiten dela eta lehortuta baino 2,5 eta 3 aldiz gehiago pisatzen dutela (ura xurgatzen dutelako).

Lekaleen nutrizio osaerari buruzko gauzarik garrantzitsuena da bat egiten dutela dietaren arloko hiru gomendio nagusienetakoekin: karbohidrato konplexu gehiago hartzea, osasungarriak ez diren gantzak murriztea eta kalitate proteiko handiko elikagaiak jatea.

Lekaleek ugari izaten dute almidoia, eta horixe da, hain zuzen, energia sortzeko erregai gisa jarduten duen karbohidrato natural nagusia. Zuntza ere asko izaten dute, bai disolbagarria eta bai disolbagarria ez dena. Zerealak ez bezala (horiek galdu egiten dute zuntzaren zatirik handiena ehotzen dituztenean), lekaleak prozesatu gabe jaten dira eta, hortaz, eutsi egiten diete jatorriz dakarten ia zuntz guztiari. Adibidez, 100 gramo babarrun zuri janda, egunaren buruan hartu behar litzatekeen zuntz kantitate guztia hartuko genuke. Eta nahiz eta lekaleen kanpoaldean dagoen zuntza izan hesteetako eragozpenak eta haizeak eragiten dituena, funtsezko zeregina du idorreriari eta koloneko minbiziari aurrea hartzeko.

Bestetik, lekaleek proteina ugari izaten dute. Horiek, dena den, kalitate biologiko apalekoak dira, hau da, gizakiontzat ezinbestekoak diren aminoazido batzuk falta dituzte (metionina, zisteina eta triptofanoa), salbu eta garbantzuek eta sojak: horiek askoz ere proteina osatuagoak dituzte. Aminoazido gabezia hori oso erraz berdindu daiteke, lekaleak beste elikagai batzuekin konbinatuta alegia, adibidez zerealekin, horiek badituzte-eta lekaleek falta dituzten aminoazidoak. Konbinazio horrekin, balio biologiko handiko preoteinak barneratzen dira, oso onuragarriak direnak guztiontzat baina bereziki landare jatorriko elikagaiekin bakarrik elikatzen diren pertsonentzat.

Horretaz gain, beste mantenugai batzuk ere badituzte lekaleek: B1, B2 eta B3 bitaminak, kaltzioa eta burdina. Azken mantenugai hori organismoak ez du xurgatzen haragiarena bezain ongi, eta, horregatik, C bitamina ugari duen fruta atal bat jatea komeni da lekaleak jan ondotik edo lekaleei ozpin txorrotada bat eranstea bestela.

Normalean, koilararekin jateko plateren sailean sartzen ditugu lekaleak, neguan jatekoak direla iruditzen zaigu, kea dariela, eta oso astunak direla esaten dugu. Baina produktu horrek, berez, oso gutxi izaten du gantza (bere osaeraren %2 eta %5 artean baino ez dira gantzak) eta, gainera, saturatugabeak izaten dira. Kontua da errezeta tradizionalak oso trinkoak izaten direla eta “sakramentu” gisa jartzen diren osagaiak hirugiharra, urdaia, txorizoa edo odolkia izaten direla. Hori dela eta, handitu egiten da plateraren kaloria balioa eta lipidoen profila.

Eredu horretatik zertxobait ateratzen diren lekale bakarrak soja eta kakahueteak dira. Bi horiek oliotsuagoak dira, gantz gehiagokoak eta, ondorioz, lipidoen profila handiagoa izaten dute eta kaloriak ere gehiago ematen dituzte. Zehazki, soja da zortzi aminoazido esentzialak dituen lekalea, eta metionina gutxi samar duen arren, arazo hori erraz moldatzen da beste elikagai jakin batzuekin konbinatuta, adibidez arrautzekin, esnearekin, arrozarekin edo gariarekin.

Lekaleak, esan bezala, oso onuragarriak dira, baina badute eragozpen txiki bat ere, oso konponbide errazekoa dena den: antimantenugaiak dituzte, hau da, mantenugaiak xurgatzeko prozesua eragozten duten konposatu naturalak edo sintetikoak. Zehazki, lezitina eta fitatoak (azido fitikoa) dituzte.

  • Lezitinak proteina mota bat dira; azukreei elkartzen zaizkie eta dezente ageri dira landareetan. Ez dira kezkagarriak, desnaturalizatu egiten direlako sutan prestatzen direnean (10 minutuz edukiz gero 100 ºC-an, erabat indargabetzen dira). Hori lortzeko, presioko eltzea erabiltzea da onena, eta hor prestatzea elikagai talde hau.
  • Azido fitikoak ere eragotzi egiten du hesteak zenbait mineral xurga ditzan, kaltzioa, burdina, magnesioa eta zinka adibidez (lekaleetan ez ezik, beste landare batzuetan ere ageri da, fruitu lehorretan eta hazietan). Aldi berean, inhibitu egin dezake entzimen jarduera eta proteinen eskuragarritasuna. Osagai horiek mantenugairik “bahitu” ez dezaten, egokiena izaten da lekaleak behar bezala beratzea (12 eta 18 ordu artean edukitzea ur berotan) eta egosaldi egokia ematea. Hala ere, nutrizio arloko gabeziarik ez badugu, ez genuke kezkatu behar alderdi horrekin, eragin hori orekatu egingo bailitzateke dietan ageri diren gainerako elikagaiekin.
Nola jan behar genituzke lekaleak?

Egosi baino hamabi ordu lehenago, babarrunak, adibidez, ur hotzetan beratzen jartzen dira, gero errazago egin daitezen eta azala guritu dakien. Garbantzuak beratzeko, ur beroa eta gatza jartzen da, eta ilarrak eta dilistak zuzenean egosi daitezke, beratzen eduki gabe. Lekaleak beratzeko urari ez zaio bikarbonatorik bota behar, inguru alkalinoan galdu egin baititzakete mantenugaiak (bitaminak eta mineralak).

Katilukada bat lekale aski da lau lagunentzat. Ura, berriz, hiru halako bota behar zaie. Zopa bat egin nahi badugu, berriz, bost halako botako diegu. Lekaleak presioko eltzean egosi daitezke edo hermetikoki ixten den eltze batean, azkarrago egin daitezen eta ez dezaten galdu nutrizio baliorik.

Modu tradizionalean egin nahi badira, su bizian egosten eduki ondoren, apaldu egiten da suaren indarra, mantso-mantso irakin dezan eta estali egiten da eltzea, baina ez erabat. Olio sortatxo bat botata, saldarik ez da aterako eltzetik eta lekaleak ez dira gurituko.

Errazago egosteko eta digestioa ere errazago egiteko, aneta zati bat, mihilua eta kuminoa erantsi ditzakegu. Zenbait berdurak eta barazkik zapore berezia ematen die lekaleei (tipulak, azenarioak eta apioak), eta kontuan hartzeko modukoa da aukera hori ere (egosteko unean erantsi behar zaizkie).

Behin egosi direnean, ontzi hermetiko batean sartu eta hozkailuan gorde behar dira, eta norberak nahi duen bezala jan gero. Oso lagungarria izaten da egunean-egunean jango dugunetik harago antolatzea menua, modu osasungarrian elikatzeko aukera emango baitigu.

Proposamen gastronomikoak eta aurrezteko moduak

Erosketa egiteko gomendioak

Lekaleak era askotan presta daitezke, eta beti izaten dira plater osatuak. Espainiako gastronomian, gainera, tradizio handikoak dira. Sukaldean aukera asko ematen dute: hor daude betiko errezeta herrikoiak (madrildar eltzekaria, asturiar fabada, babarrun zuriak txirlekin), eta badira lan gutxiago ematen duten prestaera elikagarriak ere. Hainbat errezeta egin daitezke, bai negurako eta bai uda garairako ere.

Diabetikoentzat.

Lekale guztiak dira egokiak diabetikoentzat. Gehien jaten direnek (dilistak, garbantzuak eta babarrunak) ugari ematen dituzte proteinak, eta osagai horiek mantsotu egiten dute odoleko glukosaren erantzuna eta murriztu arteria presioa. Horretaz gain, zuntz iturri bikainak ere badira, eta zuntzak lagundu egiten du odoleko kolesterola erregulatzen.

Dieta egiten ari direnentzat.

Lekaleak oso egokiak dira horretarako, asetasun irudipena ematen baitute. Horri esker, kontrolatu egin daiteke zenbat jaten den eta nabarmen kaloria gutxiago hartu. Frogatuta dago, halaber, lekaleak janda motelagoa izaten dela erantzun gluzemikoa, beste hidrato iturri batzuk janda baino (%45 murrizten da). Horrek azalduko luke zergatik sentitzen garen aseta luzaroago eta zergatik behar izaten den denbora gehiago berriz gosea sumatzeko.

Sukaldean aritzeko denbora dutenentzat.

Lehortuta saltzen diren lekaleak dira egokienak denboraz hartu eta mimoz egosteko: erosi eta etxean norberak prestatu beharrekoak. Denbora gehien garbantzuek eta babarrunek behar izaten dute, egosi aurretik ordu batzuetan beratzen eduki behar dira eta. Etxean prestatzeak lan gehiago eskatzen du. Baina lan horri esker, zapore berezia eman diezaiekegu, laguntzaile gisa jarriko ditugun osagaiak eta espeziak hautatu, edo familian betidanik erabili izan den errezetaren bati hautsa kendu.

Presaka dabiltzanentzat.

Egosita heldu diren lekaleak dira, zalantzarik gabe, aukerarik onena. Oso larri bagabiltza (edo mendira joan bagara kanpaldiren bat egitera), beste osagai batzuekin prestatuta daudenak eros ditzakegu, eltzekari edo fabada gisakoak. Berotu besterik ez da egin behar. Hainbesteko presarik ez badugu edo lekaleak entsalada bat egiteko edo beste errezetaren bat prestatzeko erabili nahi baditugu, bere horretan egosita daudenak aukeratzea da onena, naturalean datozenak alegia.

Haurrentzat.

Lekale guztiak izan daitezke gustagarriak haurrentzat. Aurkezteko modua zaindu behar da, platera erakargarri egiteko, gerta baitaiteke babarrunak txorizoarekin jartzea edo dilista gisatu bat egitea aspergarri samarra izatea haurrentzat. Koilararekin jateko errezeta tradizionalez gain, beti egin ditzakegu garbantzu pateak (humusa) ogitxoetan zabalduta jateko edo azenario ziritxoekin jateko, dilista hanburgerrak ere egin ditzakegu…

Aurrezteko aholkuak

Lekaleak erosteko orduan, garrantzitsua da kontuan hartzea prezioari eragiten dioten zenbait alderdi. Jatorri Izenak, aurkezpen formatuak, markak eta lekale motak baldintzatu egiten dute produktuaren prezioa.

Hautatu ditugun lekaleek Jatorri Izena badute edo Estra Sailekoak badira, garestiagoak izango dira. Egosita saltzen direnak ere garestiagoak izaten dira, nahiz eta prezioan alde handi samarrak egoten diren marka batetik bestera. Kontu honetan, gainera, aintzat hartu behar da denbora eta energia aurrezten direla lekale prestatuak erosita, eta hori bereziki argi ikusten da erosketa pertsona bakarrarentzat egiten denean.

Prezioak alderazteko azterketatxo bat egin dugu, eta horretarako bi familia mota aukeratu ditugu, bat 3 kidek osatua eta bestea 5 kidek. Kide bakoitzak, batez beste, 170 gramo lekale egosi hartzen ditu astean hirutan, eta horrek esan nahi du lehenbiziko familiak 6 kilo baino gehiago beharko dituela eta bigarrenak 10 kilo baino gehiago.

Irizpide horiek kontuan hartuta eta jakinda lekale egosiek 2,75 aldiz gehiago pisatzen dutela lehorrek baino (ura xurgatzen dutelako), lau erosketa saski antolatu ditugu familia bakoitzarentzat; prezioetan alde handiak egon litezke saski batetik bestera, guztietan ez baititugu aukeratu marka, kalitate eta formatu berak, baina guztiekin aseko lituzkete hilabeteko beharrizanak lekaleei dagokienez. Zaporean eta testuran ere aldeak egon litezke, baina lekale guztiak antzekoak dira nutrizio osaera kontuan hartuta.